محدودیت یا آزادی! کدام روش را برای کودکان باید اتخاذ کنیم؟

محدودیت یا آزادی برای والدین مسئله بزرگی است

اکثر والدین بعد از مدتی جواب صحیح این سؤال را پیدا خواهند کرد ولی برای بعضی دیگر ، این مسئله نگران کننده است. اجازه بدهید از همین حالا عقیده خودم را خیلی رک و پوست کنده برایتان بیان نمایم که مسئله محدود کردن یا آزاد گذاشتن بچه ، مسئله اساسی را تشکیل نمیدهد ، والدین خوش قلب که از داد زنن و استقامت در مقابل بچه در صورت لزوم واهمه ای ندارند، میتوانند از محدود کردن یا آزاد گذاشتن متناسب و معقولانه طفل ، نتایج بسیار رضایت بخشی تحصیل کنند . از طرف دیگر محدودیت شدید طفل که توام با خشونت زیاد والدین باشد و یا آزاد گذاشتن زیاد طفل که ناشی از ترس و تردید پدر ومادر باشد نتایج وخیمی در بر خواهد داشت. بنابر این مسئله اساسی و عمده آنست که والدین با چه روحیه ونیتی باطفل رفتار میکنند و بالتنیجه موجب چه عکس العملی در طفل خواهند شد .

از مرحله بزرگی گذشته ایم

ورود در این بحث (محدودیت یا آزادی) بدون در نظر گرفتن سابقه تاریخی آن بسیار مشکل خواهد بود . نوع محدودیت اطفال در هر دوره و زمانی تفاوت داشته است . در زمان ملکه ویکتوریا سختگیری شدیدی مثلا در موردرعایت حجاب و آداب معاشرت وجود داشته که در قرن بیستم مخصوصا بعد از جنگ جهانی اول موجب عکس العمل های زیاد گشته است. البته عوامل متعددی در بروز این عکس العمل ها ذیمدخل بوده اند: پیشوایان تعلیم و تربیت در امریکا مانند جان دیوئی و ویلیام کیل پاتریک نشان داده اند که اگر بچه ای بر طبق آمادگی و استعدادش تعلیم ببیند، مطالب را بهتر و سریع تر یاد گرفته موجب پیشرفت زیاداو خواهد شد.

فروید وهمکارانش ثابت کرده اند که بکار بردن خشونت بمنظور تربیت یک طفل که مثلا چطور بتوالت برود و با ترساندن او از امور جنسی و روابط زن و مرد موجب انحراف شخصیت او شده منتهی به بیماریهای عصبی میگردد . مطالعات و بررسی های دقیقی که روی بزهکاران، جنایتکاران وقاتلین بعمل آمده ثابت کرده است که اغلب این اشخاص در دوران طفولیت از کمبود عشق و محبت بیشتر از کمبود تنبیه و مجازات رنج برده اند . این کشفیات و اکثریت مردم را تشویق کرد تا دهنه محدودیت و دیسیپلین اطفال راشل تر کرده با آنها مانند انسان رفتار نمایند.

پیشوایان طب اطفال امریکا ماننا، آلدریچ پاورز و گزل نیز یک روش و فلسفه مشابهی در پرستاری و مراقبت از نوزادان و اطفال اتخاذ نمودند ولی بسیاری از اطباء تا ۱۹۰ در عقیده خود دائر به محدودیت در تغذیه نوزادان باقی ماندند و با برنامه های تغذیه نامنظم و مقادیر مختلف شیر ، باین علت که تولید اسهال های خطرناکی میکند ، مخالفت میکردند تا اینکه در ۱۹۶۲ تجربیات دکتر پریستون مک لندن وخانم فرانسیس سمساریان در باره برنامه های « دلخواه » تغذیه اطفال انتشار یافت و اطباء را قانع ساخت که نوزادان بخوبی میتوانند اوقات تغذیه خویش را انتخاب نموده کاملا سلامت باقی بمانند از آن زمان باین طرفیک تغییر سریع ودامنه داری در طب اطفال پیش آمد و اکثریت نوزادان امریکائی بر طبق این برنامه «دلخواه » تغذیه شده و میشوند.

