شروع تغذیه با شیر مادر (پستان)

وضع مادر هنگام شیر دادن

به بعضی از مادران در دوران بستری بودن در بیمارستان ترجیح میدهند هنگام شیر دادن بنشینند . بعضی دیگر مایلند دراز بکشند . در نوع اخیر ، نوزاد را روی تختخواب در کنار خود ، در حالیکه خودتان روی پهلو قرار میگیرید و روبروی او هستید ، بخوابانید و باو آنقدر نزدیک شوید تا نوک پستان بدهانش برسد . گاه لازمست که زیر آرنج خود بالشی بگذارید تا نوک پستان در وضع مناسبی قرار گیرد ، نوزاد بمحض اینکه نوک پستان را در نزدیکی دهان خود لمس کند ، بشدت برای قاپیدن و مکیدنش دهان خود را باز خواهد کرد .

برای اینکه از بینی اش که روی پستان قرار میگیرد بتواند نفس بکشد گاهی لازم میشود که با انگشت روی پستان مختصری فشار آورید ، گرچه اینکار معمولا لزومی ندارد و اگر با انگشت صورت و گونه اش را لمس کنید ، با دهان دنبال انگشت خواهد گشت.

هنگامیکه قادر بنشستن شدید ، در بیمارستان یا در منزل ، طریقه ای را که برای شیر دادن راحت تر است انتخاب کنید . بعضی ها مایلند دراز بکشند ولی اغلب می نشینند و بعضی هم روی صندلی چرخان قرار میگیرند . در صورت اخیر دسته صندلی باید باندازهای بلند باشد که بتوانید بازوهای خود را برای اتکاء و استراحت روی آن قرار دهید . گاهی گذاشتن بالش یا متکا روی دسته صندلی کار را سهل تر میسازد . بهر حال بهر طریق و شکلی که راحت و آزاد ترید میتوانید قرار بگیرید.

بعداز آنکه مادر بشیر دادن عادت کرد و توانست در وقت شیردادن بخوبی بلمد ، ممکن است در حالیکه دراز کشیده است و شیر میدهد بخواب رود ؛ خصوصا در ساعات دو و شش صبح که بیشتر خواب آلود و خمار است . در این صورت احتمال خفه شدن طفل وجود دارد زیرا مادر ممکن است با پستان یا بازویش راه تنفس طفل را مسدود سازد لذا توصیه میشود در مواقعی که مادر خسته و خواب آلوده است ، بخصوص ساعات نخستین صبح ، نشسته شیر دهد مگر اینکه شخص ثالثی در اطاق حضور داشته باشد .

بتدریج در خواهید یافت که حالت روحی شما در کم و زیادی جریان و مقدار شیر تأثیر فوق العاده ای دارد . اضطراب و نگرانی ، مقدار شیر پستان را تقلیل میدهد لذا سعی کنید قبل از شیر دادن ، فکری راحت و فارغ داشته باشید و اگر لازم و مفید میدانید ، پانزده دقیقه قبل از شیر دادن کاملا استراحت نمائید یا دراز کشیده چشمهای خود را ببندید یا مقاله ای بخوانید یا برادیو گوش کنید تا از نگرانی شدید بیرون آئید.

چند هفته ای که از آغاز دوره شیردادن گذشت ، مادر بطور مشخص و متمایزی ورود شیر را در پستانها . چند لحظه قبل از فرا رسیدن موقع شیر دادن ، حس خواهد کرد و حتی گاهی ممکن است در این هنگام بمحض اینکه طفل در اطاق دیگر شروع بگریه کردن کند ، از نوک پستان های مادر شیر شروع بچکیدن نماید. این قضیه بخوبی ثابت میکند که تا چه حد تولید و ترشح شیر بسته باحساسات و حالت روحی مادر است.

