دانستنیهای حاملگی: خونریزیهای دوران حاملگی

خونریزیهای دوران حاملگی

لکه دیدن در ایام حاملگی:

این وضعیت زمانی رخ میدهد که زن حامله باشد و خود بر آبستنی خویش واقف بوده ولی باز در همان ایام عادت ماهانه، لکه هایی در خود مشاهده نماید و یا خونریزی اندکی شبیه به عادت ماهانه را رؤیت کند که اصطلاحا در زبان عامیانه به آن لکه دیدن در ایام آبستنی می گویند.

در زندگی روزمره و قیاس تجربی این موضوع دو خصوصیت ویژه دارد، اولاً: به خاطر اینکه چنین حالتی چندان تفاوت و تمایزی با عادات ماهانه ندارد، برای بانوان بسی مایه شبهه و تردید است که آیا حامله شده اند یا نه. ثانیاً: اگر حتم بر این باشد که زن حامله است، چنین نشانه ای حاکی از زایمانهای زودرس و یا سقط ناخواسته می باشد. برای اینکه از هر دو مورد خیال زنی آسوده گردد، شایسته است که تحت کنترل پزشک قرار گرفته و به وسیله سونوگرافی مشکل و ابهام برطرف شود. این گونه شرایط و تغییرات در سه ماه اول آبستنی مشاهده می گردد.

حاملگی مول:

در صورتی که اسپرم با تخمک درهم بیامیزند و باروری آنها به غلط و نامتعادل انجام پذیرد و به عبارتی توسعه و رشد و تکامل تخمک بارور شده از حالت طبیعی خارج گردد، جنین از حالت دیسک مانند اولیه خود به شکل خوشهٔ انگوری در می آورد که اصطلاحاً به آن مول میگویند. با اینکه با بروز چنین باروری نیز نشانههای حاملگی مشخص می شود ولی در کنار آن خونریزیهای خفیف، ترشحات چرکین و یا تیره رنگ و دردهای زودگذر زیر شکم هم بر زنان عارض می شود.

البته نشانه های دیگری نیز در صورت بروز چنین ناهمگونی در رشد جنین بر مادران تاثیر میگذارد که می توان تهوع، استفراغ ناشی از حاملگی را نام برد. پدیدهٔ مول به خاطر اینکه بیش از حد آشکار و به طور غیر منطقی و نامتعادل رشد مییابد، برآمدگی شکم زن نیز بیشتر از حالت طبیعی دوران متعادل آبستنی است. علاوه بر این در ماههای چهارم یا پنجم، مادران آبستن که رشد جنین آنها غیرطبیعی است، حرکات و یا تکان هایی از جانب مول، احساس نمی کنند. اگر چنین پدیدهای تحت نظر پزشک باشد و به طریقه اولتراسون تشخیص داده شود، بلافاصله از همان ابتدا به غیرطبیعی بودن حاملگی صخه گذارده می شود و اقدامات پزشکی انجام می پذیرد ولی اگر مشخص نگردد و یا زنی دسترسی به پزشک نداشته باشد در ماههای وسط حاملگی گاهی دانه های مدور و گردی را مشاهده می نماید که درون آنها با مایعی پر شده است که این دانه ها از داخل رحم وی به بیرون افتاده اند. اگر چنین چیزی نیز مورد رؤیت باشد باید هرچه سریعتر زن آبستن تحت درمان و کنترل پزشک باشد.

برای رفع چنین ناهنجاری تکاملی در جنین لازم است که پدیدهٔ «مول» به وسیله کورتاژ بیرون کشیده شده و از آبستنی و بارداری غیر مفید جلوگیری گردد. پزشک پس از بررسی و آزمایش تودهٔ «مول» علت و نتیجه چنان حادثه ای را توضیح خواهد داد و یقین بدانید که با مشاهده چنین جنینی نبایستی زنی تا دو سال خود را برای حاملگی مهیا سازد. ما نیز در این بخش با اشاره به موارد ذکر شده همین دستورالعمل را توصیه می نمائیم.

