آنچه باید درباره ی بیماری ایدز بدانیم

آنچه باید درباره ی بیماری ایدز بدانیم

ایدز چیست؟

ایدز (AIDS) کلمه ای است که از به هم چسباندن اولین حرف عبارت انگلیسی و “Aquired Immune Deficiency Syndrome” حاصل می آید.

اول بار در سال ۱۹۸۱ این سندرم وحشتناک به جهان معرفی شد. با وجودی که عمده ی تلاش های لازم برای شناسایی آن توسط فرانسوی ها انجام پذیرفته بود، ولی آمریکایی ها کشف آن را نهایتا به نام خود ثبت کردند.

در اوایل دهه ی نود تعداد مبتلایان به ایدز تنها در ایالات متحده به صد و ده هزار نفر بالغ می شد. تصور می شود که این تعداد در قرن جدید سه برابر شده باشد.

کم نیستند افرادی که ایدز را نتیجه ی بی بند و باری های اخلاقی در مغرب زمین می دانند. از این واقعیت غیر قابل انکار که بگذریم باید توجه داشت که دیگر ایدز اساسا گروه منحرف یا صرف بی بند و بار اجتماع را در معرض خطر قرار نمی دهد. در حضور رو به رشد این بیماری، بشریت به خطر افتاده و انسانیت منزه نیز آلوده گشته است.

علت ایدز چیست؟

عامل ایدز ویروسی است که دو نوع دارد (II,I). این ویروس را «ویروس ایمنی انسان» یا (HIV-Human Immune Virus) نام نهاده اند. در میان گروه های گوناگون ویروسی HIV جزو «رترو ویروس» هاست. به رترو ویروس «لنتی ویروس» نیز می گویند. در لاتین لنتی به معنی آرام و بطئی است که اشاره به نحوه ی رشد و تکثیر ویروس دارد؛ یعنی از زمان ابتلا به ویروس تا ظاهرشدن علایم، ماه ها و سال ها طول می کشد.

این ویروس قوای ایمنی بیمار را مورد تهاجم قرار می دهد و وی را در برابر عوامل عفونی آسیب پذیر می کند.

همان طور که گفته شد، HIV  دو نوع دارد. نوع I آن همان است که اول بار در سال ۱۹۸۱گزارش شد. نوع II سال ها بعد از مبتلایان در نواحی غرب آفریقا استخراج شد. این دو ویروس از جهت بیماری زایی و نیز بسیاری جنبه های دیگر با یکدیگر تفاوت دارند.

آن چه رترو ویروس ها را وحشتناک می کند، خصیصه ای است که ویروس شناسان به آن “reverse transcription” می گویند. انتقال این خصیصه از ویروس به سلول های شخص مبتلا، وی را از پای در می آورد.

نکته ی مهم دیگر این که عفونت ناشی از این ویروس، سلول های بیمار را از بین نمی برد؛ به همین دلیل عفونت زایی آن می تواند «همیشگی» باشد.

نحوه ی شناسایی ویروس ایدز چگونه بوده است؟

در آغاز شواهد بسیاری از عفونی بودن بیماری ایدز حکایت داشتند ارتباط آن با تماس های جنسی، تجمع جغرافیایی بیماران در مناطق خاصی از دنیا، و بالاخره نقش محصولات خونی همه از عاملی عفونی در بیماری زایی ایدز حکایت داشتند.

با عنایت به زمان درازی که از ورود عامل عفونی تا تظاهر بیماری وجود داشت، و به خصوص نقصان شدیدی که در قوای ایمنی بدن ایجاد می شد، به رترو ویروس ها توجه خاص شد. این توجه خاص بالاخره به شناسایی کامل ویروس منتهی گردید.

اول بار فرانسوی ها به غیر باکتری بودن عامل بیماری اشاره ی مستقیم کردند. عبور عامل مولد ایدز از صافی های خونی در حین انتقال آن، از بسیار کوچک بودن آن حکایت داشت.

در سال ۱۹۸۳دکتر سینوسی و همکارانش رترو ویروسی را یافتند که بالاخره به عنوان عامل ایدز معرفی شد. همان طور که قبلا گفته شد، این ویروس نوع ویروس ایمنی انسانی است. نوع II آن بعدها در غرب آفریقا کشف شد.

چه کسانی ایدز می گیرند؟

زمانی که هنوز از کم و کیف ویروس عامل ایدز اطلاعی در دست نبود، آن را بیماری «منحرفین» می دانست.

با عنایت به ابتلای فراوان معتادین تزریقی به این ویروس و نیز قربانیان بی گناهی که در اثر دریافت خون آلوده مبتلا شده بودند، ایدز از قالب بیماری اختصاصی منحرفین جنسی بیرون آمد و طیف وسیع تری را شامل شد. همان طور که قبلا نیز اشاره شد، ایدز دیگر بیماری اجتماعات منحرف و بی بند و بار نیست. عواقب مرگ بار این بیماری جامعه ی منزه انسانی را نیز دامن گیر شده و به خصوص به این دلیل اقدامات بهداشتی و درمانی عاجل و آنی را می طلبد.