گذاشتن تمام هاله نوک پستان در دهان طفل

تنها با گذاشتن نوک پستان در دهان طفل شیرخوار ، او نمی تواند شیر را بمکد. شیر بوسیله غدد مترشحه تمام پستان تولید و ترشح میشود و بعد ، ازراه مجاری باریکی بطرف مرکز پستان که محل قرار گرفتن سینوس ها یا حفرات انبار شیر است جریان مییابد . این سینوسها بطرز دائره واری در زیر هاله پستان که قسمت سیاهرنگ اطراف نوک پستان است ، قرار گرفته اند . شیر از طریق مجرای کوتاهی که بین هریک ازین حفره ها ( سینوس ها ) و نوک پستان است بخارج پستان جریان مییابد .

(در نوک پستان سوراخ های متعددی وجود دارد که منافذ خارجی این مجاری کوتاه میباشد) . عمل اصلی مکیدن پستان عبارت از فشردن این حفرها بوسیله لثه های طفل است ، بنابر این نوزاد هنگامی طرز صحیح و شایسته ای شیر داده میشود که قسمت اعظم یا تمام ماله پستان در دهانش قرار گرفته باشد و باین ترتیب است که شیر از داخل حفره ها از راه این مجاری کوتاه بافتار از نوک پستان بیرون رانده شده بدهانش سرازیر میشود . زبان طفل چندان اهمیتی در مکیدن شیر از پستان ندارد بلکه عمل مهم آن کشاندن و نگاهداشتن هاله پتان در داخل دهان و راندن شیر از جلوی دهان بطرف حلق است . لذا اگر نوزادی فقط نوک پستانرا بگیرد تقریبا نمی تواند شیری از پستان بمکد و بعلاوه اگر نوک پستانرا بجود، آنرا خراشیده و زخم میکند .

در حالیکه اگر تمام ماله پستانرا بدهانش بگذارد ، لثه ها فقط هاله را میفشارند و بهیچوجه درد و زخمی در نوک پستان تولید نمی کنند . برای گذاشتن تمام ماله در دهان نوزاد ، مادر یا نرس ممکن است هاله را بین انگشت شست وسبا به خود قرار داده قدری بفشارد تا کمی باریکتر و صاف تر شده بهتر بتواند به بهان نوزاد داخل شود .

اگر نوزاد شروع بجویدن نوک پستان نمود ، مادر باید فورا با گذاشتن انگشت سبابه خود در گوشه دهان طفل و یا بین لثه هایش ، عمل مکیدن را متوقف سازد ، (اگر بخواهید نوزاد را بعقب بکشانید تا با رها کردن پستان ، عمل مکیدن متوقف شود، نوک پستان درد شدیدی خواهد گرفت .) و مجددا هاله را در دهانش قرار دهد. اگر نوزاد جویدن نوک پستان را تکرار نماید و در اینکار مصر باشد ، باید تغذیه طفل را با پستان برای همیشه ترک نمائید.

پستان گرفتن هر نوزادی مختلف است

یکی از پزشکان ، رفتار و برخورد صدها نوزاد را که برای اولین دفعه نپستان گذاشته میشوند ، بررسی کرده با ظرافت خاصی انواع مختلف آن را توصیف کرده است.

نوزاد مشتاق که هاله را با ولع زیاد بدهان میگذارد و بشدت میمکد تا ارضاء شود تنها اشکال اینست که اگر نوک پستانرا بجود ، درد زیادی تولید میشود . نوزاد بی قرار و هیجانی که با لمس کردن پستان چنان تهییج میگردد که مکرر پستان را دهانش خارج میشود و بعوض اینکه سعی کند دوباره آنرا بگیرد ، جیغ میکشد ، گاهی لازمست او را بغل کنید و بعد از آنکه آرام و ساکت شد دوباره هاله را در دهانش بگذارید . معمولا بعد از چند روزی این اشکال مرتفع خواهد شد نوزاد بی حال و تنبل که تا چند روز علاقه ای بپستان گرفتن ندارد تا جریان طبیعی شیر مادر برقرار شود .

