حذف فردوسی پور، عادلانه نیست

عادل فردوسی پور نباید حذف شود

با پخش نشدن برنامه نود در دوشنبه شب هفته قبل، حواشی حذف عادل فردوسی‌ پور و برنامه نود از شبكه سوم سیما زیاد و با واكنش‌ های زیادی در فضای مجازی و شبكه‌ های اجتماعی همراه شد؛ برنامه ‌ای كه بیشترین بیننده و طرفدار تلویزیونی را سال ‌هاست به خود اختصاص داده و به عنوان یك سرمایه رسانه ‌ای برای صدا و سیما به حساب می آید.

به مناسبت این خبر كه هر چند هنوز درستی و سقم آن به طور قطعی مشخص نیست در این مطلب به عادل فردوسی‌ پور و برنامه نود خواهیم پرداخت. حرف زدن از عادل فردوسی‌ پور و برنامه نود نه صحبت در خصوص یك شخص است نه یك برنامه فوتبالی. ادغام نود و فردوسی ‌پور نتیجه اش می ‌شود هویت یك برنامه ‌ای كه به برند تلویزیونی تبدیل شده و یك کاراکتر حقوقی و هویت مستقل رسانه ‌ای پیدا کرده است. بی تردید قوام و دوام این برنامه به حضور عادل فردوسی‌ پور به عنوان مجری و تهیه كننده آن بستگی دارد.

این وابستگی نه الزاماً به خاطر محبوبیت این مجری ورزشی بلكه به خاطر رویكرد و عملكرد وی در مدیریت یك برنامه ورزشی می باشد. در واقع تعدادی از افراد بودند که به این برنامه انتقاد داشتند و عملكرد آن را باعث خراب شدن و ضعیف شدن فوتبال كشور می‌ دانند ولی اغلب نود را به عنوان یك برنامه شفاف، منتقدانه و جریان ‌ساز در دنیای فوتبال كشور قلمداد می کنند كه به رشد و توسعه آن كمك می‌ كند.

این نظرات دو سویه و به ظاهر مخالف در یك مورد اشتراك نظر دارند و آن هم اثر‌گذار بودن این برنامه است؛ حالا چه می خواهد مثبت باشد چه منفی؛ در کنار این كه برنامه‌ های اجتماعی- فرهنگی متنوعی در سال ‌های گذشته تمام سعی خود را كرده ‌اند تا بر مبنای الگوی موفق نود ساخته شوند و این مدرک دیگری است بر این كه برنامه نود به عنوان یك شاخص رسانه‌ ای و برنامه تلویزیونی نه لزوماً برنامه ورزشی موفق و اثر‌گذار بوده است؛ گرچه كه موفقیت برنامه نود بی‌ ارتباط با اصل فوتبال و مناسبات اجتماعی و مدنی آن نیست و نباید آن را دست‌ كم شمرد.

یعنی اگر این مدل از برنامه‌ برای سایر رشته ‌های ورزشی هم تولید می ‌شد موفق نمی شد به موقعیت کنونی نود دست پیدا كند؛ حتی كشتی كه پس از فوتبال در بین ایرانیان محبوبیت دارد. با توجه به این، برنامه‌ های فوتبالی دیگری هم طی این 4 دهه حول محور فوتبال ساخته شده اما نتوانسته موقعیت و موفقیت نود را تجربه كند.

این خود سند دیگری است بر این كه نود بیشتر از هر چیز و هر فردی قائم به عادل فردوسی ‌پور می باشد و آن را می‌ توان مجری محور‌ترین برنامه در تلویزیون به شمار آورد. مجری محوری نه به معنای تسلط کامل و استعلای مجری بر فرم و محتوایی آن، بلكه به معنای ماهیت دادن مجری به یك برنامه.

در اصل برنامه نود را بدون حضور عادل فردوسی ‌پور نمی ‌توان باور كرد. درست است كه خود فوتبال به عنوان موضوع اصلی این برنامه دارای جذابیت‌ های زیادی است، ولی تبدیل شدن نود به یك برنامه پر مخاطب بیشتر از هر چیز به مدل اجرای فردوسی‌ پور بر می‌ گردد.

وی به خاطر علاقه زیادی كه به ورزش فوتبال دارد و اطلاعات و دانش خیلی خوبی را هم در این حوزه دارد توانسته تا رنگ و بوی بهتری را به این برنامه بدهد و مهارت‌ های ژورنالیستی او هم در مدیریت و اجرای برنامه به كمك او آمده تا از تمام این توانمندی‌ ها برای زنده بودن و تحرك بیشتر برنامه استفاده كند. هیجان نگاه کردن به برنامه نود كمتر از تماشای یك مسابقه مهم فوتبال نیست.

فردوسی ‌پور با استفاده از تجربیات ژورنالیستی خود، توانسته است همان فضای منتقدانه را به برنامه نود وارد كند و آن را از یك برنامه لزوماً گزارشی- نمایشی بیرون بیاورد. نکته جالب اینجاست که خرید چند روزنامه ورزشی، چند هفته ‌نامه و ماهنامه خارجی فوتبال و مجلات سرشناس«ورلد ساكر»، «چمپییونز» و «فورفورتر» از جمله برنامه همیشگی عادل فردوسی ‌پور بود؛ با توجه به تسلط وی به زبان انگلیسی و استفاده همیشگی از منابع مهم اطلاعات در اینترنت و زمان گذاشتن و خواندن آن ها باعث شده تا وی نه ‌تنها به عنوان یك مجری كه در اندازه یك كارشناس و خبرنگار فوتبال نسبت به فعالیت خود شناخت و مهارت داشته باشد و از تمام این توانمندی‌ ها برای جذابیت هر چه بیشتر برنامه نود استفاده نماید.

