اولین مراجعه به پزشک در دوران بارداری و آزمایشات اولیه

در اولین مراجعه، احتمالا پزشکی تاریخ زایمان را مشخص می کند. متخصصین بهداشت صرفا بوسیله یک روش قراردادی، زمان زایمان را ۲۸۰ روز پس از اولین روز آخرین دوره قاعدگی محاسبه می کنند.

برای محاسبه تاریخ زایمان:

– اولین روز از آخرین دوره قاعدگی را مشخص کنید.

– سه ماه به عقب بشمارید تا ماهی را که نوزادتان بدنیا می آید بدست بیاورید.

– حال هفت روز به روزی که دوره قاعدگی شما شروع شده بود اضافه کنید. این تاریخ، تاریخ زایمان شماست. در صورتی که قاعدگی های منظم به فاصله ۲۸ روز داشته باشد، این روش ۸۵ درصد مؤثر است. بخاطر داشته باشید، که تنها ۵ درصد از نوزادان در روز تعیین شده، بدنیا می آیند. زایمان به فاصله یک تا دو هفته از تاریخ تعیین شده، طبیعی تلقی می شود. تصور نکنید که در روز تعیین شده زایمان، درد شروع خواهد شد؛ زیرا این تصور غلط از نظر روانی ممکن است برایتان مشکل آفرین بشود.

فراموش نکنید، بچه های اول همیشه به طرز باور نکردنی دیر می کنند. بهتر این است که فکر کنید فرزند شما یک هفته دیرتر از تاریخ تعیین شده بدنیا خواهد آمد تا احساس آرامش بیشتری بکنید. در هر ملاقات با پزشک که معمولا ماهی یکبار صورت می گیرد، پزشک وزن و فشار خون شما را اندازه گرفته و ادرارتان را برای وجود قند و پروتئین مورد آزمایش قرار می دهد. پزشک همچنین دست و پای شما را از نظر وجود تورم معاینه می کند زیرا تورم دستها و پاها می تواند نشانگر مشکل مهمی بنام فشار خون حاملگی می باشد. همچنین پاها از نظر وجود واریس چک خواهد شد. سؤالات و نگرانی های خود را با متخصصین در میان بگذارید.

تست های بیماریابی، آیا انجام آنها ضروری است؟

همین که متوجه شدید باردار هستید، بیشتر متخصصین از شما می خواهند که حداقل چندین آزمایش تشخیصی را انجام دهید تا از سلامت و رشد طبیعی جنین اطمینان حاصل کنند. برخی از نسنها مثل آزمایش کامل ادرار به سادگی انجام پذیر است و هر آزمایشگاهی می تواند آن را انجام دهد ولی برخی از تستها مثل آمنیوسنتزه تنها توسط برخی آزمایشگاه ها باید صورت بگیرد.

آزمایشات اصلی (اولیه)

تستهای اصلی، تستهایی هستند که توسط پزشک برای اکثر خانمها تجویز می شود. از جمله: آزمایش خون، کشت ترشحات دهانه رحم، ژنتیک، پاپ اسمیر ، تست کروموزومها (در موارد ضروری) و تست تشخیص دیابت.

توجه:

حتی در اوایل هفته ششم حاملگی نیز می توان با ابزارهای بسیار حساس صدای قلب جنین را شناسایی کرد. معمولا ضربان قلب جنین در هفته های ۱۰ تا ۱۲ با سونوگرافی مشاهده و در حدود هفته های ۱۸ تا ۲۰ با گوشی شنیده می شود.

• ازمایش خون: آزمایش خون، گروه خونی و نوع Rh وجود مشکلاتی چون هپاتیت، سفلیس و کم خونی را مشخص کرده و میزان ایمنی در مقابل بیماری هایی مثل سرخجه را تعیین می کند. تست ایدز با رضایت کتبی زنان و بسته به محل سکونت انجام می شود.
• کشت ترشحات دهانه رحم: این تست آلودگی به سوزاک و کلامیدیا را مشخص می کند.
• تست ژنتیک: مشکلات ژنتیکی را آزمایش می کند. اگر شما در معرض خطر ابتلا به بیماری های ارثی هستید باید از این نظر مورد آزمایش قرار بگیرید.
• تست پاپ اسمیر: این تست وجود سرطان گردن رحم و شرایط موجود دیگر را مشخص می کند.

