نکات تغذیه ای برای شیردهی که هر مادری باید بداند

نکات تغذیه ای برای شیردهی که هر مادری باید بداند

فواید شیردادن

زمانی مادر از سینه ی خود به نوزادش شیر می دهد، نه تنها برای نوزاد فواید زیادی دارد بلکه شیردهی با سینه مادر برای خود مادر نیز دارای فوایدی است. محققان با تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که ابتلا به سرطان سینه، رحم و تخمدان در خانم هایی که نوزادشان را با سینه شیر می دهند کمتر است و هر اندازه تعداد دفعات شیردهی بیشتر باشد و با نظم زمانی خاصی شیردهی صورت گیرد خطر ابتلا به این سرطان ها نیز کاهش می یابد.

همین طور در مدت زمانی مادر به نوزادش شیر می دهد به خاطر تغییرات هورمونی، درصد باردار شدن نیز کاهش می یابد. این مسئله به فاصله گذاری سنی مناسب بین فرزندان کمک نیز خواهد کرد. پس بهتر است به مادران برای شیردهی موفق آموزش هایی داده شود و از عواملی که موجب کاهش تولید شیر می شوند پرهیز کرد.

دریافت آب

مصرف آب به مقدار کافی بسیار اهمیت دارد. یکی از اجزای اصلی شیر آب می باشد، پس بسیار واضح است که مادری که شیر می دهدبه میزان آب بیشتری احتیاج دارد. توصیه ای که به مادران شیرده می شود این است که در طول روز دو تا سه لیوان آب بنوشند، و کاملا طبیعی است که این میزان در فصول گرم سال به مقدار بیشتری می رسد و بهتر است مادران شیرده پس از هر بار شیر دادن به نوزادشان یک لیوان آب بنوشند. به خاطر داشته باشید که چنانچه زیاده روی در مصرف مایعاتی مانند آب، انواع جوشانده ها و دم نوش ها شود ممکن است هم به نوزاد آسیب برساند و هم به مادر.

نکات تغذیه ای برای شیردهی

آیا لازم است که در زمان شیردهی زیاد غذا بخورید؟

روند تولید شیر مادر احتیاج به انرژی زیادی ندارد. هر مادری با توجه به توده ی چربی و میزان فعالیت های بدنی اش، احتیاج به کالری متفاوتی دارد. به همین خاطر نمی توانیم به طور دقیق بگوییم که هر مادر شیرده به چه میزان کالری نیاز دارد. ولی توصیه ای که به مادران شیرده می کنیم این است که به جای مصرف کالری بیشتر، سعی کنید مواد مغذی بیشتری مصرف کنید؛ به این معنی که مواد غذایی متنوع تری بخورید و میزان مواد مغذی بدن تان را افزایش دهید.

آیا مواد غذایی ای وجود دارد که میزان شیر را بیشتر کند؟

بیشتر شدن میزان شیر مادر به مکش نوزاد بستگی دارد تا نوع غذایی که مادر مصرف می کند. معمولا روند تولید شیر در اکثر مادران یکسان می باشد. چنانچه مادر تغذیه ی نامناسبی داشته باشد بدن او کمبود مواد مغذی نوزاد را از ذخیره هایش تامین می کند. البته لزومی ندارد که شما خودتان را مجبور به خوردن غذا هایی کنید که هیچ میلی به خوردن شان ندارید. سعی کنید مواد مورد نیاز بدن خود و فرزندتان را با مصرف مواد غذایی تامین کنید که دوست دارید. برای مثال اگر مایل به مصرف لبنیات نیستید، کلسیم مورد نیاز بدن تان را از طریق مصرف بادام، آجیل، سبزیجات دارای برگ سبز و غیره تامین کنید.

آیا هر غذایی که مادر می خورد روی کیفیت شیر تاثیر گذار است؟

ممکن است بعضی از ترکیبات شیر طبق نوع مواد غذایی مصرفی مادر تغییر کند. معمولا مادرانی که شیرشان بسیار غلیظ و چرب است شیر کمتری نسبت به مادانی که شیرشان کم چرب و رقیق تر است تولید می کنند.

آیا مادران شیرده به آهن بیشتری نیاز دارند؟

باید بدانید که مقدار آهن موجود در شیر مادر ربطی به نوع غذای مصرفی مادر ندارد. همان طور که گفته شد بدن مادر می تواند نیاز های تغذیه ای نوزادش را تامین کند حتی اگر نیاز به براشت از ذخایر موجود در بدن مادر باشد. خبر خوب این است که در اکثر مادران شیرده در دوران شیردهی شان سیکل قاعدگی قطع می شود و این سبب می شود مادر آهنی را که در ماه های پیش از دست می داد در بدن خود ذخیره کند. اما چنانچه مادر شیرده مواذ غذایی متنوعی مصرف کند آهن مورد نیاز بدنش هم تامین خواهد شد. به مادران شیرده توصیه می شود که از گوشت، سبزیجات سبز و تازه، غلات کامل، و نیز میوه های خشک بیشتر استفاده کنند.