گرچه شهامت و شجاعت وی در طرح بعضی از موضوعات و نقد شرایط کنونی فوتبال ایران و هر چند آشنایی با خط قرمزهای صدا و سیما در این خصوص به تمام این توانمندی ‌ها و خصوصیات فردی فردوسی ‌پور و برنامه نود پویایی و نشاط می‌ بخشد. با این وجود اصلی ترین ویژگی جذابیت اجرای عادل فردوسی ‌پور، برخورد رک و بدون رودربایستی او است كه در وضعیت خراب فوتبال وامدار هیچ گروه و دسته ‌ای نیست.

پیگیر بودن او در نقد نابسامانی های فوتبال ایران و عدم ‌محافظه ‌كاری وی در این داستان خیلی کم پیش می آید که در یك مجری و گزارشگر ورزشی دیده شود و با وجود این كه از لحاظ مهارت صحبت کردن دارای ضعف بزرگی در اجراست ولی همین رویكرد و هر چند محبوبیتش باعث شده تا نود، نود شود! افرادی كه دستی بر فعالیت برنامه‌ سازی تلویزیونی دارند خوب می ‌دانند كه تبدیل شدن یك برنامه به یك برند پر طرفدار تلویزیونی كار خیلی دشواری است و در صدا و سیمای ایران چنین کاری بیشتر به یك استثنا و معجزه شباهت دارد؛ آن هم برنامه ‌ای كه نزدیك به بیست سال در اوج باشد و دچار لغزش و کاهش بیننده نشود.

واضح است که حذف عادل فردوسی ‌پور حتی چنانچه با او دارای اختلاف نظر هم باشد در عین حال بالاترین حد بی ‌سلیقگی یك خودزنی بزرگ برای شبكه سوم سیما به حساب می آید. کسی كه به یك شبكه ارزش و اعتبار می دهد، سازندگان یك برنامه هستند نه مدیران آن، كه اغلب پشت درهای بسته تصمیم ‌گیری می نمایند و در خیلی از موارد، آنتن و زبان رسانه ‌ای را خوب نمی ‌شناسند. مدیر تازه به شبكه سه آمده امروز نه سابقه همکاری با عادل فردوسی ‌پور را دارد و نه به اندازه او رسانه و صدا و سیما را می شناسد! پارادوكسی كه در عملكرد و سیاست گذاری وی در همین چند ماهه اخیر وجود دارد خیلی عجیب به نظر می رسد.

از یك طرف با هزینه ‌های خیلی زیاد برای نخستین بار فردی مانند محمدرضا گلزار را به تلویزیون می ‌آورد تا یك مسابقه را اجرا نماید. سوپراستاری كه قدرت و مهارت لازم را برای مجری‌ گری ندارد ولی از طرفی دیگر برنامه یك ستاره بی همتا ی تلویزیونی را در موقعیت تعطیلی قرار می‌ دهد. از یك طرف بیننده ستاره ‌آوری تلویزیون هستیم كه حتی قواعد خود را مبنی بر عدم ستاره ‌سازی در تلویزیون را زیر پا می ‌گذارد تا بتواند کم شدن بیننده خود را برطرف كند و از طرف دیگر هم با ستاره تلویزیونی خود كه بالاترین میزان مخاطب را پای تلویزیون نگاه داشته دچار چالش می ‌شود.

نکته جالب توجه اینجاست که در این بین رسانه ‌ای اصولگرا كه دچار ذوق مرگی از این اتفاق شده است به ‌شدت از حذف عادل فردوسی ‌پور استقبال می‌ كند و عنوان می کند: «در این دوره فردوسی ‌پور باید این فضا را مدیریت كند تا رسانه ‌ها در برابر صدا و سیما قرار نگیرند، در صورتی که این اتفاق بیفتد به احتمال زیاد به حذف كلی وی از دنیای رسانه منجر خواهد شد. فردوسی ‌پور باید همان كاری را انجام دهد كه فریدون جیرانی بعد از حذف از برنامه «هفت» در بیست و سوم اردیبهشت ماه سال نود و یک انجام داد.

آخرین برنامه «هفت» جیرانی بهتر از هر برنامه دیگری برگزار شد، وی با تمام مخاطبانش خداحافظی كرد و رفت برای یکی از مهم ترین شبكه های سیما، شبكه یك، یك سریال الف خاص تولید کرد. این مطلب نشان دهنده این است که زمینه اختلاف یك موضوع سلیقه‌ ای و جناحی می باشد و برخی در رسانه ملی كه جنبه به محبوبیت رسیدن و نفوذ فردوسی ‌پور را بر بینندگان ندارند در تلاش برای برکناری یا تضعیف جایگاه وی می باشند. جالب اینجاست كه در سراسر جهان اصل بر محفوظ نگه داشتن و صیانت از افراد معروف است؛ آن‌ هم یك ستاره تلویزیونی كه به این راحتی به وجود نمی آید ولی در ایران معروف شدن به جرمی تبدیل می ‌گردد و می بایست فردی كه بر فراز قله ایستاده را پایین كشید!