چرا کودکان به خشونت و پرخاشگری روی آورده‌اند؟

پرخاشگری

پرخاش در لغت به معنی، جنگ و جدال، درشتی و تندی از روی خشم و پیکار است که از آن به عنوان پرخاشگری یاد می شود؛ رفتاری است که به قصد آزار کسی یا آسیب رساندن به چیزی ابراز می شود. خشم از نظر لغت به معنی قهر و غضب و برآشفتگی در مقابل خشنودی آمده است. خشم در اصطلاح، حالتی است که انسان در برخورد با ناکامی و محرومیت از خود نشان می دهد. ممکن است این آسیب رساندن به صورت بدنی یا به صورت کلامی باشد؛ برای مثال کودکی که موقع عبور کردن پا روی پای فرد دیگری می گذارد و فوراً عذرخواهی می کند، قطعاً عملش، یک عمل پرخاشگرانه نیست؛ اما اگر با برنامه ریزی قبلی این کار را بکند، این رفتار او از روی دشمنی است. اگر والدین و اعضای خانواده نتوانند خشم خود را از راهی غیر از پرخاشگری و عصبانیت بیان کنند، کودک هم فرصتی برای مهار کردن خشم خود و یادگیری این مهارت نخواهد داشت.

انواع پرخاشگری

خشونت و پرخاشگری را می توان به دو نوع تقسیم کرد:

پرخاشگری خصمانه: روان شناسان رفتار پرخاشگرانه ای را که به خاطر آسیب رساندن و صدمه زدن صورت می گیرد، پرخاشگری خصمانه می گویند.

پرخاشگری وسیله ای: پرخاشگری ای که به خاطر به دست آوردن پاداش صورت می گیرد، پرخاشگری وسیله ای نام دارد.

بنابراین رفتار پرخاشگرانه، رفتار عمومی است که با هدف از پیش تعیین شده صورت می گیرد.بیشتر پرخاشگری های کودکان از نوع وسیله ای است؛ زیرا اکثر آن ها برای اینکه اسباب بازی و خوراکی هایشان را به دست آورند، همدیگر را هل می دهند و یا می زنند و خیلی کم پیش می آید هدف شان آسیب رساندن به کسی باشد. بچه ها معمولاً جلوی پدر و مادر و دوستان و اعضای خانواده که به حمایت آن ها نیاز دارند، رفتار پرخاشگرانه بیشتری نشان می دهند که علت آن نیز جلب توجه و حمایت کردن آن ها از نظرات و خواسته هایشان می باشد.

کودکان به سرعت می فهمند که از راه خشم و تندخویی، می توانند به خواسته ها و نیازهایشان برسند؛ حتی روان شناسان گفته اند: نوزادان در سن سه تا چهار ماهگی علائمی از خود نشان می دهند که بر خشم و عصبانیت آن ها دلالت دارد.
متاسفانه این روزها خشونت و پرخاشگری به شکل سرگرمی و تفریح در آمده است. تماشای فیلم‌های خشونت‌آمیز و بازی‌های ویدیویی باعث افزایش پرخاشگری کودکان شده است. برخی از کودکان حتی به این باور رسیده‌اند که خشونت یک رفتار درست معقول بوده و در شرایط مختلف بهترین راه حل است. در این مقاله به برخی از علل خشونت و پرخاشگری در کودکان و روش برخورد با آن اشاره می‌کنیم.

خشونت پدر و مادر چه تاثیری بر کودکان دارد؟

پژوهشگران با مطالعه بر روی تاثیر رابطه خشونت آمیز میان پدر و مادر بر سلامت روانی کودکان به این نتیجه رسیده اند که رفتارهای پرتنش و خشونت آمیز والدین سبب می شود تا این افراد در بزرگسالی با مشکلات روانی جدی رو به رو شوند.خشونت پدر

رفتارهای والدین در محیط خانواده بر شکل گیری خلق و خوی کودکان و واکنش های آنها تاثیر مستقیم دارد.
درباره تاثیر خشونت خانوادگی بر روان کودکان اظهار کرد:تمام کودکان ابتدا در محیط خانه و سپس در مدرسه و اجتماع رفتارها را می آموزند و الگوگیری در بچه ها با مکانیسم های شرطی سازی به دو صورت مثبت و منفی صورت می گیرد و آنها خیلی سریع نسبت به رفتارهایی که می بینند شرطی می شوند.