آیا لازم است مادران شیرده برای تولید شیر بیشتر حتما شیر بیشتری بنوشند؟

باید بدانید که نوشیدن شیر هیچ تاثیری در تولید شیر ندارد، پس بهتر است چنانچه هیچ میلی به مصرف شیر یا هر محصول لبنی دیگر ندارید خودتان را مجبور به مصرف آن نکنید. تنها نوشیدنی که در تولید شیر تاثیر دارد آب است. باز هم به شما توصیه می شود که از مصرف نوشیدنی های شیرین و دارای شکر های مصنوعی پرهیز کنید. همچنین مادران گیاه خوار می توانند به روند رژیم غذایی خود در دوران بارداری ادامه بدهند. ولی بهتر است با یک متخصص تغذیه در این مورد مشورت کنید.

آیا ورزش کردن مادر طعم شیر او را تغییر می دهد؟

در این زمینه تحقیقاتی انجام گرفته و نتیجه ی آن این است که ورزش های خیلی شدید و بسیار سنگین موجب به وجود آمدن اسید لاکتیک در بدن مادر شده و باعث می شود طعم شیر مادر نیز کمی تغییر کند و در این مواقع ممکن است نوزاد شیر مادر را نخورد. چنانچه این موضوع صحت داشته باشد، و اسید لاکتیک بعد از انجام ورزش های سنگین تولید شود؛ پس بهتر است مادری که ورزش های خیلی سنگین انجام می دهد ابتدا نوزاد خود را شیر داده و سپس به ورزش بپردازد.

آیا خوردن بعضی از غذا ها بو و مزه ی شیر مادر را تغییر می دهد؟

برخی از مادران شیرده با مصرف بعضی از مواد غذایی مثل گوجه فرنگی، پیاز، توت فرنگی، سیر، سبزیجات خام، انواع کلم، ادویه جات، و نیز چاشنی ها نوزادشان دچار مشکلات گوارشی و یا شل شدن مدفوع می شود به خصوص در ماه های اول تولد کودک و نیز احتمال دارد شیرشان نیز بوی همان ماده غذایی را بگیرد. چنانچه برای مادر و پزشک مشخص شود که چنین حالتی وجود دارد، مادر بهتر است از خوردن همان ماده ی غذایی پرهیز کند.

مادران در دوران شیر دادن چه غذا هایی را نباید بخورند؟

برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، احتمال دارد که بعضی از غذا هایی که مادر می خورد و از شیر دفع می شود را نتوانند تحمل کنند. برای مثال چنانچه مادر شیردهی مواد غذایی مثل سیر، پیاز و یا حبوبات بخورد، خوردن شیر موجب می شود نوزاد به درد های شکمی و قولنج دچار شود. همچنین خوردن کلم و شلغم و نیز برخی از میوه ها مثل زردآلو و آلو و خوردن بیش از اندازه بعضی از میوه های مثل هندوانه و هلو و برخی از سبزی ها باعث ایجاد گاز در روده نوزاد و ایجاد درد های شکمی در او می شود.

پس بهتر است مادر در دوران شیردهی دقت داشته باشد که چنانچه بعد از خوردن یک مواد غذایی نوزادش پس گذشت ۲۴ساعت دچار درد شکمی و یا قولنج شد باید از خوردن آن مواد غذایی خودداری کند. در کل مادر شیرده، هر نوع غذایی که تمایل دارد می تواند بخورد و نمی توان هیچ غذایی از او منع کرد. فقط در صورتی که حس کرد با خوردن غذایی نوزادش دچار درد های شکمی می شود بهتر است از خوردن آن پرهیز کند.

آیا غذا و یا دارویی وجود دارد که شیر مادر را زیاد کند؟

افزایش میل و رغبت مادر مهم ترین عامل برای شیر دادن به نوزاد است. دارو ها و یا هورمون هایی هستند که موجب زیاد شدن ترشح پرولاکتین شده و شیر مادر را افزایش می دهد؛ اما با مصرف آن ها ممکن است برای مادر عوارضی به همراه داشته باشد. استفاده از دم کرده و یا عصاره ی برخی از گیاهان دارویی مانند ( شنبلیله، آنیسون، رازیانه، زیره سبز و …) نیز موجب افزایش شیر مادر می شود.

اما چنانچه به مقدار زیاد مصرف شود رفلکس سرازیر شدن شیر مادر را کاهش می دهد. در کل مهم ترین عاملی که موجب افزایش شیر مادر می شود، نه به داروی خاصی نه به هورمون خصی و نه به مصرف مواد غذایی خاصی مربوط می شود؛ بلکه عواملی که باعث  زیاد شدن شیر مادر می شوند می توان به میل و علاقه ی مادر برای شیر دادن به نوزاد، تغذیه ی کامل و کافی، آرامش جسمی و روحی و نیز مکیدن سینه ی مادر توسط نوزاد اشاره کرد.