اگر اصرار در دادن پستان کنید، نق میزند . بعد از چند روزی این نوزاد حال طبیعی بخود می گیرد . نوزاد چشنده” که ابتدا ، قبل از گرفتن پستان به طور کامل ، چند بار نوک پستان و شیر را میچشد . اگر او را به گرفتن پستان تشویق کنید . عصبانی میشود . نوزاد استراحت کننده که ابتدا پستانرا میمکد و بعد چند دقیقه استراحت میکند و سپس مجددا پستان رامیگیردو عمل را تکرار می کند . تغذیه این نوع اطفال اشکالی ندارد ولی مدت شیرداین بسیار طولانی میشود .

دونکته ای که نوزاد «نقنتو» را عصبانی میسازد

اول سعی و کوششی است که برای نگاه داشتن سرش بطرف پستان ، بکار میبرید . نوزاداز نگاهداشتن سرش نفرت دارد و کوشش میکند که آنرا آزاد سازد. دوم وقتی است که برای باز کردن دهانش ، هر دو گونه اش را بین دو انگشت شست و سبابه خود میفشارید . زیرا نوزاد غریزه ای دارد که صورتش را بطرف هر چیزی که گونه و گوشه لبانش را لمس کند ، برمی گردانده و این دلیل است که میتواند نوک پستانرا پیدا نماید. بنابراین اگر هر دو گونه اشرا باهم لمس کنید و بفشارید ، نوزاد گیج شده نمیداند ” بکدام طرف باید برگردد و لذا عصبانی میشود.

اگر نوزادی دائما از گرفتن پستان امتناع میکند ، طبعا مادر نمی تواند از عصبانی شدن و رنجیدن خودداری نماید . مادر در این حالت نباید اجازه دهد که احساساتش بوسیله این نورسیده سمج ولی بی تجربه جریحه دار شود و باید مدتی او را بحال خود گذاشت تا گرسنه شود و بزودی قضیه را بفهمد.

برنامه اولیه

به نوزاد معمولا ۱۸ ساعت بعد از تولد برای اولین دفعه پستان گذاشته میشود . این مدت بین تولد و اولین تغذیه ، در هر بیمارستانی مختلف است ولی این اختلاف باعث فرق اساسی و کلی نمیشود . تا دو سه روز بعد از تولد ، شیر دقیقی از پستانها جریان ندارد بلکه مایع غلیظی خارج میشود که بنام آغوز معروفت و خوشبختانه در این دو سه روز اغلب نوزادان، خواب آلوده و آرام بوده گرسنه نمیشوند و از صبر کردن ناراحت نمیگردند . در این دوره ، مدت هر تغذیه بسیار کوتاه است (در حدود پنج بقیته) لذا نوک پستان مادر که بمکیده شدن عادت مداری، زیاد مکیده نمی شود تا بتدریج سفت تر و محکم تر شود معمولا در این دو سه روز وعده دو بعد از نیمه شب حذف میگردد تا مادر استراحت کامل کند .

آیا بعده تغذیه طفل با شیر مادر ، بر طبق یک برنامه منظم خواهد بود یا مطابق برنامه گرسنه شدن و بیدار شدن» ؟ این مطلبی است که بستگی تامی خواهد داشت باینکه آیا نوزاد در بیمارستان در نرسری نگاهداشته شده و در سر ساعات معینی برای تغذیه پیش مادر برده میشود یا اینکه در بیمارستان از طرح « نوزاد ترد مادر » پیروی میشود که مادر همیشه در نزد نوزاد بوده و قادر است هر موقع لازم باشد اور اشیر دهد .

استفاده از طرح نوزاد ترد مادر و پیروی از یک برنامه تغییر پذیر بمراتب راحت تر است زیرا هر موقع نوزاد مایل باشد و برای شیر خوردن اشتیاق خواهد داشت پستان را میگیرد بعلاوه اگر ذخیره شیر پستان در اوایل کافی نباشد و نوزاد را هر بار سیر نکند ، نوزاد زود بزود از خواب بیدار شده بپستان گذاشته میشود و این مکیدن مکرر ، بهترین عامل و وسیله برای تحریک غدد مترشحه پستان در تولید و ازدیاد شیر مادر است.