تشخیص دیابت: این تست خصوصا برای زنانی که به سرعت اضافه وزن پیدا می کنند و یا در خانواده آنها افراد دیابتی وجود داشته باشد و اگر قبلا نوزادی با وزن بیش از ۴ کیلو به دنیا آورده باشند، انجام می شود. این تست در هفته ۲۸ ام انجام شده و برای تمامی زنان باردار توصیه می شود.

سونوگرافی

هیچ چیز نمی تواند مثل تماشا کردن فیلم نوزادتان هنگامی که در مایع درون رحم شناور است، لذت بخش باشد. اما بین سونوگرافی های تشخیصی و معمولی تفاوت وجود دارد. سونوگرافی های معمولی از ارزش بالایی برخوردار نیستند (منظور سونوگرافی است که در تمام بارداری ها انجام می شود، در حالیکه امروزه سونوگرافی تشخیصی از ارزش بالایی در حاملگی برخوردار است.

سونوگرافی از امواج صدا با فرکانس بالا استفاده می کند تا شکل جنین را به تصویر بکشد و آن را بر صفحه مانیتور ظاهر کند. موارد استفاده از سونوگرافی عبارتند از:

– تعیین تاریخ زایمان

– بررسی سلامت جفت

– تعیین علت خونریزی به اندازه گیری میزان مایع آمنیوتیک

– بررسی سلامت، رشد و وضعیت جنین

– بررسی نابهنجاری های جنین و تعیین سلامت عمومی وی

معمولا، متخصص از شما می خواهد که در سه ماهه اول یعنی قبل از ۱۲ هفتگی و در سه ماهه دوم یعنی ۲۲ تا ۲۴ هفتگی سونوگرافی انجام دهید.

آزمایش آلفا – فیتوپروتئین (AFP)

از آنجایی که این آزمایش تنها سطح AFP موجود در خون را اندازه می گیرد، هیچ ضرری برای فرزند شما ندارد. تست AFP برای بیشتر زنان درخواست می شود (این تست اجباری نیست)، تا اگر احتمال ابتلای نوزاد به نقایص مادرزادی زیاد باشد، هر چه زودتر تشخیص داده شود. علیرغم ساده بودن این آزمایش خون، پزشک موظف است توضیحات کاملی به شما بدهد.

نقایص لوله عصبی از جمله مشکلات شایعی است که با AFP بالا همراه است. اگر لوله عصبی (یعنی قسمتی از مغز و نخاع در حال تکامل) در هفته چهارم حاملگی به صورت طبیعی بسته نشود، و این امر منجر به نقایص مادرزادی می شود. از جمله این نارسایی ها می توان به مهره شکافدار (اسپاینا بیفیدا) اشاره کرد. شکل گیری نابهنجار ستون فقرات به این صورت است که مهره های پایینی شکافدار باقی می مانند و این امر بر عملکردهای متفاوت فرد مثل راه رفتن، ادرار کردن و دفع مدفوع اثر می گذارد.

سطح پایین AFP، گاهی با نابهنجاریهای کروموزومی مثل سندرم داون همراه است. ولی از همه اینها گذشته، این آزمایش همیشه در ردیابی این مشکلات درست عمل نمی کند. نه تنها بیشتر نارسایی های کروموزومی به غیر از سندرم داون، حتی با آزمایش تقویت شده AFP هم مشخص نمی شوند، این آزمایش بر خلاف آمنیوسنتز یا CVs سندرم داون را به طور قطعی تشخیص می دهد.

