۳۱ هزار دیالیزی در کشور وجود دارد

خارج شدن مراکز دیالیزی از بیمارستان ها

دکتر فرازمند، کارشناس دیالیز اداره بیماری‌ های خاص وزارت بهداشت با توجه به وجود بیش از ۳۱ هزار بیمار دیالیزی در کشور، با وجود این که خارج شدن مراکز دیالیز از بیمارستان ‌ها و خصوصی‌ سازی این مرکزها را دو اقدام بزرگ وزارت بهداشت در ارتباط با این بیماری در طول چهار سال آینده بیان کرد.

به گزارش ازمن بپرس، کارشناس دیالیز اداره بیماری های خاص وزارت بهداشت، با اشاره به این که افراد مبتلا به نارسایی کلیوی در مراحل توسعه یافته، به منظور ادامه زندگی شان به یک روش جایگزین درمان نیاز دارند، اظهار کرد: در این حوزه سه شیوه مشخص وجود دارد که پیوند کلیه، دیالیز خونی به طور دوره ‌ای و منظم و دیالیز صفاقی(در دیالیز صفاقی محلولی در درون حفره شکمی تزریق می ‌شود و سموم بدن در این محلول جذب و پس از مدتی این محلول از حفره شکمی دفع می ‌شود) را شمال می باشد و خوشبختانه در کشور ما هر سه شیوه در اختیار بیماران قرار دارد.

وجود ۳۰ هزار بیمار دیالیزی خونی در کشور

دکتر فرازمند با توجه به این که دیالیز خونی در کشور ما دارای قدمتی بالای ۴۰ سال و دیالیز صفاقی دارای قدمتی ۲۰ ساله می باشد، در ادامه افزود: بر اساس آمار سال ۹۶ تقریبا ۳۰ هزار بیمار دیالیز خونی در کشور وجود دارد که این افراد بیمار در ۵۵۳ بخش دیالیز خدمات دیالیز خونی را کسب می ‌کنند. باید توجه کرد که ۷۲ درصد مرکزهای دیالیز خونی در کشور در فضای دانشگاهی و بیمارستان ‌های دانشگاهی وجود دارند، ۲۰ درصد آن ها در بخش خصوصی و هشت درصد آن ها نیز خیریه می باشند. این خدمت، خدمتی مستمر می باشد و تعطیل ‌بردار نیست. از سوی دیگر بیمار باید به غیر از دریافت خدمت با استفاده از برخی داروها و مکمل ‌ها سعی کند که وضعیت طبیعی بدن را تا حد امکان حفظ نماید.

یک مرتبه دیالیز در بخش دولتی و خصوصی چقدر آب می‌خورد؟

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت با اشاره به این که در عین حال در زمینه دیالیز صفاقی هم ۱۶۰۰ بیمار وجود دارد که در ۷۰ بخش خدمات ‌شان را کسب می ‌کنند، بیان کرد: خوشبختانه عرضه خدمات دیالیز مزمن در کشور در تمام قسمت ها به طور ۱۰۰ درصد رایگان صورت می گیرد. طبق تعرفه ‌های مشخص شده انجام دیالیز خونی در بخش دولتی ۱۵k و در بخش خصوصی ۲۳K می باشد و ۶۵ هزار تومان نیز برای ملزومات مورد نیاز به این خدمت اختصاص می یابد. به همین دلیل دیالیز خونی تقریبا ۲۰۰ هزار تومان در بخش دولتی و ۲۷۰ هزار تومان در بخش خصوصی دارای هزینه می باشد، ولی بیمار برای این خدمت پولی پرداخت نمی‌ کند و تمام پول هزینه دیالیز مزمن با پوشش بیمه‌ ای ۱۰۰ درصدی و به شکل رایگان می باشد.