چه موقع شیر حقیقی جریان مییابد

جریان شیر در پستان و موقع آن در همه مادران یکنواخت نیست. معمولا روز سوم یا چهارم تولد طفل ، شیر وارد پستان میشود و در آن جریان می یابد . این کیفیت در شکم اول دیرتر و در شکم های بعدی زودتر برقرار و جاری میشود . گاهی جریان آنچنان ناگهانی است که مادر میتواند آن لحظه را دقیه) تشخیص دهد ولی در بعضی اشخاص ورود شیر در پستان تدریجی است . تقریبا در روز سوم یا چهارم است که اغلب نوزادان بطرز بارز و متمایزی از حالت خواب آلودگی اولیه بیرون میایند و بیدارتر و گرسنه تر میشوند و این همان موقعی است که شیر در پستان مادر بیشتر میشود و به اصطلاح پستان مادر «رگ» میکند و این نمونه ایست از کارهای دستگاه طبیعت که هر چیزی را متناسب با مخلوق خود خلق کرده است.

بررسی نوزادانی که با شیر مادر ، در موقعی که گرسنه بنظر میآمدند ، تغذیه شده اند نشان میدهد که اکثریت آنها، بین روز سوم و ششم ، در حدود روزی ده الى دوازده بار بشیر خوردن تمایل داشته اند دفعات مدفوع نیز بیشتر بوده است. این مطلب ممکن است سبب یأس مادرانی که علاقمند بدادن شیر خود بطفل هستند بشود زیرا تصور میکنند که این تکرار دفعات تغذیه ، دلیل عدم کفایت شیر آنها است. این تصور ، بدبینی غیر لازمی است. بهتر است تصور کنیم که نوزاد در این مرحله ، خوردن ورشد کردن را بسیار جدی تلقی میکند و برای تأمین این منظور پستانرا بوسیله مکیدن و تغذیه مکرر و طولانی تحریش میکند تا با تهیه شیر کافی در پستان مادر ، بتواند احتیاجات روز افزون خود را تحصیل نماید .

از طرف دیگر در نیمه اخیر هفته اولست که پستانها در حقیقت بوسیله مورمن و ترشحات داخلی غده های دیگر بدن، برای تولید شیر، تحریک میشود . جای تعجب نیست که در چند روز اول بعد از تولد ، گاهی اوقات پستانها کاملا پر و زمانی آنقدر خالی است که حتی گرسنگی نوزاد را نمیتواند ارضاع نماید . کار بدن کامل تر از آنچیزی است که من و شما بتوانیم آنرا طرح کنیم.

عامل هورمنی بدن بتدریج نقصان میابد ، ولی شدت گرسنگی طفل ، پستانها را طوری تحریک و تربیت میکند که مقدار لازم شیر را متناسب با احتیاجات طفل تولید کند ، نه فقط احتیاجات هفته های اول ، بلکه ماههای بعدی را نیز بتواند تأمین نماید ، بعبارت دیگر، هنگامیکه طفل چند ماهه است و احتیاجات بیشتری دارد، تولید شیر نیز بهمان اندازه ازدیاد خواهد یافت.

مدت هر وعده شیر دادن را بتدریج افزایش دهید

برای حفظ سلامت نوک پستانها مدت هر وعده را بتدریج و آهسته اضافه کنید.

در سه روز اول ، مدت هر وعده گرفتن پستان نباید بیش از پنج دقیقه باشد، روز چهارم ده دقیقه ، روز پنجم پانزده دقیقه سپس در ظرف چند روز بعد تا بیست دقیقه افزایش دهید. اگر در ظرف ده روز ثابت شد که نوک پستانها در نتیجه مکیدن درد نمی گیرد ، مدت هر وعده بسته بمیل کودک و راحتی مادر خواهد بود. ممکن است مدت آن در هر روز و یا در هر وعده فرق داشته باشد ولی اغلب نوزادان بین بیست تا سی دقیقه از مکیدن پستان ازضاء میشوند و بیش از چهل دقیته مکیدن پستان لزومی ندارد.