پزشکان سابقا از روی وظیفه شناسی بوالدین جوان بر علیه لوس کردن اطفال دستوراتی میدادند، امروزه توصیه میکنند که بایستی احتیاجات نوزادان را ، نه فقط در مورد غذا، بلکه در مورد عشق و محبت نیز کاملا برآورده کرد و بدین ترتیب هم والدین و هم اطفال از این کشفیات و تغییرات بهره مند شده اند . اما در مدنیت امروزی بشر ، هیچ تغییر و یا انقلاب فکری ، بدون ایجاد شک و تردید و یا تشتت افکار در بعضی از والدین و مردم ، امکان ندارد. زیرا تمایلات فطری بشر طوری است که فکر میکنیم بایستی بچه خود را همانطور تربیت کنیم که خودمان تربیت شده ایم ، قبول عقاید جدید در مورد ویتامین ها و واکسیناسیونها خیلی ساده است لیکن اگر تربیت خویشما در گذشته در موارد مختلف از قبیل اطاعت ، ادب ، تراکت ، صداقت و روابط جنسی زن و مرد و غیره در تحت شرایط خیلی محدود کننده ای صورت گرفته باشد و اگر تمایلات درونی و پنهانی شما راجع به تربیت طفل خود نیز همانگونه باشد، احساسات شما در این مورد کاملا طبیعی است و تقریبا اجتناب ناپذیر خواهد بود).

عقاید شما در مورد تربیت طفل با مطالعه و با شنیدن بعضی از تئوریهای جدید ممکن است تغییر کرده باشد، معذالک اگر طفل شما خطائی کند که در دوره طفولیت خودتان نیز والدین شما آنرا بمنزله عمل بسیار بدی تلقی میکرده اند باحتمال زیاد خود شما نیز دچار ناراحتی ، اضطراب و عصبانیت زیادی نسبت بفرزند خود خواهید شد که هرگز تصورش راهم نمیکرده اید . در هر حال از وجود چنین حالتی نبایستی شرمنده و خجل باشید، زیرا این غریزه فطری بشر است که بچه خود را مانند خود تربیت نماید و بهمین دلیل تمدن بشری گاهی برای مدتها وقرنها ثابت ولایتغیر میمانده و بدون هیچگونه تغییری از نسلی بنسل دیگر منتقل می گشته است.

تنها دلیلی که بسیاری از والدین، در طی ۵۰ سال اخیر که توام با تغییرات زیادی در فلسفه های اجتماعی و فرضیات تعلیم و تربیت بوده است ، توانسته اند فرزندان خوبی تربیت نمایند آنستکه خود آنها بطرز عاقلانه و شایستهای تربیت شده بودند لذا توانسته اند فرزندان خوب و شایسته ای نیز تربیت نمایند و هرگز در هیچ موردی راه افراط و تفریط را نپیموده اند . مثلا زمانیکه اطباء دستور می دادند و تاکید میکردند که تغذیه نوزادان بایستی دقیقا سر ساعت صورت بگیرد، البته این مادران آن دستورات رانیز دقیقا بکار می بستند و بچه های خود را درست سر ساعت معین تغذیه می نمودند ولی اگر احیانا نوزاد آنها در بین دو وعده غذا بطرز دردناک و وحشت انگیزی گرسنه میشد از شیر دادن و تغذیه طفل ، با وجود آنکه بر خلاف دستور بود، هرگز واهمه نداشته خودداری نمیکردند زیرا بعلت اعتماد بنفسی که داشتند عمیقه معتقد بودند کاریکه میکنند کاملاصحیح و درست است. برعکس در شرایط فنی که اطباء طرفدار عتیده نرمش و آزادی بیشتری برای اطفال هستند ، مادران عاقل و مطمئن هر گردراینکار نیز افراط نمیکنند مثلا هرگز اجازه نمی دهند که یک طفل خواب آلوده ولی لجوج ، از خوابیدن در موقع خواب امتناع نماید زیرا معتقدند که موقع خواب ، موقع خواب است و بایستی بچه بخوابد و هرگز رفتار نرم و ملایم و دادن آزادی در این مورد معنی ندارد.