آبستنی خارج رحمی:

همگان واقف به این حقیقت هستیم که محل لانه گزینی و پرورش و رشد جنین در داخل رحم مادر است. اما اگر به غیر از این اتفاق بیفتد و در مناطقی غیرمعقول همچون لولههای تخمدان، در تخمدانها، در دهانهٔ رحم و یا حتی در داخل شکم، جنین رشد و تکامل بیابد و لانه گزینی کند، در آن صورت به چنین حادثه ای، نام آبستنی خارج رحمی اطلاق می شود.

بندرت دیده شده است که آبستنی خارج رحمی موفق بوده و تا پایان نهمین ماه دوام داشته است و اگر چنین شده باشد تا ماههای سوم و چهارم خونریزی زن آبستن را می آزارد و دردهای سنگین در ناحیه شکم و کمر خود احساس می کند.

دلیل چنین حادثه ای، عدم تعادل و سلامتی در ارگانهای تناسلی زن است، که خود این موضوع به عواملی بستگی دارد: ۱- اگر زنی به مدت طولانی عقیم و یا نازا بوده باشد. ۲- اگر به یک مورد آبستنی خارج رحمی داشته باشد. ۳- اگر سابقاً آلت تناسلی و ارگانهای داخل رحمی دچار التهابات بوده باشد. ۴- اگر در داخل رحم و یا ارگانهای تناسلی عمل جراحی انجام گرفته باشد.

در هر حال، آبستنی خارج رحمی موضوعی است که شایع نبوده و بندرت اتفاق می افتد.

سقط جین شده ها:

اگر جنینی خودش را با شرایط خاص محیطی تطبیق ندهد و یا توان مقاومت در تحولات و شرایط خارجی نداشته باشد، به ناچار از محل لانه گزینی خود جدا گشته و به خارج رحم سقوط خواهد کرد که به این حادثه اصطلاحاً سقط جنین میگویند. گاهی نیز اتفاق میافتد که جنینی تا ماهها دوام می یابد و در محل خود به تکامل و رشد خود میپردازد ولی پس از مدتی تحت شرایط خارجی قرار گرفته و به دلایلی ساقط میشود که به این عمل نیز زایمان زودرس میگویند. یعنی جنین به زمان تکامل خود رسیده و به ناچار به بیرون خزیده است. بر اساس همین موضوع اگر جنین کمتر از ۲۸ هفته عمر داشته باشد، امکان زنده نگهداشتن آن مقدور نبوده و به طور استاندارد و طبق شناخت و اعتقاد کلاسیک جنین بزرگتر از ۲۸ هفته دوام ماندن و حیات در بیرون از رحم را در صورت بروز زایمان زودرس دارد.

اما در برخی از کشورها به دلیل ظهور و وجود امکانات علمی و تکنولوژی پزشکی، جنین های ۲۲ و یا حتی ۲۰ هفته ای نیز تحت مراقبت قرار گرفته و به تکامل آنها رسیدگی میشود.

دلایل مختلفی وجود دارد که زن ناچاراً با سقط جنین مواجه میشود. همانگونه که در بخشهای گذشته اشاره شد، زن حامله از نظر جسمانی و روانی باید آمادگی کامل برای آبستنی را داشته باشد وگرنه در صورت بروز شرایط ناهمگون روانی با جسمانی مقید و موفق به نگهداری جنین خویش نخواهد بود. در این قسمت به برخی از عوامل مهمی که در سقط جنین تاثیر دارند اشاره کرده و دلایل آنها را برمی شماریم:

ا- غیرطبیعی بودن کروموزومها: کروموزومها که خود حامل ژنهایی است تا خصوصیات جدید را به نوع متشابه و یا همگون خود انتقال دهد، اگر در اثنای تقسیم سلولی با مشکلی و یا ناهماهنگی مواجه شوند، در نتیجه جنین اولیه یا «امبریو» سقط می شود. این مکانیزم طبیعی باعث میگردد که کودکان ناهنجار و غیرطبیعی تکامل نیافته و به دنیا نیایند و از همان ابتدا به زندگی .جنین های نامتعادل و غیرطبیعی پایان داده می شود

۲- غیرطبیعی بودن رحم: اگر در شکل، حالت و ساختار و لانه ای که جنین در آن سکونت می یابد، حالت غیرطبیعی و ناهمگونی لبغوجود داشته باشد، «امبریو» موفق به ادامه حیات نبوده و سقط خواهد شد.