برنامه تغذیه با پستان در بیمارستان

درسیستم نوزاد ترد مادر ، نوزاد هر وقت بیدار شود و گرسنه باشد تغذیه میگردد . نوزادان درشت و معمولی ، وقتی جریان طبیعی شیر مادر برقرار شد ، هر چهار ساعت یکبار در روز و یا در شب تغذیه خواهند شد (شش وعده در بیست و چهار ساعت) و در این زمان که شیر مادر جریان یافته و خود مادر نیز توانسته است چند روزی استراحت کند ، تغذیه نیمه شب نوزاد بسیار مهم است و نباید در این مورد اهمال شود . بعلاوه خود نوزاد نیز در نیمه شب گرسنه خواهد شد بنابر این از خواب بیدار میشود . نوزادان کوچکتر و کم وزن تر را میشود. هر سه ساعت در روز و هر چهار ساعت در شب تغذیه نمود (هفت وعده در شبانه روز).

در سالهای قبل از جنگی که مادران متجاوز از دو هفته در بیمارستان بستری پیشدند و تمام نوزادان را در نرسری نگاه میداشتند و درست هر چهار ساعت یکبار تغذیه مینمودند ، ارضاء حس گرسنگی نوزاد و تحریک پستان ها بوسیله مکیدن طفل در بین روزهای سوم و چهاردهم دچار مشکلات عدیده ای میگشت مگر اینکه اتفاقا مادر شیر زیادی میداشت لیکن امروز که مادران و نوزادان در بیمارستان نزد یکدیگرند و دوره بستری بودن بیش از یکهفته نیست ، ولو اینکه مادر بعلت پیروی از برنامه چهار ساعته بیمارستان ، قادر به تخلیه و تحریک و تولید شیر کافی نباشد ، میتواند در موقع برگشتن بمنزل با پیروی از برنامه تغییر پذیر و دلخواه و تغذیه مکرر ، باز هم پستانهای خویش را تحریک نموده شیر کافی تولید نماید.

یک یا هردو پستان؟

در سرزمین های غیر متمدن جهان که نوزادان فقط با شیر مادر تغذیه میشوند و مادران نوزادان را بکول خود میبندند و کار میکنند و برنامه غذائی وجود ندارد ، مادران نوزادانرا مکرر و هر وقتیکه بیدار شدند شیر میدهند معمولا این نوزادان مقدار خیلی مختصری از یک پستان تغذیه میکنند و دوباره بخواب میروند . لیکن در دنیای متمدن که مردم با ساعت و دقیقه سر و کار دارندو نوزادانرا در گهواره و در اطاق آرام و بی سروصدائی میگذارند ، تعداد و عده های تغذیه کمتر و مقدار آن در هر بار بیشتر است .

اگر مقدار شیر مادر زیاد باشد ، نوزاد ممکن است از تغذیه با یک پستان در هر وعده کاملا سیرو ارضاء شود . بدین ترتیب هر پستانی یکبار در هر هشت ساعت کاملا تخلیه خواهد شد . همیشه شیر مادر آنقدر زیاد نیست که فقط یک پستان بتواند طفل راسیر نماید و در این صورت باید در . هر وعده ، هردو پستان را داد . د

ر یک وعده پستان چپ اول وبعد پستان راست و در مرتبه دیگر اول پستان راست و بعد چپ را بدهید . برای اینکه لااقل یک پستان در هر مرتبه کاملا تخلیه شود ،اگر نوزاد مایل باشد ممکن است ۱۲ الی ۱۰ دقیقه بپستان اول و بعد هر مدتی که میل داشته باشد بپستان دیگر گذاشته شود . نوزاد معمولا قسمت اعظم شیر پستانرا در پنج یا شش دقیقه اول و تمام آنرا بطور کامل در ظرف ده الى پانزده دقیقه بعد خواهد مکید.

(پستان دائما مقداری شیر جدید ترشح میکند لذا نوزاد بعداز تخلیه کامل پستان نیز چند قطره شیر همیشه میتواند بچشد) بنابراین لزومی ندارد که مدت هر وعده در هر حال بیش از بیست تا چهل دقیقه باشد.

