موارد مخل در زایمان

موارد مخل در زایمان

همچنانکه در بخشهای قبل نیز اشاره شد، زایمان امری طبیعی است و به خودی خود و بدون کمک و یا توسل به وسایل می تواند انجام بگیرد و در اینجا پزشک یا ماما تنها شاهد و نظارهگر جریان زایمان هستند و وظایف آنها بیشتر پس از زایمان شروع میشود. اما مواردی پیش می آید که دیگر پزشک یا ماما نمی تواند ناظر و شاهد ساکتی باشد و کمک نکردنش منجر به از دست رفتن مادر و نوزاد می شود. البته این موارد در هر کسی صادق نبوده و همیشه اتفاق نمی افتد و در چندین زایمان طبیعی بروز چنین اختلالات زایمان نادر می باشد.

بر عکس آمدن نوزاد:

۹۵ ٪ از تولدهای جنین به طور طبیه انجام می گیرد و جنین در شکل و حالت استاندارد به بیرون از رحم می آید. در ۵٪ بقیه عوامل و دلایل فیزیکی و یا روانی و جسمانی دخالت دارند که موارد آنها قابل تعمق و بررسی است

ایده آل ترین شیوه تولد جنین به گونه ای است که ابتدا سر کودک و بالای جمجمه و گیشوانش از دهانه رحم نمایان می شود. این در حالیست که پزشک و یا ماما باید سر نوزاد را نگهدارد و هیچگاه نباید آن را بکشد و یا به آن فشاری بیاورد. سر نوزاد ابتدا رو به پائین خارج می شود و سپس بدن کودک به یک طرف چرخیده و به طور اتوماتیک آماده می شود که شانه هایش را بیرون بکشد. اگر در بیرون آمدن شانه اشکالی پیش بیاید، پزشک و یا ماما می تواند با بلند کردن سر بطور آرام در خروج شانه نوزاد کمک کند. زمانیکه کودک به دنیا آمد، پزشک و ماما دست به کار می شود و تا بیرون آمدن جفت منتظر می ماند و در این اثنا مواظب نوزاد نیز می شود. همانگونه که ذکر گردیده است. بیرون آمدن جفت از ۵ دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.

در میان زایمانهای معمولی گاهی اخلال پیش آمده و کودک از حالت ایدهآل خود خارج گشته و یا روی نشیمنگاه و یا به پهلو و یا به طرف پاها بیرون می آید که باید تدابیر لازم در مشاهده اینگونه موارد اتخاذ شود.

تولد بر روی نشیمنگاه:

۳٪ از زایمانها بدینگونه می باشند. در زمانی که دچار زایمان زودرس هستند این اتفاق رخ می دهد. زیرا در ماههای قبل از زایمان طبیعی کودک به حالت سراپا بر روی سطح رحم قرار گرفته و سرش زیر سینه های مادر و نشیمنگاه نوزاد رو به دهانهٔ رحم است. هر قدر که به مدت زایمان نزدیکتر می شود، نوزاد نیز حالت قرارگیری خودش را در داخل رحم تغییر میدهد و اگر در ماههای ششم و هفتم پزشک تشخیص بدهد که هنوز کودک برنگشته است، آن زمان با ترفندها و حرکاتی کودک را به حالت ایده آل بر میگرداند. البته باید توجه داشت که اگر کودک بدین حالت یعنی به روی نشیمنگاه متولد شود، پزشک بر آن خواهد بود که سزارین انجام داده و کودک را از داخل کیسه آب و رحم بیرون بکشد. این در حالیست که مادر اولین زایمان خودش را بدین شکل انجام می دهد ولی اگر مادری در چندمین زایمان خود دچار چنین خللی باشد آن وقت می توان زایمان طبیعی بر روی او انجام داد.

بیرون امدن سر به طرق مختلف:

همانگونه که ذ کرگردید در زایمان طبیعی شکل ایدهآل بیرون آمدن نوزاد بدینگونه است که ابتدا سرش رو به پایین (یعنی صورتش رو به پایین است.) و سپس با چرخشی به پهلو شانه هایش بیرون می آید. اما اگر سر به غیر از این حالت بیرون بیاید، آن زمان تولد کودک به طرق مختلف دیگری است. بیرون آمدن سر نوزاد خارج از حالات اصلی زمینه را برای بسیاری از دشواریها فراهم میکند. زیرا در اثر فشار و بیرون کشیدگی صدمه ای به مهبل و یا اطراف فرج زن وارد شده و پزشک مجبور به بخیه زدن می شود.