این آزمایش معمولا بین هفته پانزدهم تا هجدهم بعد از آخرین عادت ماهیانه انجام و نتیجه در عرض یک هفته مشخص می شود. اگر سطح AFP غیر طبیعی باشد، تست را دوباره تکرار می کنند ولی در بیشتر موارد غیر طبیعی بودن تست گواه بر غیر طبیعی بودن جنین نیست . این آزمایش تنها کسانی را که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، مشخص می کند. تکرار آزمایش برای تأیید وجود مشکل ضروری است. از هر ۱۰۰۰ خانم که این آزمایش را انجام می دهند، نتیجه آزمایش حدود ۱۰۰ نفر غیر طبیعی است.

اما از این ۱۰۰ نفر هم تنها ۱۰ نفر دارای جنینی هستند که نارسایی هنگام تولد خواهد داشت. سطح AFP غیر طبیعی برای دیگر خانمها تنها می تواند بیانگر این باشد که جنینشان چند هفته بزرگتر یا کوچکتر از آنچه در ابتدا تصور می کردند، می باشد. همچنین بارداری های چند قلویی می تواند سطح AFP را بالا ببرد.

آزمایش سه گانه

امروزه، آزمایش AFP پیشرفته ای که آن را و آزمایش سه گانه، مینامند، به بیشتر زنان توصیه می شود. در این آزمایش و دو هورمون بارداری، یعنی استریول و ۱۱CG که قبلا در مورد آن صحبت شد را علاوه بر AFP اندازه می گیرند. این آزمایش در مقایسه با آزمایش AFP ساده که تنها ۳۰ درصد موارد سندرم داون را شناسایی می کند، می تواند دست کم ۹۰ درصد از موارد این بیماری را تشخیص دهد. خطر ابتلا به سندرم داون بر اساس مقدار این سه ماده بعلاوه ستی خانمها و عوامل مؤثر دیگر، توسط کامپیوتر محاسبه می شود.

هدف اصلی آزمایش سه گانه، شناسایی خانمهایی است که کمتر از ۳۵ سال سن دارند و احتمال ابتلای فرزند آنها به سندرم داون، زیاد باشد. در حدود ۸۰ درصد کودکانی که با سندرم داون بدنیا می آیند از مادران زیر ۳۵ سال می باشند که تست آمنیوسنتز را به خاطر بالا نبودن سن، انجام نداده اند. با اینکه احتمال خطر در مادران زیر ۳۵ سال کمتر است ولی بخاطر اینکه بیشتر زایمانها در این سن انجام می شود، تعداد نوزادانی که با سندرم داونه بدنیا می آیند، بیشتر از نوزادانی است که از مادران بالای ۳۵ سال متولد می شوند.

یاد آوری می شود که آزمایش سه گانه، هرگز به طور اختصاصی وجود سندرم داون را مشخص نمی کند بلکه این امر بیشتر بستگی به سن بارداری، وجود یا عدم وجود دیابت، وزن در دوران بارداری، نژاد و نتایج سه آزمایش انجام شده تحت عنوان و آزمایش سه گانه و دارد و تمامی این ها احتمال خطر را برای آن بارداری خاص بر اساس آمار معین می کند. این احتمال خطر ممکن است در کمترین حد بعنی یک نفر در ۱۰ هزار نفر باشد ولی هیچگاه میزان صفر در ۱۰۰۰۰۰ نفر نخواهد بود.

آمنیوسنتز، در موارد خاص

این تست در هفته شانزدهم حاملگی انجام می شود تا سلولهایی را که از جنین جدا شده و در مایع آمنیوتیک وجود دارند، شناسایی کند. پزشک با وارد کردن سوزنی بزرگ (بلند) به داخل شکم از مایع داخل رحم نمونه برداری می کند. (البته این کار اغلب با هدایت سونوگرافی انجام می شود تا به جنین آسیب نرسد). بوسیله آمنیوسنتز می توان دختر با پسر بودن جنین و مشکلاتی مثل سندرم داون یا بیماری تای ساکس را دنبقه شناسایی کرد.