چطور تشخیص میدهید که نوزاد سیر شده است؟

این سؤال ممکن است مادر جوانرا کاملا گیج کند . از روی مدتی که نوزاد شیر میمکد و میخورد نمیتوان گفت که اوسیر شده است یا خیر . گو اینکه قسمت اعظم شیر پستان در ظرف پنج دقیقه اول تخلیه میشود ولی نوزاد ممکن است تا سی دقیقه پستانرا بمکد . این مکیدن طولانی ممکن است به دلیل باشد : یکی اینکه همیشه چند قطره شیر از پستان میتوان مکید، دیگر اینکه نوزاد از مکیدن لذت میبرد و سوم اینکه ممکن است طفل هنوز بیدار باشد و از وررفتن با پستان کیف میکند.

اگر نوزاد را قبل و بعد از هر وعده وزن کنید ، از روی این اضافه وزن هم نمی توان گفت که واقعا نوزاد سیر و ارضاء شده است یا خیر ، زیرا بررسیهای دقیق نشان داده است که نوزادی یک وقت با پنجاه گرم شیر و همان نوزاد در وقت دیگر باسیصد گرم شیر توانسته است خود را واقعا ارضاء کند.

از ظواهر پستان و شیر هم ، سیر شدن طفل را نمی توان تشخیص داد

مادران مجرب بخوبی میدانند که از پر بودن ظاهری پستان ، نمی تواننده دار شیری را که در آن است تشخیص دهند زیرا در هفته اول و دوم ، بعلت تغییرات و بزرگ شدن غدد مترشحه پستان ، پستان کاملا پروسفت است اما بعد از مدتی اگر چه تولید و ذخیره شیر پستانها بیشتر میگردد ولی ظاهرا پستانها نرم تر و افتاده تر میشود . مثلا نوزاد میتواند از پستانی که بنظر مادر پر نیست ، در حدود ۱۸۰ گرم شیر بمکد . از روی رنگ و شکل ظاهری شیر هم نمیتوان چیزی حدس زد . زیرا شیر مادر همیشه مختصری برنگی آبی بوده و بنظر رقیق تر از شیر گاو میرسد بعلاوه تغییرات مهمی در ترکیب شیر مادرها حتی در یک مادر از زمانی تازمان دیگر روی میدهد.

گریه طفل هم به تنهایی نمیتواند ملاک قضاوت قرار گیرد

نمی توان گفت هر نوزادیکه بعداز هر وعده شیر خوردن گریه میکند ، هنوز گرسنه است زیرا در هفته های اول شاید نوزاد «نقنتو» بوده پادل درد داشته باشد یا اینکه ممکن است بعضی از نوزادان بعد از وعده ها ، ولو اینکه مقدار شیر هم زیاد باشد ، گریه خاصی داشته باشند که آنرا «گریه عصبانی» اسم گذاشته اند، . ..

بهترین راهنما ، هم ازدیاد وزن و هم ارضاء طفل است

بطور کلی ، سیر شدن نوزاد را باید ، اولا با توجه برفتار و ترضیه خاطرش وثانیا با توجه بازدیاد وزن او در طی چندروز ، قضاوت کرد. هر کدام از این دو عامل به تنهائی قطعیت ندارد.

نوزادیکه هر روز بعداز ظهرها مثلا زیاد گریه میکند ولی بطور منظم وزنش اضافه میشود ، باحتمال قوی بقدر کفایت میخورد ولی دل درد دارد . نوزادی که کاملا قانع و آرام است ولی وزنش بکندی اضافه میشود ، احتمالا بچه ایست که طبیعه وزنش بکندی و تأنی بالا میرود . لیکن نوزادیکه وزنش خیلی بطی افزایش می یابد و دائما نیز گریه و بیقراری میکند ، نوزادی است که احتمالا باندازه کافی تغذیه نمیشود . لذا بطور کلی بهتر است تصور کنید که نوزاد بقدر کافی شیر میخورد مگر اینکه توسط طفل وطبیب خلاف آن اظهار و ثابت شود.