تولد به طرف پهلو:

این نوع تولد خطرناکترین نوع تولد محسوب می شود. زیرا در این طریق نوزاد از کانال زایمان نخواهد توانست براحتی عبور کند. این طریق نیز که بندرت مشاهده می شود، پزشک را بر آن می دارد که متوسل به سزارین شود.

پیچش به رشته نافت یابیرون آمدن دستها:

اگر در اثنای تولد دست نوزاد زودتر از هر قسمتی به بیرون از رحم آمده باشد باز ناراحتیهایی را برای مادر ایجاد خواهد کرد. زیرا چنان طرز بیرون آمدن باعث خواهد شد که گذرگاه رحم تنگتر شود و نوزاد به زحمت به بیرون هدایت شود. در این صورت پزشک یا ماما باید مانورهایی را بر روی کودک و شکل قرار گیری وی انجام بدهند تا بدون صدمه رساندن به آلت تناسلی مادر، نوزاد به بیرون آورده شود.

از طرفی مشکل دیگری نیز در زایمانها پدیدار می شود که یکی از آنها پیچ خوردن رشتهٔ ناف به گردن و یا بدن نوزاد در داخل رحم است که مانع از بیرون آمدن طبیعی نوزاد می شود. علت چنین حادثه ای طولانی بودن رشتهٔ ناف بیش از حد متعارف خودش است. همانطور که میدانیم رشته ناف کانال ارتباطی میان مادر و جنین است. این رشته از ناف نوزاد به طرف جنین کشیده شده و اکسیژن و غذای لازم را از مادر گرفته و به کودک می رساند. اگر رشتهٔ ناف کشیده شود و یا در جایی گره خورده و به نقطه ای از بدن نوزاد پیچ بخورد، آن زمان اختلالی در رسیدن اکسیژن و خون به بدن نوزاد پدید آورده و امکان خفگی و یا صدمات دیگر به نوزاد پیش می آید. از اینرو پزشک یا ماما به تکنیکهای رایج و تخضص خودشان متوسل شده و کودک را از خطر رها می سازند. اگر موضوع منتفی نشود، سزارین معقول خواهد بود. گاهی نیز پزشک به مادر زائو دستور می دهد که بر روی زانوهایش رو به زمین قرار گرفته و یا به پهلوها چرخیده و در رهاسازی رشتهٔ ناف کمک کند. با اینکه چنین کاری برای زن زائو بسیار دشوار خواهد بود ولی برای نجات جان نوزاد اطاعت کردن از دستورات پزشک مفید خواهد بود.

تنگی لگن یا کانال زایمان:

در اغلب زنان حالت طبیعی گشایش و گستردگی لگن و کانال رحمی وجود دارد و کمتر زنانی نیز هستند که از فشردگی ناحیهٔ لگنی برخوردار بوده و گذر نوزاد در این چنین کانالهائی توام با اشکال خواهد بود. این مشکل از ابتدای آبستنی و بیشتر در ماههای ۶ و ۷ مشخص می شود که اگر پزشک چنین تشخیص داده باشد باید ترجیحاً سزارین را برای آن مادر اعمال کند وگرنه در صورت زایمان طبیعی ممکن است برای بیرون کشیدن نوزاد متوسل به روشهای واکیوم و غیره شود.

لازم به یادآوری است که گاهی درشتی نوزاد نیز باعث می شود که براحتی از کانال و مجرای لازم عبور نکند که باز اختلالی در زایمان پدید خواهد آورد در زنانی که دچار بیماری قند هستند، نوزادشان از ناحیهٔ سر و جمجمه بزرگ و درشت خواهد بود و از اینرو گذر سر چنین نوزادانی نیز توام با اشکال خواهد بود. گاهی نیز غیرطبیعی بودن وجود نوزاد مشکلاتی را در عبور از کانال پدید می آورد مثل کودکان غیرطبیعی که دارای دو سر هستند، یا دو بدن متصل به هم دارند و یا ارگانهای آنها غیرطبیعی است و …

زنانی که دچار تنگی لگن هستند، در زمانهای گذشته و یا در زمان کودکی دچار بیماریهای استخوانی از قبیل راشیتیسم یا اوستو مالزی” شده اند و یا به دلایلی رماتیسم داشته اند، مشاهده می شود. البته در زنان کوتاه قد و ضعیف نیز چنین حالتی نمایان می شود. البته وجود تومور خوش خیم (میوم) نیز موجبات چنین ناراحتی را پدید میآورد.

همانگونه که در بخشهای نخست کتاب اشاره شد، چنین توموری در دختران پدیدار شده و موجبات ناهماهنگی در عادت ماهانه و یا خونریزیهای غیرطبیعی را فراهم می آورد. اما اگر این غده بیشتر رشد کند و بزرگ شود منجر به تنگ شدن کانال زایمان نیز می شود. بدین سبب اگر زنی از جانب پزشک به وجود «میوم» شناخته شده باید تحت درمان قرار گیرد.