والدینی که نسبت به تئوریهای جدید حالت ابهام دارند غالبا دو نوعند : اول آنهائیکه بعلت تربیت اولیه اصولا بخود اعتماد ندارند لذا بایستی خواه ناخواه از دیگران پیروی نمایند. دوم آنهائیکه تحت شرایط بسیار خشنی بار آمده اندورنجشی را که از والدین خود هنگام طفولیت پیدا کرده اند هنوز بخاطر می آورند لذا کوشش میکنند که فرزندان خودشان چنین احساساتی نسبت بأنها پیدا نکنند.

اگر شما بخواهید فرزندان خود را، همانطور که خود تربیت شده اید، تربیت نمائید نمونه معین و معیار مشخصی برای اینکار در دست دارید و میدانید که اطفالتان چقدر بایستی مطیع و مؤدب و مرتبباشند و در این مورد احتیاجی بفکر کردن و تصمیم گرفتن ندارید ولی اگر بخواهید با فرزندانتان بطرز دیگری، غیر از آنچه که پدر و مادرتان با شما رفتار نموده اند، رفتار کنید (مثلا آزادی بیشتری بدهید) آنوقت است که کمیت شمالنگ میماند و نمی دانید تاچه حد یا پستی جلو بروید و از چه اصولی پیروی نمائید ( چونکه معیاری در دست ندارید ). فی المثل اگر متوجه شوید که فرزند شما از آزادی زیادی که باو داده اید سوء استفاده می نماید و بخواهید جلوی او را بگیرید باشکالات عدیده ای بر خواهید خورد ، طفل مقاومت میکند و شما عصبانی میشوید و هرچه بیشتر عصبانی شوید ، بیشتر در خود احساس ناراحتی و تصور میکنید زیرا می ترسید بهمان راهی که مصمم باجتناب از آن بودید قدم گذارید : یعنی ایجاد محدودیت برای طفل.

البته من کوشش کردم که مثال هایم خیلی مشخص و بارز وحتی اغراق آمیز جلوه کند تا پدران و مادران بخوبی متوجه مطلب بشوند ، لیکن نظر نسل جوان نسبت بر وشهای تربیتی پدران و مادران خود بطور مطلق موافقت و یا مخالفت نیست بلکه در بعضی از قسمتها مخالف و در بعضی دیگر موافق است و بعبارت دیگر اختلافات نسل جوان با والدین خود بطور نسبی است نه مطلق لذا میتوانیم همیشه راه میانه ای را انتخاب نمائیم.

بر طبق عقیده خودرفتار نمائید

من خیال میکنم والدین مهربانی که طرفدار محدودیت فرزندان خود هستند بایستی از عقیده خود کاملا پیروی نموده فرزندان خود را بأن ترتیب تربیت نمایند . سختگیری ملایم فی المثل برای ایجاد ادب وتراکت، اطاعت فوری، نظم و ترتیب در فرزندان، تا آنجا که با مهربانی و محبت والدین توام بوده و تا آنجا که اطفال بخوبی و خوشی و بانشاط بزرگ شوند، بهیچوجه مضر نیست ولی اگر باخشونت، نق زدن دائمی و تحمیل فوق العاده شدید عقاید پدر و مادر همراه باشد و والدین سن و شخصیت طفل را در نظر نگیرند ، بینهایت مضر و خطرناک خواهد بود زیرا چنین رفتاری با فرزندان را ضعیف النفس و بی اراده بار خواهد آورد و با آنهارا بسیار بداخلاق و بهانه گیر می کند. پدران و مادرانی که سختگیری نمی کنند و از رفتار وادب طفل تا آنجا که دوستانه و از نظر اجتماعی قابل قبول است، رضایت مندند و یا در مورد اطاعت و پاکیزگی مطلق از طفل ایرادی نمیگیرند ، می توانند فرزندان خ وب ، شایسته و با ملاحظه ای تربیت نمایند ، مشروط بر اینکه از سختگیری بموقع و داشتن ثبات رأی و عمل در موردی که لازم است خودداری نمایند.

علت آنکه پدر و مادری از آزادی زیاد طفل خود ناراضی میباشند اینست که این والدین از خواستن و دستور دادن بطفل خیلی ترس داشته احساس قصور و نگرانی میکنند لذا ندانسته او را تشویق میکنند که زمام والدین را در دست بگیرد.