مجله سلامت

خواص پنیرک در درمان سنتی

پنیرک گیاه دارویی است که برای تسکین درد و رفع التهاب و عفونت های شدید بدن استفاده می شود و در طب کهن به پنیرک توله یا سبزه توله نیز شناخته شده است . این گیاه دارویی فواید و مضراتی دارد که خحلاصه وار به آن ها اشاره می کنیم .

خواص پنیرک

ضد درد ، ضد التهاب و ضد عفونی کننده ، قابض ، ادرار آور ، خلط آور و تقویت کننده رحم است . این گیاه با نام علمی  Malvasylvestris در عربی خبازی نام دارد که گیاهی است علفی ، با ارتفاع ۶۰ سانتی متر و پایا . به صورت خودرو می روید و در بسیاری از نقاط وجود دارد ، البته برای استفاده کشت نیز می گردد . بیشترین قسمتی که مورد استفاده قرار دارد گل و برگ این گیاه است ، البته در برخی نواحی گل پنیرک مورد استفاده قرار دارد . خود ا ین گیاه در ایران رویش ندارد ولی گونه ی نزدیک به این گیاه با نامM . neglecta مورد استفاده قرار دارد . گونه ایی که در ایران وجود دارد به حالت دندانه دار و گل هایش و کوچک است .

گیاه پنیرک که در ایران وجود دارد فقط قسمت گل خشک شده اش مورد استفاده قرار می گیرد . اغلب افراد از ساقه و ریشه ی آن استفاده نمی کنند و نمی دانند برای عفونت های داخلی چقدر مؤثر است . این گونه از گیاه پنیرک در اکثر نقاط ایران می روید .

ترکیباتی که گل پنیرک دارد

به اندازه ی ۱۰ درصد موسیلاژ در گل پنیرک وجود دارد که این موسیلاژ در اثر هیدرولیز ، تبدیل به گالاکتوز ، آرابینوز ، گلوکز ، رامنوز ، اسید گالاکتورونیک می شود . مقدار کمی تانن و حدود یک دهم درصد لوکوآنتوسیانین ها و هفت درصد آنتوسیانین ها در گل های پنیرک نسبت به وزن خشک گل ها وجود دارد .  یکی از داروهای گیاهی خوب ضد سرفه  دم کرده ی گل های پنیرک است که موسیلاژ دارد . همچنین دارویی برای ضد نزله ( زکام ) و تورم دهان و گلو است . از طرف دیگر چون خاصیت قابض ضعیفی دارد تا حدی می تواند به عنوان ضد اسهال نیز به کار برده شود .

از خوراکی این گیاه برای مشکلات مثانه به صورت ضماد موضعی در التیام زخم ها در طب عوام استفاده می گردد . از رنگی که این گیاه دارد برای مواد غذایی استفاده می شود .

خواص چای و جوشانده برگ و گل این گیاه

۱ – اثراتی که گل پنیرک دارد عمدتاً مربوط به موسیلاژ و آنتوسیانین آن است که یکی از داروهای مهم ضد سرفه است و برای رفع گرفتی صدا مفید است .

۲ – زمانی که دم کرده را صاف می کنیم بهتر است گل را کمی فشار بدهیم تا تمام موسیلاژ آن خارج بشود و سپس تفاله را دور بریزیم .

۳- هنگامی که می خواهیم این فرآورده را آماده کنیم نباید اجازه دهیم بیشتر از ۵دقیقه بجوشد چون باعث می شود موسیلاژ آن هیدرولیز شده و اثر کمی داشته باشد .

۴- طی نظری که در منابع جدید وجود دارد مصرف این گیاه برای درمان کم خونی بسیار مؤثر گزارش شده است .

برگ پنیرک نیز خواصی دارد که عبارتند از :

اثراتی که برگ پنیرک دارد شبیه به اثرات گل آن است ؛ اثراتی که این گیاه دارد برای درمان تورم قسمت های بالای راه های تنفسی و گلو ، تورم های روده ای _ معده ای مناسب است . برای درمان التهاب های تنفسی و جوش های پوستی کاربرد فراوان دارد . دارای ویتامین های  Aو B و C   است و برای درمان بیماری های کلیه و مثانه بسیار مؤثر است و مرهم سینه می باشد . اگر کسی که دچار دمل یا کورک است برگ و ریشه پنیرک را به شکل ضماد در بیاورد و روی دمل و کورک بگذارد موجب می گردد تا بسیار سریع سر باز کند و خوب شود .

طب سنتی پنیرک را معتدل می داند و می گوید اخلاط غلیظ را رقیق کرده و اخلاط خیلی رقیق را معتدل می کند . سائیدگی برگ آن برای شکستگی اعضا مفید بوده و وقتی با روغن زیتون ترکیب می شود برای سوختگی و عقرب گزیدگی بسیار مفید است ، دم کرده ساقه و برگ آن با شکر برای رفع گرفتگی صدا بسیار مؤثر است .

جوشانده این گیاه برای عفونت های مثانه ، اسهال خونی و سرفه های شدید مؤثر می باشد ، دمکرده این گیاه برای افرادی که دچار یبوست شده اند و دارای معده و روده های تنبلی هستند توصیه اطبای طب سنتی است . این گیاه با خاصیت دارویی که دارد برای رفع سوزش مجرای ادرار نیز مؤثر است . در هندوستان نیز از گیاه پنیرک به عنوان یک داروی نرم کننده و خنک کننده و مسکن استفاده می کنند .

استفاده از جوشانده آن به صورت کمپرس گرم وحمام کردن با آن برای از بین بردن ناراحتی های بواسیر ، بعضی تومورها ، ورم پلک چشم و غیره در بین مردم به صورت معمول استفاده می شود .

برای رفع سر درد های شدید یک طرفه ، دل پیچه ، ورم لوزه ها ، درد گلو و آنژین اثرات مفیدی دارد .