اعتماد بنفس خود را از دست ندهید

شک و تردید مادر جوان و بی تجربه در مورد عدم کفایت شیر پستانش که هنوز دلیلی بر کفایت آن در دست دارد ، کاملا طبیعی است. همچنین مادرانی که هرگز بخود اعتماد نداشته اند نسبت بدرجه کفایت شیر خود همیشه مظنون و مشکوکند . معمولا مادری که از مقدار شیرش نگرانست ، طبیب بعداز دقت و تحقیق در می یابد که مقدار شیرش در واقع کم نیست ، بلکه مقدار اعتماد بنفش کم و ناقص است . نگرانی و اضطراب، مقدار تولید شیر را تقلیل میدهد .

این نکته را در نظر داشته باشید که در بیشتر نقاط جهان، طبیب و ترازو وجود ندارد و مادران ساکنین این نقاط همیشه فکر میکنند که نوزاد بقدر کافی شیر میخورد و همیشه بنظر آرام و سالم میرسد . این طرز فکر لااقل در نود در صد موارد صحیح و درست است.

مواظبت از نوک پستان

بعضی از پزشکان توصیه میکنند که نوک پستانها در ماه آخر حاملگی ، هرروز منظما ماساژ داده شود تا بقدر کافی سفت و . محکم گردد . بعد از تولد نوزاد و آغاز شیر خوردن بعضی از پزشکان مراقبت مخصوصی برای نوک پستان توصیه نمی کنند زیرا در نقاط غیر متمدن، جهان ، مالیدن پماد و تمیز کردن نوک پستانی که سالم است معمول نمیباشد . لیکن بعضی دیگر از اطباء توصیه میکنند که بعد از هر مرتبه شیر دادن بنوک پستان پمادی بمالند و یا قبل و بعد از هر وعده نوک پستان را با آب نمک بشویند (نصف قاشق مربا خوری گرد نمک در دویست سانتیمتر مکعب آب جوشیده) . البته آب نمک ، قطرات شیری را که بنوک پستان مانده است پاک میکند ولی ضد عفونی نمیکند .

بهتر است مادر قبل از لمس کردن و دست زدن بنوک پستان ( در موقع ماساژ و معاینه و غیره ) دستهای خود را با آب و صابون بشویدزیرا ممکن است اولا عفونت از طریق نوک پستان بداخل پستان سرایت نماید و ثانیا موجب تولید برفک که عفونت قارچی دهانست بشود . شستن دستها قبل از هر وعده معمولی شیر دادن لزومی ندارد. بعضی از مادران مجرب معتقدند که بعد از اتمام شیر دادن و قبل از بستن پستان بند ، نوک پستانرا ده الى پانزده دقیقه بحال خود بگذارند تا با جریان هواخشک شود. بعضی دیگر بتجربه دریافته اند که نوک پستانهایشان خشکتر و سالم تر خواهد ماند اگر پستان بند آستر پلاستیکی و یا واترپروف نداشته باشد.

بیشتر سعی کنید

شنیده اید که بعضی از مادران مایلند که طفل خود را با پستان شیر دهند ولی موفق نمیشوند . مردم از مشکلات تمدن امروزی شکایت دارند که باعث فشار و ناراحتی های روحی همه مردم منجمله مادران شیرده میگردد. شک نیست که عصبانیت و اختلال فکری مادر ، شیر دادن را مشکل میسازد ولی تصور نمیکنم اکثریت مادران حالت عصبی و ناراحتی فکری داشته باشند. تغذیه با شیر مادر باین علت که برای آن مساعی کافی اعمال نمیگردد با شکست مواجه میشود . برای کسب موفقیت در تغذیه با پستان سه عامل اهمیت بسزائی دارد.

