چه وقت شیر مادر کافی نیست

سعی در ازدیاد تولید شیر

فرض کنید نوزاد شما در بیمارستان هر روز بکرات شیر مادر میخورده و از هر دو پستانهم در هر وعده استفاده مینموده است ، معذالک مقدار شیر کافی نبوده است و طبیب هم ناچار مقداری شیر اضافی از بطری برای او تجویز کرده است . فرض کنید که طفل شیر خوار هم بطور متوسط در هر وعده ۱۰ گرم شیر از هر دو پستان میخورده و به ۱۰۰ گرم شیر هم از بطری احتیاج داشته است و فرض کنید که بعد از مشورت با طبیب تصمیم گرفته اید در منزل نیز طفل را بهمان ترتیب تغذیه کنید باین امید که بتدریج از مقدار شیر بطری کاسته تا پس از مدتی منحصرا شیر مادر به او بدهید.

گاهی چند روز بعد از آنکه مادر به منزل بازگشت، چنان احساس راحتی و فراغت خیال دارد که تولید شیر پستانهایش خود بخود و بدون توسل باقدامات دیگر افزایش می یابد و طفل هم هر بار از پستان چنان سیر میشود که ببطری هرگز علاقه ای نشان نمیدهد . در این صورت مادر باید دادن بطری را متوقف سازد . ولی معمولا نوزاد از بطری بیشتر لذت میبرد لذا علاقه و اشتهای کمی بپستان پیدا میکند بنابراین لازمت مادر از مقدار شیر بطری بکاهد تا طفل با اشتهای زیادی پستان را گرفته با تخلیه کامل آن بیشتر تحریکش کند. مثلا : تا چند روز ، ابتدا طفل را بپستان بگذارید تا پستان ها کاملا تخلیه شوند و بعد بطری شیر را بدهید تا طفل سیر شود، (معمولا شیر پستانها در یکی دو روزه اول مراجعت از بیمارستان بعلت خستگی شدید مادر ، مختصری تقلیل مییابد ) بعد از دو روز بتدریج روزی ۱۰ گرم از مقدار شیر بطری کم کنید تا بصفر برسد و تغذیه با بطری کاملا متوقف شود . چرا ؟ برای اینکه بتدریج که مقدار شیر بطری کمتر میشود ، طفل زودتر گرسنه میشود و وقتی طفل، بعد از چهار یا سه و یا حتی دو ساعت گرسنه شد او را به پستان خواهید گذاشت و باین ترتیب پستانها مکرر تخلیه و تحریک میشوند.

شاید این روش و طریقه کار خیلی سنگین وشاقی بنظر آید ولی مطمئنا برای همیشه نیست. زیرا با تخلیه و تحریک مکرر پستانها ، مقدار زیادتری شیر تولید خواهد شد و طفل با خوردن مقدار کافی شیر، بیشتر میخوابد و دیرتر گرسنه میشود بطوریکه در ظرف یک الی دو هفته مجددا برنامه چهارساعته برقرار میگردد. (من نوزادیرا بیاد دارم که در بیمارستان در هر وعده نمیتوانست بیشتر از سی گرم از پستان های مادر تغذیه کند ولی با پیروی از طریقه فوق در ظرف دو هفته توانست بیشتر از ۱۰۰ گرم شیر از پستانها بدست آورد . البته در همه موارد چنین اتفاقی نخواهد افتاد). اگر در ظرف پنج یا شش روز ، با روشی که گفته شد، نتوان گرسنگی طفل را ارضاء نمود و وزنش نیز افزایش نیافت ، بهتر است دوباره موقتا از بطری تغذیه اش کنید. اگر مایلید که طفل را بالمال از بطری بگیرید ، فقط ۱۰ گرم شیر از بطری آنهم بعداز اتمام مکیدن پستانها با و بدهید و بعد از چند روز این مقدار را هر روز کمتر کنید تا به نتیجه برسید.

بعضی از پزشک ها توصیه میکنند که دوشیدن دستی پستانها، بعد از آنکه مکیدن و تغذیه طفل تمام شد ، بهترین راه ازدیاد تولید شیر در پستانها است

مایعات برای مادر

بعد از برگشتن از بیمارستان بمنزل ، برای مادر . بسیار لازم و مهم است که از خودش مراقبت و توجه کامل نماید ، از خستگی بهر قیمتی شده اجتناب کند ، کارهای خانه را بحال خود بگذارد، اضطراب و نگرانی های خارج از منزن را فراموش کند ، عده عیادت کنندگان را فقط بروزی یکی دوتا از دوستان صمیمی اش تقلیل دهد ، خوب بخورد و بحد کافی بیاشامد. ورود از بهترین موقع آشامیدن مایعات ده الى پانزده دقیقه قبل از شیر دادن است .” بعضی از زنان خوردن آبجو را در این هنگام بسیار گوارا و لذت بخش میدانند .. اهمیت مایعات را باید از دو جنبه بررسی کرد: از یک طرف آشامیدن مایعات بمقدار فوق العاده زیاد و بحد ناراحت کننده ، تأثیر خاصی در بدن ندارد. زیرا آب در هرحال بوسیله کلیه ها خارج خواهد شد.

