نقصان توجه و بیش فعالی در کودکان و چگونگی رفتار با این کودکان

نقصان توجه و بیش فعالی در کودکان و چگونگی رفتار با این کودکان

تمامی کودکان را می توان به دو گروه تقسیم کرد: کودکانی که تربیتشان سخت است و کودکانی که تربیتشان سخت تر، والدین اغلب می گویند که همه کودکان آنها خوب رفتار می کنند اما یکی از آن ها به حدی بدرفتاری می کند که باعث ناراحتی همگان می شود. من به شخصه چنین پدیده ای را در اوایل کارم با نوجوانی تجربه کردم که چهارده سال داشت. پدر او مدیر یک مدرسهٔ بسیار موفق و مادرش معلم بود. خانواده او یک خانواده نه نفری بود. هشت نفر از این نه نفر در تمام جوانب زندگی موفق بودند اما این نوجوان، بزهکار از آب در آمده بود. مطمئن نیستم کسی بتواند علت این مسأله را به دقت و به طور کامل  توضیح دهد.

چرا تربیت یک بچه نسبت به تربیت سایر بچه ها، مشکل تر است؟

بار ها از والدین گوناگون این موضوع را شنیده ام که یکی از بچه های آنها نسبت به سایر کودکان از همان بدو تولدش دردساز بوده است. کودکان، خلق وخو، مهارت و علایق و و توانایی های گوناگون و متفاوتی دارند و به طرز متفاوتی نیز رفتار می کنند. دانستن این که چرا تربیت یکی از کودکان نسبت به دیگران این قدر دشوار است اهمیت زیادی ندارد. آنچه اهمیت زیادی دارد نحوهٔ برخورد ما با این مسأله است. این گونه کودکان انرژی و زمان زیادی از والدین خود می گیرند. اگر میخواهید تمامی فرزندان شما موفق باشند و یک یا دو بچه دارید که تربیت آن ها دشوارتر است این بدین معناست که مجبورید در زمینه فرزند پروری به شدت و فعالانه تلاش کنید.

بیش فعالی در کودکان

کودکانی که نقصان توجه دارند برای والدین و مربیان خود یک چالش محسوب می شوند. این قبیل کودکان در مقایسه با سایر کودکان از فراخنای توجه کمی نسبت به سن  خود برخوردارند. بسیاری از این کودکان، بیش فعال نیز هستند. درمان این کودکان یعنی ز کودکانی که هم نقصان توجه دارند و هم بیش فعال هستند چهار جنبه دارد که عبارتند از:

۱-مدیریت پزشکی که اغلب با دارو همراه است

۲- برنامه ریزی آموزشی

۳- مشاوره فردی و خانوادگی

۴- برنامه ریزی رفتاری

در اینجا به مثالی از برنامه ریزی رفتاری اشاره می شود که می توانید در این قبیل کودکان و یا هر کودکی با نیازهای خاص، به کار ببرید.

برنامه ریزی برای کودکان دارای مشکل تربیتی

نقصان توجه و بیش فعالی بعضی از کودکان، رفتار تکانشی را در آنها به وجود  می آورد. ممکن است بدرفتاری کودک به علت ناامیدی او افزایش یابد. ممکن است رفتار بعضی از کودکانی که به خاطر داشتن آلرژی دارو مصرف می کنند تحت تأثیر این داروها هم قرار بگیرد و در نتیجه، سطح فعالیت این کودکان تغییر یابد. این نوع عواملی، امر تربیت کودک را با دشواری بیشتر مواجه می سازند. بنابراین، لازم است برای تعیین این که چه رفتاری جزو رفتارهای بد به حساب می آید و تعیین اثر این اختلال در کودکان، قضاوت دقیقی به عمل بیاورید. به همین خاطر، بهتر است در طول این دوره، مثبت گرایی بیشتری از خود نشان دهید.

امروز تامی از روز های قبل خیلی فعال تر است. او، یک جا بند نمی شود و مادرش نمیداند که با او چه کار کند. أو قبلاً نیز مانند این روزهای بد داشته است. او قبلا عذر و بهانه می اوردہ و به فرزندش تامی اجازه می داده تا در آن روز هر چه دلش می خواهد انجام دهد اما الان فهمیده که کار او در بهتر کردن رفتار تامی در کنترل رفتارش اثری نداشته است. حال، برنامه ای برای این منظور در نظر گرفته و آن این است که به محض این که می بیند تامی بسیار هیجان زده شده و بیش فعالی پیشه کرده است او را کنار می کشد و به او می گوید که تامی، امروز به خودت اجازه داده ای که بیش فعال باشی اما لازم است آرام و قرار بگیری. تا به حال، روز خوبی داشته ای و من نمیخواهم خودت را به دردسر بیندازی. بنابراین، اجازه بده چند دقیقه با تو تنها باشم. می خواهم برایت داستانی تعریف کنم و تو باید چند نفس عمیق بکشی و آرام باشی.