۳- دلایل هورمونی آبستنی به طور عموم و در سطحی بسیار بالا با تغییرات حاصل از تولید هورمون حاملگی دوام داشته و پیش می رود، اگر در یکی از این هورمونها نقص و یا کاستی وجود داشته باشد، ناخواسته کمبودی در سیستم هدایت آبستنی پدید گشته و «امبریو» سقط خواهد شد.

۴- بیماریهای مادر بیماریهای طولانی کلیه و یا بیماریهای میکری نیز در مادر باعث سقط جنین می شود.

۵- حوادث: یکی از عوامل شایع فیزیکی در سقط جنین حوادث غیرمترقبه است. برق گرفتگی، مسمومیت، تبهای بسیار شدید، عادت به مواد مخدر و یا استفاده بیشتر از مواد آرامبخش، تصادفات، سقوط شدنها، ضربات ناشی از لگد و مشت و یا افتادن، تحت فشار قرار گرفتن، برداشتن چیز بسیار سنگین، برخوردهای سنگین و محکم، هیجانات زیاد، ترس و هراسهای زیاد، تأسف و یاس ناشی از مرگ و یا خبر تکان دهنده، ناراحتی و عصبانیت ها از عواملی هستند که باعث میگردند تا زن جنین خودش را ساقط نماید.

نشانه های سقط جنین قبل از اینکه سقط جنین رخ میدهد، زن آبستن ناخواسته و به یکباره با خونریزی متوسط و یا شدیدی که انتظارش را ندارد مواجه میشود و بعد از آن انقباضات رحمی شروع گشته و جنین به یکباره به بیرون سقوط می کند. در زمانی که احتمال می رود سقط جنین رخ داده باشد، علایم و نشانه ها و حالات آبستنی نیز از زن برطرف شده و در همان اثنا جنین ساقط میشود. اگر جنین در ماههای اواسط حاملگی انجام بگیرد، ابتدا نشانه چنین سقطی با بروز دردهای سنگین و انقباضات رحمی آشکار شده و از رحم زن مقداری آب به بیرون تراوش میکند. بعد از آن خونریزی شروع شده و جنین ساقط می شود.

علاوه براین، زنی که تحت تاثیر عوامل روانی و یا جسمانی قرار گرفته و آمادگی لازم را برای سقط جنین یافته است، با دردهای بسیار سنگین و شدیدی مواجه می شود و خونریزیهای متناوب و یا شدیدی او را تهدید می کند. و یا اینکه خونریزی خفیفی او را در برمیگیرد. در این شرایط مادر باید خودش را به پزشک رسانده و از احتمال بروز حوادثی ناشی از خونریزی مصون بدارد.

گاهی نیز دیده شده است که مادری تحت تاثیر عوامل مختلف قرار گرفته و احتمال سقط جنین وجود دارد و حتی خونریزی خفیفی نیز مشاهده شده است. در اینصورت باید استراحت را ترجیح بدهد، اگر حادثه ای رخ ندهد که خوشبختانه موردی وجود ندارد وگرنه باید اقدامات پزشکی را رعایت نماید.

در هر شرایطلی باید توجه داشت که زن سقط کرده برای بار دازم و مجدداً حامله شدن هیچ نگرانی نداشته و میتواند مجدداً آبستن بشود. اما این نکته قابل توجه است که پس از حادثه سقط جنین اگر اجازه استراحت چندین ماهه حداقل ۴ ماه به رحم داده شود، بعد از آن رحم خواهد توانست وظیفه خودش را به خوبی انجام دهد. زنانی که پیوسته با سقط جنین در رنج هستند، باید توجه داشته باشند که ادامه حیات و روند زناشویی بدان حالت چندان موفق نخواهد بود. زیرا از نظر جسمانی و روانی خودش را تحت فشار قرار میدهد. بنابراین شایسته خواهد بود که مدتی به رحم خود فرصت استراحتی بدهد و سپس تحت کنترل و درمان پزشک قرار گیرد.

