مجله سلامت

روغن ماهی و آشنایی با فوائد آن

اثرات درمانی روغن ماهی در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است. ابتدا این نکته توسط شرکت های بسته بندی ماهی، عنوان گردید و این موضوع دانشمندان را بر آن داشت که مطالعات زیادی در این مورد انجام دهند.

شواهد و تجارب نشان داده است که نه تنها بیماری کورنر قلب، بلکه بعضی از بیماری های التهابی مزمن و بیماری هایی که در اثر ایمونیته (ایمنی) به وجود می آیند مانند آرتریت ، روماتوئید و پوریازیس (یک نوع بیماری پوستی) و آسم از اثرات درمانی روغن ماهی که در رژیم غذایی وجود دارد بهره مند میگردند. اولین علامتی که نشان داد که مصرف زیاد روغن ماهی ممکن است از بیماری های کورنر قلب جلوگیری نماید توسط (دکترایج برگ) در مورد اسکیموهای گرینلند به عمل آمد.

پس از آن مطالعات اپیدمیولژی (همه گیرشناسی) در ژاپن و هلند این موضوع کاملاً مورد تائید قرار گرفت که وجود روغن ماهی در رژیم غذایی انسان، اثرات مفیدی روی بیماریهای قلب و عروق دارد.

مطالعات آماری نشان داد که اسکیموها نه تنها از نظر مرگ ومیر از بیماریهای کورنر قلب آمار پایین تری را نشان می دهند بلکه از نظر ابتلاء به بیماری های پوست نظیر پوریازیس و بیماری های (اتو ایمون) آسم و بیماری قند مصونیت نسبی دارند. تمام این یافته های بالینی و آزمایشگاهی نشان دادند که روغن ماهی اثرات ضد ترمبوژنز (تشکیل لخته در جدار عروق) و ضد انتروژنز «تشکیل پلاکتهای چربی در جدار عروق» همچنین ضد عوامل ایجاد کننده، حساسیت و ایمونیته و التهابات را داراست.

برخی بیماری هایی که بامصرف روغن ماهی درمان میشوند

بیماریهای عروق کورنر:

ماهی های اعماق سرد دریا دارای مقدار زیادی اسیدهای چرب ایکوزا پنتاتوایک و دوکزاهگزانوایک هستند. این موارد در حقیقت در گیاهان و جلبکها موجود بوده از طریق ماهی روغن آن به غذاهای انسانها منتقل میگردند. این اسیدهای چرب غیر اشباع شده زنجیردار به نام امگا ۳ ممکن است در بیماریهای کورنر قلبی مفید باشند. علت آن ممکن است در اثر خاصیت پایین آورنده چربی و یا به علت اثر ضد تجمع پلاکت های خون و یا تا اندازه ای به علت «شل کردن عضلات عروق باشد».

مطالعات تجربی نشان داده است که اسید امگا ۳ موجود در غذاهای انسان با اثرات آنروژنیک «ایجاد اتروم در جدار عروق» و ترمبوژنیک (ایجاد لخته در جدار عروقی) چربیها و کلسترول غذایی مقابله کرده، آن را کاملاً خنثی میکند. مطالعات دیگر نشان داده است که بروز و شیوع بیماری های کورنر در افرادی که اسید های چرب امگا۳ مصرف میکند کمتر است.

در یک تجربه عملی دیگر مشخص گردیده که مصرف روزانه حداقل سی گرم ماهی به نظر میرسد که از بروز بیماری های کورنر قلبی کاسته شود. در یک بررسی که در بعضی از ممالک غرب به عمل آمده. این موضوع کاملاً مورد تائید قرار گرفته که مصرف زیاد (اسید امگا ۳) باعث کاهش تریگلیسیرید خون شده، لذا افرادی که لیپوپروتئین بالا دارند و شاخص آن بالا بودن تریگلسیرید خون است استفاده زیادی خواهند برد.

از طرفی همین مقدار (اسیدهای امگا ۳) باعث کاهش کلسترول خون خواهد شد. شواهد دیگری در دست است که اضافه کردن روغن ماهی در غذاهای روزانه همان اثراتی که در اسکیموها بر روی پلاکت ها و سلول های اندوتلیال عروق خون مشاهده گردیده، در انسان های دیگر نیز مشاهده می گردد. البته این نتایج همیشه یکسان نیستند چون به مقدار تنوع غذا و مقدار چربی و کلسترول بستگی دارد.

بالاخره تجربیات اخیر نشان داده که روغن ماهی حالت غلظت خون را کاهش داده اثر جالبی بر روی فشار خون مخصوصاً افرادی که فشار خون متوسط داشته باشند خواهد داشت.

بیماری التهابی و اتو ایمون:

شواهد زیادی در دست است که مصرف روغن ماهی اثر ضد التهابی قابل توجهی را داراست. مصرف روزانه اسیدهای چرب روغن ماهی باعث ترمیم و بهبودی مفاصل حساسی و دردناک، حالت خستگی عضلانی و گرفتگی عضلانی می شوند. همچنین اثرات مفید در بیماری های نظیر پوریازیس (یک نوع بیماری پوستی) درماتیت (حساسیت پوستی) مشاهده گردید.

روغن ماهی در اکثر موارد تغییراتی در بیماری آسم در جهت بهبودنمی کند، ولی مصرف یک نوع اسید چرب (یگوز انیتانو ایک) باعث خفیف کردن بیماری آسم می گردد.

سرطان:

مطالعات اپیدمیولژی و تجربی نشان دادند که رابطه ای بین انواع چربیهای غذایی و انواع سرطانها وجود دارد. مطالعات اخیر اثرات ضد سرطانی مقادیر زیاد اسیدهای امگا ۳ بر روی تومورهای پانکراس پستان در موشها مشخص گردید. آنچه در آینده باید بدانیم. هنوز مطالب ناشناخته زیادی در مورد ماهی و روغن ماهی و اثرات بیوشیمی آنها باقیمانده است و هنوز هم سؤالات بدون جواب در مورد مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ در کلینک وجود دارد. معذالک امروزه آنچه در مورد درمان بیماریهای قلبی و عروق و بیماریهای التهابی و اتو ایمون و حتی سرطان در کشور انگلستان مطرح است، افزایش مصرف روغن ماهی در غذاهای روزانه است.

فوائد دیگر این رژثم پایین نگه داشتن فشار خون و تولید یک نوع اسید و همچنین کم شدن خطر تولید یک نوع اسید در شیر مادر است که برای تکامل مغز طفل ضروری است و همچنین کم شدن خطر ایجاد اتروم «پلاکتها چربی در جدار عروق» و ترومبوز (ایجاد لخته در جدار عروق) در بیماران کلیوی دیگر اثرات روغن ماهی است.

در خاتمه باید متذکر شویم که اخیراً از روغن ماهی نه تنها به عنوان پیشگیری بیماری های قلبی و عروق استفاده می گردد، بلکه در انگلستان کپسول های روغن ماهی به عنوان پایین آورنده کلسترول و تری گلیسرید در درمان مورد مصرف قرار می گیرد.

کپسولهای متداول در انگلستان و اروپا به نام سالمون به بازار امده است که برای این منظور به کار می رود. اخیراً نوعی از این دارو به نام کپسول روغن ماهی (کادلیور) وارد بازار ایران شده است. ( از دکترمحمد رضا شریفی )