وی در خصوص سهم کم دیالیز صفاقی در مقابل دیالیز خونی، بیان کرد: تعداد زیادی از پزشکان ما به طور عمده با دیالیز خونی کار کرده اند و پیشرفت این نوع از دیالیز در دانشگاه ‌های علوم پزشکی زیاد بوده است. با وجود این، با این که دیالیز صفاقی در منزل صورت می گیرد، ولی از آن جایی که فرد بیمار خودش باید مسوولیت درمانش را بر عهده بگیرد، زیاد آسان نمی باشد و برخی مواقع مشاهده می کنیم که بیمار وقت می‌ گذارد و هفته‌ ای سه بار به قسمت دیالیز مراجعه می‌ نماید، ولی خودش دیالیز صفاقی را در منزل انجام نمی‌ دهد. بر این اعتقادیم این نسبت نباید به قدری کم باشد و باید سهم دیالیز صفاقی از تمام بیماران دیالیزی‌ مان افزایش یابد که این مسئله مستلزم آموزش، مهیا ساختن بعضی از روش‌ های نوین دیالیز صفاقی و… می باشد. به طور مثال هم اکنون شیوه جدیدی در دیالیز صفاقی وجود دارد که ماشین دیالیز در منزل از شب تا صبح کنار فر بیمار گذاشته می ‌شود و کار محلول را انجام می ‌دهد. به همین دلیل بیمار صبح که بیدار می ‌شود، اصلا نیازی به انجام دیالیز دوباره در طی روز ندارد. می بایست توجه کرد که بعضی از کشورها ۸۰ درصد دیالیزشان را به شکل صفاقی اعمال می کنند.

در دیالیز نگاه بیمارستانی نداشته باشیم

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت با اشاره به این که شاید سهولت دیالیز خونی موجب شده که دیالیز صفاقی رشدی که می بایست در کشورمان نداشته باشد، گفت: در جهان به طور عمده افراد بیمار دیالیز را به شکل صفاقی انجام می‌ دهند و به هیچ عنوان دیالیز را اقدامی بیمارستانی نمی ‌دانند. ما نیز می بایست در این زمینه فرهنگسازی کنیم و در زمینه دیالیز نگاه بیمارستانی نداشته باشیم. به هیچ وجه دلیل ندارد که دیالیز در فضای بیمارستان صورت گیرد. ما از این بابت که بیمار دیالیزی دارای مشکل کلیه می باشد، وارد یک فضای عفونی نظیر بیمارستان شود، نگرانیم. متاسفانه این مسئله از گذشته در کشور ما صورت گرفته و همواره نیز به این شکل باقی مانده است.

برنامه کلان وزارت بهداشت برای ساماندهی دیالیز

دکتر فرازمند تاکید کرد: هم اکنون مهم ‌ترین برنامه ای که داریم این است که به مرور مراکز دیالیز را از بیمارستان ‌ها بیرون ببریم و به افراد دیالیز صفاقی را یاد دهیم. در این حالت دیالیز به طور ایمن ‌تر صورت می گیرد. باید بدانیم که این کار انجام می شود، ولی به آموزش، اطلاع ‌رسانی و فرهنگسازی در دو گروه بیماران و پزشکان نیاز داریم. پزشکان متخصص و متخصصان نفرولوژیست نیز باید در این مسئله همراهی داشته باشند.

وی با اشاره به این که وزارت بهداشت برنامه بزرگی برای خروج بخش‌ های دیالیز از بیمارستان ‌ها دارد، در ادامه افزود: به همین ترتیب در نظر داریم که بخش‌ های دیالیز را در خارج از فضای بیمارستانی گسترش دهیم. در طول اجرای طرح تحول سلامت هم کمتر محیط بیمارستانی را به دیالیز مختص کرده و گفته ایم که هر بخشی که این امکان را دارد، بخش ‌های دیالیز را به حارج از بیمارستان انتقال دهد.