آخرین نکته ای که در این قسمت حائز طرح است، اینکه گاهی برخی از مادران خود تمایل به سقط جنین دارند. این موضوع از نظر سلامتی بسیار مهم است و سقط جنین عمدی سلامتی زن را به خطر میافکند. زیرا احتمال دارد در اثنای خونریزی کنترل آن ممکن نباشد و یا آلودگی میکربی پیش بیاید و مشکلاتی از این رهگذر برای همیشه مادر را در بر بگیرد.

پلاستتا پرویا:

خونریزیهای مشاهده شده در ماه هشتم حاملگی دلیل بروز چنین نارسایی و مشکلی است. به طور معمول جایگاه پلاسنتا یا جفت که رابطه میان جنین و رحم را با رشته نافی برقرار میسازد، قسمت فوقانی رحم است. اگر چنانچه جفت به قسمت پایین رحم انتقال یابد و یا در دهانه رحم جای گیرد، در آن صورت مشکل و ناراحتی موسوم به پلاسنتا پرویا، بروز می کند. زمانی که از دهانه رحم جفت مشاهده شود، کاملاً رگهای جفت مشهود میگردد و با باز و بسته شدن دهانه رحم و بسط یافتن آن رگهای خونی جفت پاره شده و خونریزی بوجود می آید. این ناراحتی کاملا شناخته شده و شاخص بسیار ساده ای دارد. اگر مادری در حال استراحت و بدون درد، خونریزی خفیف و یا متوسطی را در خود مشاهده کند، باید بر بروز چنین مشکلی ایمان آورده و به پزشک مراجعه کند. البته زنان بارداری که هر ماه تحت کنترل پزشک هستند، از این مشکلات مصون بوده و در صورت بروز تحت اقدامات درمانی قرار می گیرند.

خونریزیهای پایان حاملگی:

با اینکه این موضوع برای پزشکان بسیار حائز اهمیت است و اغلب اوقات آنها را گرفته و نگرانیهایشان را فراهم میآ ورند ولی لزومی در بسط بحث وجود ندارد. زیرا امروزه برخلاف ایام گذشته، اغلب زایمان ها تحت کنترل پزشک و یا توسط آنها انجام می پذیرد و زنان با اطمینان دائمی و کامل در بیمارستانها تحت مراقبت و درمان و کنترل قرار گرفته و اگر حادثه ای نیز آنها را در بر بگیرد، خوشبختانه وجود امکانات، درصد خطرات را به حداقل می رساند. با تمام این اوصاف، شایسته خواهد بود که نگاه و ادراکی به سه عامل شایع خونریزی بعد از زایمان داشته باشیم. البته ناگفته نماند که پس از زایمان مقداری خونریزی انجام می گیرد که این امری طبیعی است. (الف) اگر در کانال زایمان یعنی در گذرگاه رحم که نوزاد از آن عبور کرده و به دنیا می آید، پارگی بروز کند، خونریزی بعد از زایمان پدید می آید. (ب) اگر در خون نارسایی لخته شدن وجود داشته باشد، در اینصورت نیز خونریزی قطع نمی شود. (ج) اگر رحم به موقع و تحت شرایط فیزیکی و طبق واکنشهای طبیعی و مکانیزمی خود منقبض نشود، باز خونریزی بعد زایمان پدید می آید.

در هر سه شرایط پزشک قادر خواهد بود که مشکل را برطرف کرده و سلامتی مادر را تضمین نماید. اگر زایمان در خانه انجام بگیرد و چنین عوارضی مشاهده شود، باید بدون درنگ زائو را به بیمارستان یا مرکز درمانی رساند.