نتیجه آزمایش ظرف مدت ده روز تا دو هفته مشخص می شود. گاهی این تست در هفته دوازدهم یا حتی در ۹ ماهگی بسته به عوامل متعدد موجود انجام می شود تا نابهنجاریهای کروموزومی را مشخص کند. با اینکه این تست در بیشتر موارد بی خطر می باشد، اما گاهی باعث گرفتگی عضلات، نشت مایع آمنیوتیک یا خونریزی رحمی میشود و خطر سقط جنین را نیم تا یک درصد افزایش می دهد. برخی از متخصصین معتقدند این تست، نباید به همه زنان باردار توصیه شود.

نمونه گیری از پرزهای جفتی (CVS)

این نمونه گیری پیش از تولد، می تواند برخی بیماری های مادرزادی را تشخیص دهد با وجود آنها را رد کند. این تست جایگزینی است برای آمنیوسنتز که کمی زودتر از آن انجام می شود. نمونه گیری فوق مشکلات و خطرات متفاوتی در پی دارد. این تست بین هفته دهم تا دوازدهم بعد از آخرین عادت ماهیانه صورت می گیرد. معمولا این آزمایش به علت سقط جنین و دیگر مشکلات به همه زنان باردار توصیه نمی شود.

مشاهده شده مادرانی که آزمایش CVS را قبل از ده هفتگی انجام داده اند، دارای نوزادانی بوده اند که به هنگام تولد فاقد انگشت یا دارای انگشتان کوتاه در دست و پا بوده اند. در حال حاضر نمونه گیری پرزهای جفتی را معمولا بعد از ۱۰ هفنگی انجام می دهند. اگر احتمال می دهید که نوزادتان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات کروموزمی با نقایص مادرزادی قرار داد، بهتر است این آزمایش را انجام دهید.

پزشک با وارد کردن سوزن یا کاتتر در رحم، نمونه کوچکی از پرزهای جفتی که قسمتی از جفت می باشد را بر می دارد. CVS اساسا، نمونه برداری از جنت میباشد. کروموزمهای جفت معمولا و نه همیشه با کروموزمهای جنین یکی هستند. نتیجه تست در ۲۴ ساعت و نتیجه نهایی لی هفت تا ده روز حاضر می شود. بعد از نمونه گیری، از هر ۳ خانم باردار یکنفر دچار خونریزی و لکه بینی شده و از هر ۵ نفر یک نفر دچار گرفتگی عضلات می شود. بعد از گرفتن نتیجه تست، بیش از ۹۵ درصد از خانم هایی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، متوجه شده اند که نوزادشان هیچ گونه مشکلی ندارد.

هشدار:

در صورتی که خونریزی یا لکه بینی واژینال و یا سابقه خانوادگی نقایص لوله عصبی دارید، CVS برای شما توصیه نمی شود. مطالعات نشان داده که اگر متخصص تجربه کافی در مورد CVS نداشته باشد، احتمال سقط جنین وجود دارد.

آمنیوسنتز یا CVS

برخی از خانمها ترجیح می دهند که تست CVS را انجام دهند، زیرا در مقایسه با آمنیوسنتز، نتیجه تست زودتر حاضر خواهد شد. از طرف دیگر، برخی از خانمها آمنیوسنتز را ترجیح می دهند زیرا: ۔

• مطالعات نشان داده که در آزمایش آمنیوسنتز، احتمال سقط جنین کمتر است یعنی از هر ۲۰۰ نفر یک نفر، در حالی که در CVS از هر یکصدنفر، یک تا دو نفر و گاهی در خانمهایی که رحم غیر طبیعی دارند در ۵ نفر احتمال سقط جنین وجود دارد).
• در حالیکه CVS در تشخیص برخی از انواع نارسایی های کروموزمی و مشکلات ژنتیکی خاص بسیار دقیق است، احتمال قطعی نبودن نتیجه آن نسبت به آمنیوسنتز خیلی بیشتر است.