بخش خصوصی پای کار آید

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت با توجه به لزوم افزایش مشارکت بخش خصوصی در زمینه دیالیز، بیان کرد: به همین دلیل برنامه کلان ما در این زمینه در سطح کشور این است که با همکاری  بیمارستان ‌ها خدمت و دسترسی را برای مردم بهتر کنیم. به همین ترتیب دستورالعملی را تنظیم و تجهیزاتی را مهیا ساخته ایم تا دانشگاه‌ های علوم پزشکی در ناحیه خودشان بخش خصوصی را پای کار آوردند تا افراد بیمار در محیطی مناسب و با دستگاه‌ های نو و جدید این خدمت را در بیرون از بیمارستان و در نزدیکی‌ مکان زندگی‌ شان کسب کنند. دسترسی افراد بیمار به خدمت دیالیز برای ما اهمیت بسیاری دارد و بر اساس برنامه ‌ریزی ‌های صورت گرفته تعیین کرده ‌ایم که در هر ناحیه چند تخت دیالیز نیاز داریم. هدف‌ مان نیز این است که مقدار دسترسی مردم به این خدمت افزایش یابد.

نگاهی به شرایط دیالیز در مناطق محروم

دکتر فرازمند در خصوص روش استقرار خدمت دیالیز در نواحی محروم و صعب‌ العبور هم بیان کرد: هدفی که ما داریم این است که خدمت را به نواحی گوناگون ببریم. هم اکنون زمانی که بخواهیم خدمت دیالیز را در ناحیه ‌ای محروم ارائه دهیم، باید ماشین دیالیز تهیه و آن را به ناحیه مورد نظر انتقال دهیم. این در حالی است که اعتبارات دولتی محدود می باشد. البته اولویتی که وزارت بهداشت دارد این است که در صورت امکان شمار محدودی دستگاه خریداری و برای نواحی محروم بفرستد . هم اکنون ۵۵۳ بخش دیالیز در نواحی مختلف کشور مانند مناطق محروم و دور افتاده وجود دارد. چرا که بیمار نمی ‌تواند هفته‌ ای سه مرتبه فاصله بسیاری را برای دریافت خدمت سپری کند. به طور مثال هم اکنون در نیک ‌شهر سیستان و بلوچستان یا بندر گناوه می بایست مرکز دیالیز وجود داشته باشد و نمی‌ توانیم بگوییم که بیمار تا مرکز استان برود. به همین دلیل دیالیز مهم ‌ترین خدمت فوق ‌تخصصی می باشد که باید در بیمارستان ‌های درمانی و دورافتاده نیز با یک فاصله منطقی از بیمار عرضه گردد که این کار را انجام خواهیم داد.

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت با اشاره به این که پیشرفت این خدمت از طریق بخش خصوصی می‌ تواند قطعا دسترسی را بهبود بخشد، ادامه داد: تجربه های خوبی نیز در حوزه اقدام بخش خصوصی در ارائه خدمات دیالیز در کشور وجود دارد. به طور مثال ما در مشهد ۲۷ مرکز دیالیز داریم که ۲۰ مرکز در بخش خصوصی، پنج مرکز دانشگاهی و دو مرکز نیز برای ارگان‌ هایی مانند ارتش و … می باشند. به همین ترتیب هیچ موقع زائرانی که به دیالیز نیاز دارند، مشکلی در این زمینه پیدا نخواهند کرد. به همین دلیل برنامه مهم ما در زمینه دیالیز استفاده از نیروی بخش خصوصی و خیریه می باشد.

آنچه دیالیزی ‌ها باید بدانند

فرازمند با توجه به لزوم ارائه آموزش به ارائه ‌کنندگان خدمت دیالیز و افراد بیمار دیالیزی، بیان کرد: در گفت و گوی آموزش نیز  روی گروه ارائه ‌دهنده خدمت اقداماتی صورت گرفته است و دوره هایی را برای پرستاران دیالیز و نفرولوژیست‌های کشور برپا شده است تا با دیالیز صفاقی آشنا شوند و آن را به عنوان یک انتخاب به افراد بیمار معرفی نمایند. در گفت و گوی آموزش به افراد بیمار هم اقداماتی صورت گرفته است، ولی وسیع و فراگیر نبوده و ادامه این آموزش‌ ها بسیار ضروری می باشد.