چرا کودکان به خشونت و پرخاشگری روی آورده‌اند؟

• انجمن روانشناسان آمریکا گزارش می‌کند که کودکان تا سن هجده سالگی، ۱۶ هزار قتل و ۲۰۰ هزار عمل خشونت آمیز را از طریق تلویزیون یا فیلم‌های سینمایی مشاهده می‌کنند. در بسیاری از این برنامه‌ها، تصاویر به شکل گرافیکی و آشکار بوده و خشونت مورد تمجید قرار می‌گیرد. خشونت طلب‌ها، پاسخگوی اعمال خود نبوده و مورد تنبیه قرار نمی‌گیرند. قرار گرفتن در معرض این چنین فیلم‌هایی پرخاشگری کودکان را افزایش داده و موجب می‌شود حتی فکر کنند خشونت یک رفتار معقول است.
• در بسیاری از بازی‌های ویدیویی به کسانی که افراد را می‌کشند جایزه داده می‌شود! اینجا نیز کودک یاد می‌گیرد که پرخاشگری و شلیک به دیگران و کشتن انسان‌ها امری قابل قبول و سرگرم کننده است.
• دیدن خشونت در رسانه‌ها همه کودکان را به یک شیوه تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. بعضی از کودکان بسیار مقاوم هستند در حالی که بعضی دیگر بسیار آسیب‌پذیر. بعضی از کودکان به این دلیل که خود در منزل مورد خشونت قرار گرفته‌اند و قربانی شده‌اند بسیار آسیب‌پذیر بوده و شدیدا توسط رسانه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
• حضور در شبکه‌های مجازی و مشاهده پرخاشگری های کلامی نیز می‌تواند پرخاشگری کودکان و نوجوانان و عادی شدن خشونت کلامی را تشدید کند.

چه باید کرد؟

۱٫ میزان خشونت را در زندگی کودکان به حداقل ممکن برسانید.
۲٫ قبل از اینکه کودکانتان فیلمی را ببیند قبلا آن را خودتان مورد مشاهده قرار بدهید.
۳٫ اگر در مورد محتوای یک برنامه تلویزیونی مطمئن نیستید به همراه کودک به تماشای آن بپردازید.
۴٫ اگر از تلویزیون برنامه خشونت آمیزی پخش می‌شود فورا کانال را تغییر دهید.
۵٫ متاسفانه کودکان به تماشای برنامه کشتی حرفه‌ای علاقمند هستند اما این برنامه‌ها هیچ خاصیتی ندارند و تماشای آن موجب افزایش پرخاشگری کودکان می‌شود.
۶٫ بهترین معیار برای خوب بودن یاد بد بودن یک برنامه این است که ببینید آیا کودکان تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد و خشونت را تقلید می‌کند یا نه. اگر می‌بینید که تحت تاثیر برنامه تلویزیونی قرار گرفته و خشونت طلب شده باید از دیدن آن برنامه در آینده منع شود.
۷٫ همیشه و همه حال در مورد کودکان هوشیار باشید مخصوصا در دوران نوجوانی.
۸٫ اهمیت خوب بودن و درست بودن را به کودکانتان گوشزد کنید. اگر همکلاسی او دچار دردسر شده به کمک او بشتابید.
۹٫ به کودکان بگوید به محض دیدن اینکه دوستشان به دردسر افتاده بزرگسالان را خبر کرده و با هم به کمک دوستشان بروند.
۱۰٫ حداقل هفته‌ای یک بار با کودکتان قرار ملاقات داشته باشید و برای خوردن بستنی و گفتگوی دوستانه بیرون بروید. یک گفتگوی ساده می‌تواند رابطه شما با فرزندتان را حفظ کند.
۱۱٫ برخی از کودکان چون احساس تنهایی می‌کنند افسرده و ناراحت می‌شوند و این منجر به پرخاشگری آنان می‌شود. با کلام محبت‌آمیز با او صحبت کنید. با حرف زدن و گوش دادن به صحبت‌های بچه‌ها می‌توانید مانع پرخاشگری کودکان شوید.
۱۲٫ در دنیای امروز اهمیت هوش هیجانی از هوش ذهنی بیشتر شده است. به دنبال روش‌هایی باشد که موجب افزایش هوش هیجانی کودک شود. مثلا به او بیاموزید که احسسات خود را کنترل کرده و احساسات دیگران را پذیرا باشد. مسلط بودن به این مهارت اعتماد به نفس کودک را بالا برده و کمک می‌کند با دید عمیق‌تر به مسایل بتواند مشکلات خود را بدون توسل به زور و خشونت حل کند.

علامت‌های خطر

• علامت‌های خطر خشن شدن کودکان می‌تواند کلامی یا غیر کلامی باشد.
• بعضی از کودکان خشونت را رسم می‌کنند.
• کودکانی که تغییرات ناگهانی در خلق و خوی خود نشان می‌دهند ممکن است خشونت طلب بار بیایند.
• کودکانی که مجذوب خشونت‌های رسانه‌ای می‌‌شوند احتمال زیادی دارد که در آینده خشونت طلب و پرخاشگر باشند.
• احتمال پرخاشگری کودکانی که نسبت به حیوانات خشونت روا می‌دارند بیشتر است.
اگر این علایم را در کودک خود مشاهده کردید وارد عمل شده و برای کمک به کودکتان به یک متخصص مراجعه کنید.