ضعف حاصل از دردهای زایمان:

برای اینکه زایمان طبیعی صورت بگیرد، باید در عضلات رحم و شکم انقباضاتی رخ دهد. در سایر موارد که ناهماهنگی هایی مشاهده می شود، در بروز دردها نیز گاهی خللی پیش می آید. یعنی دردهای یکنواخت و حقیقی در زن زائو پیش نیامده و بسان دردهای کاذب زمان متناوبی را رعایت نمی کند و این امر منجر به دشواری زایمان می شود. پزشک در اینصورت متوسل به شیوه های دارویی می شود که اگر دردها خفیف باشند با تزریق داروی مخصوص بر شدت آنها می افزاید و اگر شدید باشد آن را کاهش میدهد و اگر تأثیری در روند نداشت، متوسل به سزارین می شود.

زایمانهای زیاد و کثرت در زایمان

منظور از زایمانهای زیاد این است که گاهی زنی در طول عمرش چندین بار آبستن می شود و کثرت آنها منجر به ضعف بدنی او گشته و به ناچار زایمان خودش را به خوبی نمی تواند انجام دهد. اما در کثرت زایمان گاهی اتفاق می افتد که مادری دوقلو، سه قلو، چهار قلو و حتی پنج قلو و بیشتر نیز می زاید. دلیل چنین کثرت نوزادی به تکوین و باروری تخمک مربوط می شود. همانگونه که گفته شد، اسپرم با آمیخته شدن اوول زن منجر به تشکیل امبریو میشود و تکامل می یابد. اما به احتمال ۸۰ /۱منجر به دوقلو در ۹۴۰۰ /۱ منجر به سه قلو و ۵۵۰۰۰۰۰ /۱چهار قلو یا بیشتر می شود.

تولد چند قلو در برخی از خانواده ها، در آبستنی هایی که در سنین بالا اتفاق میافتد بیشتر مشاهده و در زنان کشورهای شمال کرهٔ زمین نیز دیده شده است. با افزایش تعداد امبریو و یا جنین وضعیت مادر نیز در تغذیه و نگهداری آنها در رحم دشوار گشته و در زایمان نیز ناراحتی هائی را پیش می آورد. مادر برای اینکه نیاز نوزادان خودش را در رحم تأمین کند از مواد موجود بدن خویش بیشتر صرف نموده و خود به کمخونی و یا ضعف جسمانی دچار می شود. در کنار این احتمال زایمان زودرس نیز وجود دارد. براساس تحقیقات و روشنگریهای ژنتیکی، مشخص شده که دوقلوها از یک تخمک تکوین یافته و از اینرو دقیقاً شبیه هم می شوند و حتی از یک جنس نیز می باشند. اگر تخمک دو تا باشد، در آن صورت جنس دوقلوها متفاوت بوده و هرکدام خصوصیات مختلف به خودشان را خواهند گرفت.

اما علائم زیادی جنین به ترتیب زیر است:

1. شکم سریعتر بزرگ می شود. دوسری که از یک تخم
2. اگر در خانواده ای زائیدن چند قلو رایج باشد، احتمال چنین زایمانی برای دختران آن خانواده وجود دارد.
3. اگر زنی ابتدای امر چندقلو بزاید، احتمال دارد که در زایمانهای بعدی نیز چند قلو زائیده باشد.
4. شکم از نظر پهنا و وسعت خیلی بزرگ دیده می شود.
5. ناراحتیهای دوران آبستنی بیشتر است (تهوع، استفراغ و مانند اینها).

با توجه به نشانه های یاد شده، مادران می توانند خود نیز قبل از هر کسی وضعیت خویش را در زمینهٔ تک قلو و یا چندقلو بودن آبستنی درک نمایند. البته لازم به یادآوری است که چند قلو بودن باعث بزرگی رحم و داشتن آن شده و امکان تنفس نیز مشکل می شود. دردهای کمر، واریس، بواسیر، یبوست و دردهای موضعی افزایش یافته و تمام حالات آبستنی به شدت نماد مییابند.

البته با عنایت به اینکه آبستنی چند قلو احتمال زایمان زودرس را افزایش می دهد، لذا مادران توجه داشته باشند که پس از ماه ششم کمتر خود را خسته کرده و از کنترل و مراقبت پزشکی غافل نگردند. کم خوردن نمک، قند و سایر مواد چربی زا به جهت جلوگیری از فشار خون و یا تورم پاها بسیار معقول به نظر می رسد.