چه عواملی شیر مادر را کاهش می دهند؟

۱)استرس

یکی از عواملی که باعث کم شدن ترشح شیر مادر می شود استرس زیاد می باشد. اکثر مادران به خصوص کسانی که اولین زایمان خود را تجربه می کنند دچار استرس و افسردگی می شوند. ابتلا به افسردگی باعث می شود مادر اشتیاقی به شیردهی به نوزاد خود نداشته باشد و در صورتی که شیردهی به طور منظم و مداوم انجام نشود، میزان تولید شیر نیز کم می شود. از سوی دیگر استرس داشتن موجب کم شدن ترشح هورمون اکسی توسین شده که برای ترشح شیر مادر اهمیت بسیاری دارد.

نکات تغذیه ای برای شیردهی

۲)سیگار کشیدن

کشیدن سیگار نیز از عواملی است که باعث می شود تولید شیر مادر کاهش یابد. بر اساس تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده به این نتیجه رسیده اند که کشیدن سیگار سبب کاهش هورمون پرولاکتین که باعث تولید شیر می شود شده و تولید شیر مادر نیز کاهش می یابد. طبق این تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که میزان این هورمون در زنان شیردهی که سیگار می کشند بسیار کمتر از مادران غیر سیگاری می باشد. همین طور احتمال دارد که نیکوتین موجود در سیگار باعث تغییر مزه ی شیر مادر شده و موجب بی میلی نوزاد برای خوردن شیر شود، پس به این نتیجه می رسیم که مصرف سیگار به دو دلیل موجب کم شدن ترشح شیر مادر می شود:

* سبب کاهش پرولاکتین می شود.

* باعث کم شدن میل نوزاد و در نتیجه کاهش مکیدن سینه ی مادر توسط نوزاد می شود.

۳)کاهش مکیدن پستان مادر توسط نوزاد

زمانی که نوزاد هیچ اشتیاقی برای مکیدن سینه ی مادر نداشته باشد به تدریج سبب کم شدن ترشح شیر مادر نیز خواهد شد.

۴)مصرف چای پر رنگ و قهوه

چنانچه مادر شیرده به مقدار زیاد از قهوه و چای پر رنگ استفاده کند باعث می شود به طور غیر مستقیم بر تولید شیر مادر تاثیر گذاشته و شیر مادر کاهش می یابد. به دلیل اینکه کافئین موجود در چای و قهوه ادرار آور می باشند سبب از دست رفتن آب بدن مادر می شوند. چون بدن مادر برای تولید شیر به مقدار کافی آب نیاز دارد، اگر مادر نتواند آب از دست رفته از بدنش را جبران کند برای تولید شیر دچار مشکل خواهد شد.

پس مادر باید برای اینکه دچار مشکل کمبود شیر برای نوزادش نشود از مصرف چای پر رنگ و قهوه در دوران شیردهی پرهیز کند. و همچنین مادران شیرده نباید از چای به عنوان یک تامین کننده آب و مایعات استفاده کنند. افزون براین مواردی که ذکر شد کافئین موجود در قهوه و چای به شیر مادر انتقال می یابد و احتمال دارد سبب بی خواب شدن نوزاد شود.

مصرف دارو در دوران شیردهی

مادر شیرده بهتر است در دوران شیردهی خود هیچ گونه دارویی مصرف نکند، مگر اینکه واقعا ضروری بوده باشد. برخی از دارو ها مانند دارو های ضد تیروئید، ضد سرطان، ایزونیازید، ترکیبات تریاک و مشتقات آن مصرف شان در دوران شیردهی برای مادران شیرده ممنوع است. چنانچه ضروری باشد که مادر شیردهی برخی از دارو های تشخیصی که در بخش رادیولوژی مورد استفاده قرار می گیرد و یا دارو های کلرمفنیکل، مترونیدازول، سولفونامید ها، و نیز ملین ها را مصرف کند، باید شیر دادن به نوزادش را به طور موقت کاهش دهد.

یبوست در دوران شیردهی

چنانچه مادری در دوران شیردهی به یبوست مبتلا شود، بهتر است از فیبر های گیاهی( موادی که جذب روده نمی شوند) از جمله سبزی، میوه های پخته، و نان سبوس دار در رژیم غذایی خود مصرف کند. همین طور باید از مایعات به مقدار کافی استفاده کند تا یبوست او برطرف شود. در این مواقع بهتر است مادران شیرده که دچار یبوست شده اند، از دارو های ملین استفاده نکنند و با خوردن غذا هایی که یبوست را برطرف می کنند یبوست خود را رفع کنند.