از طرف دیگر مادر تازه کار و مشغول و گرفتار ممکن است آشامیدن مایعاترا ہکلی فراموش کند و تشنگی خود را بعلت کثرت مشغله حی نکند و در این صورت تولید شیر نقصان خواهد یافت لذا رعایت حد وسط از هردو نیکوتر است ای ۱۳۳ به اجازه ندهید که دوستان ، شما را مایوس سازند . امروز که تغذیه با شیر مادر کمتر معمول و رایج است ، مادری که برای کسب موفقیت در تغذیه طفل خود با پستان سعی و کوشش زیادی مبذول میدارد ممکن است بشدت مورد شک و تردید وملعنه دوستان صمیمی اش قرار گیرد و صحبت ها وکنایات زیادی از طرف آنها اظهار شود مثلا : «تو که قصد نداری نوزاد را با شیر خودت تغذیه کنی . هان ؟! »، « عده بسپار قلیلی از مادران میتوانند در این کار موفق شوند .» «چرا در این مورد اینقدر جدیت داری ؟!! »، « با پستان هایی مانند پستانهای تو ، هرگز موفق بشیر دادن نخواهی شده .» «طفل معصوم گرسنه است.

با گرسنگی دادن باو چه نکند اپرا میخواهی ثابت کنی ؟» وغیره . معمولا کنایه های ملایم تر ناشی از تعجب ولی طعنه های شدیدتر، ناشی از حسادت و بخل است . بعدها اگر مسئله ادامه یا توقف شیر دادن مطرح گردد، متوجه خواهید شد که خیلی از رفقا و دوستانتان شما را بتوقف وترک آن تشویق می نمایند.

سه در چه مواقعی شیر پستان بنظر کم میآید . بسیاری از مادرانی که بشیردادن مشتاق و راغب هستند ، چه در بیمارستان و چه در ظرف چندروزه یا چند هفته اول در منزل (باستثنای دو روز اول) ، در این کار کاملا موفقیت حاصل میکنند . ولی بعدها عده نسبتا زیادی از این مادران بخیال اینکه نمیتوانند از عهده اش برآیند ، از شیر دادن دست می کشند . مثلا می گویند : « آنقدرها شیر نداشتم ،، یا د شیر من بچه نمیساخت» و یا « بچه که کمی بزرگتر شد شیر من برایش کفایت نمیکرد .»

چرا شیر مادران بسیاری از نقاط دنیا برای تغذیه طفل در طی چندین ماه کاملا کافی است ولی در ممالکی مانند کشور ما که تغذیه مصنوعی با شیر گاو رایج شده است ، ذخیره و تولید شیر مادر ، در اکثریت موارد ، در همان اوایل نقصان مییابد ؟! باور نمیکنم که مادران امریکائی آنقدرها عصبی مزاج باشند ویتینه آنها نیز مانند مادران سایر نقاط دیگر سلامتند ، من تصور می کنم دلیل اساسی و عمده آن اینست که در این کشور ، مادر یکه تمام مساعی خود را برای پستان دادن بطفل بکار میبرد بجای اینکه احساس کند که طبیعی ترین کارها را در این دنیا انجام میدهد و مانند مادران سایر نقاط جهان در حصول این امر موفقیت کامل حاصل خواهد کرد ، حس میکند که، در جهت خلاف معمول در حرکت است مثل اینکه مشکلترین کارها را انجام میدهد. اگر مادر اعتماد بنفس کاملی نداشته باشد، دائما فکر میکند آیا در این کار شکست نخواهد خورد ؟! و غالبا در جستجوی پیدا کردن علائم شکست است. مثلا اگر طفل شیر خوار یک روز بیشتر از معمول گریه کند ، اولین مطلبی که بذهن مادر خطور میکند ، کم شدن و نقصان مقدار شیرش خواهد بود.

اگر طفل سوء هضم یا دل درد بگیرد یا روی پوست بدنش چند دانه بیرون بزند ، مادر بفوریت بکیفیت و سلامت شیرش مظنون خواهد شد و جواب نگرانی و اضطراب خود و درمان این حالات را در طفل ، فتط دادن « بطری شیر، میداند و بس ، بدبختی آنست که بطری شیر هم همیشه در دسترس است حتی ممکن است دستور تهیه شیر گاو هنگامیکه مادر بیمارستان را ترک میکرده است باو داده شده باشد (برای روز مبادا) ، یا مادر ممکن است بطبیب و یا مؤسسات بهداری تلفن کرده دستور تهیه شیر گاو را بپرسد. طبیعی است وقتی نوزادی چند بار در روز مقدار زیادی شیر از بطری بنوشد دیگر تمایلی بپستان نخواهد داشت و عدم تخلیه پستان و ماندن شیر در آن ، علامت و رمزی است که طبیعت بغده های مترشح شیر میفرستد تا « کمتر ، کمتر و کمتر » شیر تولید کند. بعبارت دیگر ، هم فتمدان اعتماد بنفس در مادر در مورد قابلیت و توانائیش برای شیر دادن بطفل و هم در دسترس بودن بطری شیر ، هر دو در مأیوس کردن و انصراف مادر از تغذیه طفل با شیر خود، رل مهمی را بازی میکنند . لذا اصل کلی برای کسب موفقیت در تغذیه با پستان ، عبارت است از ادامه و اصرار در شیر دادن با پستان مادر و اجتناب کردن از بطری شیر . (باستثنای یک مرتبه در روز آنهم هنگامیکه تولید و ذخیره شیر پستان بحد لازم و کافی برقرار شده باشد.

