دستگاه تنفسی و اختلالات مربوط به آن را بیشتر بشناسید

آشنایی با دستگاه تنفسی و اختلالات مربوط به دستگاه تنفسی

اولین و مهم ترین قدم در بهبود فردی که دچار اختلالات دستگاه تنفسی شده است، اطمینان از انجام عمل تنفس ادر او می باشد. به کمک تنفس، اکسیژن مورد نیاز بدن به تمام بافت ها به خصوص بافت های حیاتی مانند مغز و قلب می رسد. اگر مغز ۶-۴دقیقه از اکسیژن محروم باشد، دچار آسیب و در نهایت مرگ می شود. به این زمان، “زمان طلایی” می گویند.

 مکانیسم تنفس:

اکسیژن از طریق دو فرایند تنفس و جریان خون به سلول های بدن می رسد. وقتی در زمان انجام عمل دم هوا را استنشاق می کنیم، اکسیژن موجود در اتمسفر وارد ریه ها شده، پس از رسیدن به کیسه های هوایی، از جدار این کیسه ها وارد مویرگ های خونی می شود. سپس، خون غنی از اکسیژن توسط عروق خونی به قلب منتقل شده، با عمل پمپاژ قلب به تمام بافت های بدن می رسد. در همان زمان، دی اکسید کربن ناشی از سوخت و ساز سلول های بدن از مویرگ های خونی وارد کیسه های هوایی میشود و در زمان بازدم به اتمسفر بازمی گردد.

ساختمان دستگاه تنفس:

 دستگاه تنفس، از راه های هوایی فوقانی و راه های هوایی تحتانی تشکیل شده است. راه های هوایی فوقانی شامل بینی، دهان و حلق می باشد و وظیفه آنها عبور، گرم و مرطوب کردن، و گرفتن گرد و غبار هوای استنشاقی است.

راه های هوایی تحتانی شامل حنجره، نای، نایژه های راست و چپ ، نایژک ها و بالاخره کیسه های هوایی یا حبابچه های هوایی ( آلوئول ها) می باشد. ریه راست و چپ از تعداد زیادی کیسه های هوایی و نایژک هایی که به داخل ریه ها پخش شده اند، به وجود می آید. در داخل ریه، هر نایژک به یک کیسه هوایی متصل می شود د هوا را از راه های هوایی فوقانی و تحتانی به داخل کیسه های هوایی منتقل می کند.

راه های هوایی تحتانی که با حنجره شروع می  شود، توسط یک ساختمان  برگ مانند به نام اپیگلوت مسدود می شود. اپیگلوت از ورود مواد غذایی و مایعات به داخل راه های هوایی تحتانی و ریه ها جلوگیری می کند.

عوامل مؤثر در تنفس:

۱- بخش کنترل کننده تنفس که در بصل النخاع (ساقه مغز) وجود دارد.

۲-دیافراگم: دیافراگرم، پرده ای است که بین ریه ها و احشای داخلی قرار گرفته عضلات آن به طور ارادی و غیرارادی در کمک به تنفس مؤثر می باشند.

۳-افزایش دی اکسید کربن: تجمع دی اکسید کربن در بدن باعث تحریک بخش کنترل کننده تنفس واقع در ساقه مغز شده، عمل دم به صورت غیر ارادی را به دنبال دارد.

۴-عضلات بین دنده ای

مراحل تنفس:

تنفس در دو مرحله انجام می گیرد: مرحله اول ، دم می باشد. ورود هوا به داخل ریه ها از طریق راه های هوایی را عمل دم گویند(هوای اتمسفر یا هوای وارد شده به ریه ها بر اثر عمل دم، شامل ۲۱درصد اکسیژن، ۷۸درصد نیتروژن  و ۱درصد گازهای دیگر می باشد).

مرحله دوم، عمل بازدم می باشد. خروج هوای وارد شده به ریه ها از طریق راه های هوایی را عمل بازدم گویند (هوای بازدمی یا هوای خارج شده از ریه ها بر اثر عمل بازدم، شامل ۱۶درصد اکسیژن، ۳تا ۵درصد دی اکسید کربن، ۷۹درصد ، نیتروژن و تثریبا ۵درصد بخار آب می باشد).

خفگی:

هرگاه به دلیلی هوای اکسیژن دار نتواند وارد ریه ها شود یا اختلال در عمل دم و بازدم به وجود آید ، تبادلات اکسیژن بین ریه ها و بافت های بدن مختل و باعث خفگی می شود. خفگی گاه با وجود عمل دم و بازدم بر اثر نرسیدن اکسیژن کافی به سلول های بدن پیش می آید که در این حالت خفگی ناشی از کاهش اکسیژن سلولی می باشد، مانند شوک با مسمومیت تنفسی.

علل خفگی:

۱-افتادگی زبان به عقب و مسدود شدن راه هوایی در افرادی که بیهوش شده اند. ۲-استفراغ محتویات معده و وارد شدن آن به راه های هوایی

۳-وجود لخته خون یا ترشحات حلق در دهان و وارد شدن آن به راه های هوایی

۴-افتادن اشیای خارجی مانند دندان ها، لقمه غذا، و اسباب بازی های کوچک (به خصوص در اطفال) در راه هوایی

۵-التهاب مجاری هوایی مانند آسم، عفونت و حساسیت

۶-انقباض انعکاسی شدید ماهیچه های نای در ابتدای راه هوایی تحتانی (اسپاسم حنجره) ناشی از وارد شدن آب به راه هوایی فوقانی در غرق شدگی ها

علل دیگر خفگی که سبب کاهش اکسیژن سلولی میشوند:

١. حمله قلبی که سبب اختلال در جریان خون و انتقال اکسیژن می شود.

2. سکته مغزی باعث اختلال در کنترل تنفس یا تنظیم ریتم قلب شده، اکسیژن رسانی را مختل می کند.

۳. صدمات وارده به سینه، موجب اختلال در باز شدن ریه ها شده، درنتیجه اکسیژن رسانی را مختل می کند.

۴. شوک سبب کاهش جریان خون و درنتیجه اختلال در اکسیژن رسانی می شود.

۵. افزایش مقدار داروهای خواب آور باعث نا کافی شدن تنفس و درنتیجه اختلال در اکسیژن رسانی می شود.

6. استنشاق دود سیگار، گازها و دود های سمی که موجب خراب شدن بافت ریه و ایجاد ورم ریه شده، اکسیژن رسانی را مختل می کند.

۷. ورم ریه باعث تجمع مایع در ریه ها شده، انتقال اکسیژن را مختل می کند.

علائم خفگی:

۱.چنگ زدن گردن با یک یا هر دو دست

۲. فقدان یا نبودن سرفه های مؤثر

۳. عدم توانایی در صحبت کردن

۴. افزایش اختلال در تنفس

۵.آبی رنگ شدن (سیانوز) لب ها، بستر ناخن، و پوست

۶. کاهش سطح هوشیاری و عدم پاسخ به تحریکات