بیش فعالی در کودکان

در اینجا به طرح مادر اشاره می شود (این طرح در مورد هر کودکی، کارساز است). این مادر می داند که مداخله هر چه زودتر او بسیار اهمیت دارد. او به محض مشاهده بیشی فعالی فرزندش تامی، وارد عمل می شود. اگر او صبر می کرد تا زمانی که فرزندش غیرقابل کنترل باشد در این صورت، ساکت کردن او بسیار دشوار می شد. این مادر همچنین یاد گرفته است که در این مواقع، خونسردی خود را حفظ کند. این رفتار به آرام شدن فرزندش تامی : نیز کمک می کند. اگر عصبانی شود و یا بر سر فرزندش داد بکشد، رفتار او بدتر خواهد شد. مادر در کنار فرزندش می ماند و صرفاً به او نمی گوید که آرام بگیرد بلکه کاری می کند  به او خودش آرام شود. مادر همچنین فرزند خود را به فعالیت آرام نظیر گوش دادن به یک داستان وامی دارد. او از فرزندش می خواهد تا برای آرام شدن چند نفس عمیق بکشد. بعضی از کودکان از طریق موسیقی ملایم و گوش دادن از طریق هدفون، گوش دادن به یک داستان از روی یک نوار و یا تماشای تلویزیون، به آرامش می رسند.

بعد از مدتی، ممکن است تامی فقط به یک علامت نیاز داشته باشد. علامت، سیگنال خاصی از طرف پدر یا مادر است که به کودک متذکر می شود تا کنترل خود را حفظ کند. اگر مادر و فرزند این روش را به طور مستمر تمرین کنند زمانی که فرزند خیلی هیجان زده باشد، در این صورت، به شکل یک الگو در خواهد آمد. تامی هم یاد خواهد گرفت تا در مورد سطح فعالیت خود، بازخورد مناسبی به دست بیاورد. بالاخره، او یاد خواهد گرفت تا رفتار خود را کنترل کند. روزی با پدر و مادری مشغول کار بودم که علامت آنها به  پسرشان این بود که «لازم است به ساحل بروی». پسر آنها دوست داشت در کنار دریا استراحت کند و وقتی این علامت را دریافت می کرد حوله ای روی تختخواب خود پهن  می کرد و روی آن دراز می کشید و به بودن در کنار دریا فکر می کرد.

بیش فعالی در کودکان

راه حل های خانگی

کودکان نظیر تامی به ثبات رفتاری والدین خود در امر تربیت نیاز دارند. این قبیل کودکان برای داشتن رفتار مطلوب به ساختار صحیح رفتاری نیازمند هستند. برای آنها برنامه ای را برای بیدار شدن از خواب، غذا خوردن، کار کردن و انجام تکالیف درسی، تماشای تلویزیون و بازی کردن و غیره مهیا کنید. به منظور افزایش میزان درک و انگیزه کودک برای استفاده از این برنامه، از ساعت و یا تایمر استفاده کنید. هیچ برنامه ای را به با جز با اطلاع قبلی تغییر ندهید.

مقررات خاص را مکتوب کنید. برای این کار، استفاده از جدول و قرارداد ممکن است سودمند باشد. همچنین عواقب به خصوصی را در پی عدم رعایت برنامه پیش بیاید از قبل مکتوب کنید و به تشویق ها و تنبیه ها نیز اشاره نمایید. موقع ارائه دستور، واضح عمل کنید و خواسته خود را به کودک شفاف بیان نمایید. دستورات را به شکل ساده صادر کنید. هر بار بیش از یک یا دو دستور صادر نکنید. قبل از این که کودک دستورات شما را اجرا کند از او بخواهید که آنها را برایتان تکرار نماید. برای آرام شدن کودک، محل دنجی فراهم کنید. از این محل می توانید برای مطالعه یا انجام تکالیف درسی استفاده کنید. آن محل را ساکت و آرام نگه دارید.

آرام باشید. کودکانی نظیر تامی می توانند برای والدینشان نا امید کننده باشند اما عصبانی شدن و از کوره در رفتن معمولاً اوضاع را بدتر می کند.

بسیاری از این کودکان برای اصلاح بدرفتاری خود نیاز دارند که والدینشان در امر تربیت آنها ثبات رفتاری داشته باشند. ثابت شده است که استفاده از وقفه، بهترین راه حل مشکل این قبیل کودکان باشد.

البته، ایده هایی که در این فصلی مطرح شده می تواند هم برای همه کودکان و هم برای کودکانی که مشکل خاصی دارند، کارساز باشد. از ناتوانی ها به عنوان عذر و بهانه برای سوء رفتار استفاده نکنید چرا که در غیر این صورت به کودک یاد خواهید داد تا از ضعف خود به عنوان بهانه ای برای عدم انجام کار و یا عدم اصلاح سوء رفتار در تمام عمر، استفاده کند.

بیش فعالی در کودکان

تامی اختلال نقصان توجه دارد. او می گوید: امروز نمی تونم خوب رفتار کنم چون فراموش کرد دام که قرصم را بخورم. او به این دلیل چنین حرفی را می زند که والدینش به او یاد داده اند که خوردن قرص، رفتار او را کنترل می کند. کودکانی که دچار ناتوانی خاصی هستند لازم است بدانند که تنها راه غلبه بر ناتوانی، سخت  کوشی و دقت عملی است. عذر و بهانه صرفاً معلولیت آنها را بیشتر می کند. کودکانی که مشکل خاصی دارند نیازمند برنامه های خاصی و نه عذر و بهانه خاصی هستند. تمرکز، وقت و انرژی خود را بر کودکان دارای مشکل خاص، متمرکز کنید. این قبیل کودکان از این طریق، موفق به غلبه بر مشکلات خاص خود خواهند شد.