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت در ادامه افزود: باید توجه کرد که شخص مبتلا به بیماری مزمن با بیماری ‌اش زندگی می ‌کند. در نهایت می بایست طرز زندگی کردن با بیماری ‌اش را بداند. یعنی از روش آموزش تغذیه گرفته تا استفاده از داروهای مرتبط با بیماری، طرز استفاده از سایر داروها و… باید جزو برنامه‌ های آموزشی این بیماران قرار بگیرد. از سوی دیگر از آن جایی که بار اصلی مراقبت از افراد بیمار وظیفه پرستاران می باشد، آن ها گروه هدف مهم ما می باشند. پرستار عادی نمی ‌تواند در دیالیز کار کند و به دوره آموزشی نیاز دارد، ما این دوره را تعریف و مصوب نموده ایم و در حال حاضر دوره پرستاری دیالیز جزو دوره ‌های مصوب وزارت بهداشت می باشد و پرستار دست کم سه ماه باید این دوره را ببیند. علاوه بر این دوره‌ هایی را نیز برای پزشکان متخصص داخلی تعریف کردیم تا در صورتی که در مرکزی نفرولوژیست نبود، پزشک داخلی قادر باشد خدمت دیالیز را ارائه دهد.

دستگاه ‌های دیالیز فرسوده و منابعی که محدودند

کارشناس دیالیز اداره بیماری‌های خاص وزارت بهداشت در ادامه در خصوص مشکل فرسوده بودن دستگاه ‌های دیالیز که در بعضی از مراکز دیالیز مشاهده می‌ شود، تصریح کرد: دستگاه دیالیز همچون هر امکانات دیگر بیمارستانی دارای عمر مفیدی می باشد و پس از مدتی دچار فرسودگی می ‌شوند. خوب است که این دستگاه ‌ها به درستی نگهداری و سرویس گردند. عمر دستگاه دیالیز را در کشورهای گوناگون، متفاوت و بین ۲۰ تا ۴۰ هزار ساعت اعلام می ‌کنند. به طور مثال در کشور ما دستگاهی ۳۰ هزار ساعته جزو دستگاه ‌های مستعمل به حساب می آید. البته این قاعده، قاعده ریاضی نمی باشد، ‌ولی باید توجه کرد که فناوری ها جدید شده و دستگاه ‌های جدیدتر کیفیت درمان بهتری را برای افراد بیمار به وجود می آورند. طبیعی است که در حال حاضر در دیالیز نوسازی دستگاه ‌ها جزو اولویت ‌های وزارت بهداشت می باشد. هم اکنون از آن جایی که برنامه ما واگذاری یا خارج شدن بخش ‌های دیالیز از محیط بیمارستانی می باشد، طبیعی است که دستگاه‌ های جدید دیالیز در قسمت خصوصی راه‌ اندازی می‌ شود و به مرور دستگاه ‌های فرسوده ما از رده خارج می گردند.

چشم ‌انداز ۴ ساله دیالیز

دکتر فرازمند علاوه بر این اظهار کرد: در یک چشم‌ انداز چهار ساله تا سال ۱۴۰۰، نیتی که ما داریم این است که ظرفیت استفاده از خدمات دیالیز در فضای دانشگاهی و دولتی به ۲۵ درصد برسانیم و تقریبا ۴۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت دانشگاهی به قسمت خصوصی انتقال گردد. این کار دارای مزایای بسیاری می باشد. به طور مثال بیمار دیالیزی در خارج از بیمارستان احساس بیمار بودن نمی‌ کند، گفت و گوی عفونت ‌ها به حداقل می ‌رسد و بخش خصوصی روی این خدمت متمرکز می باشد. به همین ترتیب آیین‌ نامه تاسیس مرکزهای دیالیز در بیرون از بیمارستان را در صورت اعتبار بخشی تدوین و ابلاغ کردیم و هدف این است که ۲۰ هزار بیمار دیالیزی در مرکزهای بیرون از بیمارستان ‌ها خدمت کسب کنند.