در تحت شرایط عادی و طبیعی ، مقدار شیریکه پستانها میتوانند تولید کنند ثابت نیست . پستانها میتوانند در هر موقع شیر را بتدریج (در طی چند روز ) زیاد یا کم کنند ، بسته باینکه نوزاد بیشتر یا کمتر شیر بخواهد و بخورد . هر چه طفل بزرگتر شود ، اشتهایش بیشتر میشود ، پستانها را کاملتر و زودتر تخلیه میکند لذا پستانها بیشتر تحریک میشود و بیشتر شیر تولید و ترشح میکند.

گرسنگی، شایع ترین دلیل گریه کردن نیست – معمول ترین عارضه ایکه مادر را خیلی زود نگران و دلواپس میسازد ، گریه کردن طفل بعد از شیر خوردن و یا نق زدن او در بین دو وعده است. اولین مطلبی که بفکر مادر میرسد ، نقصان شیرش می باشد. ولی این استنباط صحیح نیست . حقیقت اینست که اکثریت نوزادان، مخصوصا نوزاد اول ، در حدود دو سه هفتگی و غالبا بعدازظهرها و اوایل غروب ، نقنق، و کج خلقی زیادی میکنند . نوزادانیکه مصنوعه با شیر گاو (از بطری) تغذیه میشوند باندازه نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند گریه و کج خلقی میکنند. همچنین نوزادانیکه زیاد شیر میخورند باندازه شیر خورانیکه شیر مادرشان مکفی نیست، نق میزنند و گریه میکنند.

اگر مادری تشخیص دهد که غالب گریه های طفل در هفته های نخستین هر مل بگرسنگی نیست ، اعتمادش را نسبت به کمیت شیر پستان های خود خیلی زود از دست نخواهد داد. اگرچه احتمال ضعیف دارد ولی امکان دارد که طفل بعلت گرسنگی گریه کند ، در هر حال اگر نوزاد در وعده های بعدی یکی دو ساعت زودتر از معمول بیدار شود علت بیداری نوزاد ناشی از گرسنگی نیست بلکه بیشتر بعلت ناراحتیهای آخرین تغذیه او است . اگر طفلی واقعا گرسنه است ، این گرسنگی ممکن است به دلیل ازدیاد ناگهانی اشتهای طفل یا سبب تقلیل مختصر شیر مادر ( بواسطه خستگی شدیا۔ و حالت عصبی اش) باشد . در هر حال جواب و درمان هردو یکی است و از بیدار شدن طفل وتمایلش بخوردن شیر و مکیدن مکرر وشدید پستان ، برای یاد با چند روز ، استقبال کنید تا تولید شیر در پستانها با تقاضا و اشتهای طفل تطبیق و میزان شود . بعد خود نوزاد مجددا ببرنامه قبلی خویش بر خواهد گشت . اگر احیانا در این مورد ، گریه طفل مربوط بگرسنگی نباشد ، مقدار اضافه شبهر موجب صدمه و آزار ملفل نخواهد شد. درمان گریه و نق زدنهای طفل ، برای من خیلی روشن و واضح است : دادن بطری شیر بطفل باید حداقل یک تا دو هفته بتعویق بیفتد ، طفل شیرخوار باید هردو ساعت یکبار برای مدت بیست تا چهل دقیقه بپستان گذاشته شود. اگر در ملی این مدت یک یا دو هفته ، بقدر کافی وزنش اضافه شد، دادن بطری شیر باید مجددا برای دو هفته دیگر بتأخیر بیفتد. گریه شیرخوار ممکن است بوسیله گول زنک ، کمی آب و یا آب قند تسکین داده شود . اگر مادر مایل است طفل را حتی زودتر از فواصل دو ساعته شیر دهد ، اشکالی از نظر بچه ندارد ولی من نگران خود مادر خواهم بود زیرا مادریکه از صبح تا غروب فقط بشیر دادن طفل مشغول باشد از ایجاد عصبانیت و خشم شدید خویش نمی تواند جلوگیری کند بعلاوه تخلیه عادی پستان ها با تخلیه مکرر آن ، مثلا ده مرتبه در روز، از نظر تولید شیر تفاوت زیادی نمیکند فقط باید در نظر داشت که مادر فرصت کافی برای استراحت و رفع خستگی داشته باشد.