آیا تماس با ویروس ایدز به معنی ابتلا به آن است؟

خوشبختانه ویروس ایدز با وجودی که بسیار کشنده و مرگ بار است ولی به سختی انتقال می یابد.

تنها ۱۵٪از کسانی که در معرض تماس با ویروس قرار می گیرند به آن مبتلا می شوند. میزان عفونت زایی این ویروس در هر تماس تنها ۰/۱٪ است. با این وجود در آمریکا بیش از یک میلیون نفر به این ویروس آلوده سند و تا سال ۱۹۹۴قريب ۱۲۰۰۰۰مورد ایدز گزارش شده است.

توجه داشته باشید که از نقطه نظر بهداشتی، افراد ناقلی که آلوده به ویروس هستند ولی بدون علامت در اجتماع زندگی می کنند، بزرگترین خطر محسوب می شوند.

عوامل مخاطره آمیز در ایدز کدامند؟

 تحت شرایط زیر احتمال به ایدز افزایش می یابد:

١۔ تماس با جوامع و گروه های منحرف و بی بند و بار

۲- مقاربت با افراد متعدد

۳- تماس های غیر معمول و غیرطبیعی جنسی

۴- مقاربت در هنگام قاعدگی

۵- تعداد مقاربت با فرد یا افراد مشکوک

۶-وجود ضایعات، زخم ها یا زگیل های ریز در ناحیه ی شرمگاهی

۷- وجود دیگر بیماری های مقاربتی

۸- دریافت خون در مناطقی که نظارت اصولی در تهیه ی فرآورده های خونی وجود ندارد.

۹- تماس با معتادین تزریقی

۱۰- استفاده ی مشترک از سرنگ های تزریقی

بعد از ورود ویروس ایدز چه اتفاقی می افتد؟

ویروس ایدز بعد از ورود به بدن قربانی جدید خود، توسط زایده های مخصوصی که روی پوشش خارجی خود دارد، به پروتئین خاصی در سطح «لنفوسیت های امدادگرT» می چسبد ویروس بعد از این چسبندگی محتویات ژنی خود را به داخل سیتوپلاسم لنفوسیت ها وارد می سازد. در این مرحله، از طریق فرایند “reverse transcription”، ویروسDNA خود را می سازد و آن را وارد هسته ی سلول میزبان می کند.

امتزاج DNA ویروس با محتویات ژنی درون هسته ی سلول میزبان سبب عفونت دایم بیماری می شود. معنای این حرف آن است که برای درمان چنین بیماری ای باید تمام سلول های عفونی شده را از بین برد.

DNA  ویروس درون هسته ی سلول میزبان زمام امور را به دست می گیرد و با ساخت ملکول مخصوص موسوم به RNA روند پروتئین سازی سلول قربانی را تحت سیطره ی خود در می آورد .

نکته ای که در ابتلای لنفوسیت ها به ویروس ایدز قابل توجه است؛ این که سلول ها آلوده در اثر مجاورت می توانند بی آن که تماس به دستگاه ایمنی بدن داشته باشند، سلول های همسایه را گرفتار سازند.

ایمنی بدن ما انسان ها در اثر فعالیت به جا و متناسب «لنفوسیت های امدادگر T»، یعنی سلول هایی که به اختصار به صورت “CD4″نشان داده می شوند، تأمین می شود. انهدام این سلول ها ناشی از ابتلا به ویروس ایدز، سبب بروز نقصان مرگبار در قوای دفاعی بدن می شود و مرگ وحشتناک بیمار را به دنبال می آورد.

چرا عوامل دفاعی بدن ویروس ایدز را نمی کشند؟!

مثل هر فرایند عفونی دیگر، در اثر ابتلا به ویروس ایدز، پادتن هایی عليه عامل بیماری در بدن به وجود می آید. به علاوه، گروه سلول های خاصی موسوم به “cytotoxic T-cells”  که از قوی ترین عوامل دفاعی بن به شمار می روند نیز ساخته می شوند. با این وجود، بنا به دلایلی که همه ی آنها روشن نیستند، ویروس به راحتی از پس آنها بر می آید و به و اداره ی مرگ بارسلولی خود ادامه می دهد. گروهی از دانشمندان این مقاومت عجیب و غریب ویروس را به ساختار پیچیده ی پوشش خارجی آن ربط می دهند. یعنی احتمالا در این پوشش قابلیت تغییر شکلی وجود دارد که سبب گمراهی و سر در گمی عوامل دفاعی می شود.

به علاوه رشد مخفی درون هسته ای ویروس و نیز ابتلای غیر مستقیم سلول های مجاور نیز از عوامل دیگر معضل آفرینی این ویروس وحسوب می شوند.