۱- از بطری اجتناب کنید ، ۲- خیلی مأیوس نشوید ، ۳- هنگامیکه شیر وارد پستان شد ، بقدر کافی پستانها را تحریک کنید . اگر در طی سه یا چهار روز اول تولد ، نوزاد را با بطری تغذیه کنید ، احتمال موفقیت در تغذیه با پستان مادر بسیار تقلیل مییابد . زیرانوزادیکه بمقدار زیاد از بطری مینوشد، هرگز برای مکیدن شیر از پستان تمایلی نخواهد داشت ( آب که برای جلوگیری از بی آبی و خشکی بدن گاهی در چند روز اول داده میشود، احتمالا تأثیر نامطلوبی در پستان گرفتن طفل ندارد ) . بعد از آنکه شیر کافی در پستان جریان یافت ، اگر نوزاد راضی و خورسند بنظر میرسد و وزنش کم نمیشود ، از دادن شیر با بطری باو خودداری کنید . .

گاهی اوقات مادران درست هنگامیکه شیر وارد پستانها میشود ، یا یکی دو روز دیرتر ، از عدم تولید و ترشح شیر بمقدار کافی مأیوس ودلسرد میگردند. مادر نباید در این هنگام کار را رها سازد زیرا هنوز حتی قسمتی از شانس خود را هم در کسب موفقیت امتحان نکرده است . حتی اگر مقدار شیریکه مادر در حدود روز پنجم ، در هر وعده تولید میکند فقط سی گرم باشد ، بهیچوجه نباید دلسرد شود بلکه لازمست با کمال علاقه دنباله کار را بگیرد . اگر در این مرحله نرس یا شخص دیگری بعنوان کمک در منزل دارید ، خصوصا لازمست که آنها اشخاصی باشند که مادر را در اینکار تشویق کنندو دلداری دهند.

شیر دادن در شب که در حدود ساعات ده بعداز ظهر و دو بعد از نیمه شب خواهد بود، مطمئنا در تخلیه و تحریک پستانها ، در مراحل اولیه ، باندازه تغذیه در رو زاهمیت دارد. اگر پستانها آنقدر شیر تولید نمی کند که طفل شیرخوار را برای چهار یا سه ساعت سیر نگهدارد ، فواصل را بدو ساعت تقلیل دهید ( هردو پستان را در هر وعده) ، مشروط بر اینکه نوک پستانها درد نگیرد.

در حقیقت باین طریق است که طفل شیرخوار و پستانها ، در نقاط دورافتاده ایکه شیری غیر از شیر مادر در دسترس نیست و بایکدیگر تطبیق کرده بحال تعادل در میآید . هر چه پستانها بیشتر و زودتر تخلیه شود ، تولید شیر بیشتر خواهد شد و طفل شیر خوار بقدر کفایت سیر شده میتواند فواصل طولانی تری را تحمل نماید .

البته اگر طفل شیر خوار بلرز رقت آوری گرسنه بماندیامر تبا لاغر شود یا بعلت خشکی بدن تبدار گردد ، نباید از دادن بطری شیر خودداری کرد. همچنین نباید تغذیه با پستان مادر آنقدر مکرر و متعدد باشد که موجب ترک خوردن و زخم شدن نوک پستان کشته یا مادر بعلت نداشتن کمترین فرصت برای استراحت ورفع خستگی بکلی از پای در آید.

اور اگر مادری با طبیب طفل همیشه در تماس باشد ، طبیب میتواند کمک بزرگی برای راهنمائی و رفع مشکلات مادر باشد ، از قبیل اینکه تا چند روز طفل شیر خوار میتواند عدم کفایت شیر مادر را، بدون توسل ببطری، تحمل نماید یا اینکه بچه فواصلی بطفل شیر خوار باید شیر داده شود و اینکه تا چه حد نوک پستان مادر تحمل مکیدن مکرر و متعدد را دارد. ولی نکته مهم آنست که طبیب هم به حال بنوبه خود تحت تأثیر تمایلات مادر و شدت علاقه او بشیر دادن قرار میگیرد. مثار اگر مادری بطور وضوح شدت علاقه اش را در کسب موفقیت در تغذیذ طفل با شیر خود بیان و تاکید نماید ، طبیب بسهولت میتواند او را در مسیر صحیحی راهنمائی کند و در این کار کمکش نماید.