تغذیه در حاملگی: بایدها و نبایدها

تغذیه در حاملگی

رژیم غذایی مناسب برای زن حامله بسیار مهم است. با توجه به اینکه نیاز جسمانی و رشد و تکامل جنین از طرف مادر تامین میشود و در این اثنا مادر نیز خود نیازمند مواد غذایی مناسبی است تا خویشتن را تحت شرایط جدید محفوظ و مصون از هر خطر و بیماری سازد، لذا توجه و اهمیت دادن به نوع غذا و مواد موجود در آنها بسیار حیاتی می باشد. زیرا مادر در اثنائیکه خود آبستن است، هم برای تأمین نیازهای خود و هم برای تغذیه فرزندش نیازمند مقدار زیادی پروتئین، ویتامین مواد معدنی، چربی و قند و آب است. اگر مصرف یکی از این مواد بیش از حد نیاز باشد باز ناهماهنگی و مشکلاتی را پدید آورده و کمبود آنها نیز توأم با مشکلات خواهد بود. کمبود ویا ازدیاد مواد غذایی همانگونه که بر مادر تأثیر منفی دارد بر جنین نیز تاثیرات سوئی میگذارد.

بهترین و طبیعی ترین شیوه، تغذیه در دوران آبستنی این است که، مادر اهمیت زیادی به نیازهای مختلف غذایی داده و اگر پزشک شیوه و یا رژیم خاصی را برایش در نظر نگرفته باشد، از هر نوع میوه و اغذیه بهره جوید. البته لازم به تذکر است که زنان باردار در ایام آبستنی تا حدودی رفتار و واکنشهای نامتعادلی نسبت به سیستم و شیوه غذایی از خود نشان می دهند و همانطور که غالب زنان می دانند، گاهی در برابر برخی از غذاها اشتهای وافری یافته و یا در برابر بعضی حالت تدافعی و احتراز دارند. این وضعیت اگر نادیده انگاشته شود و مادر به حال خود را گذاشته و در سیستم غذایی رویه مناسبی را پیش نگیرد، چه بسا مشکلات و نارسائیهایی را پدید می آورد. به خاطر اینکه در کشورها غالبا خانواده گرایش زیادی به مصرف چربیها و گوشت و تا حدود زیادی برنج دارند، لذا در مصرف آنها نیز باید رویه و تعادل مناسبی را پیش گرفت.

طبیعی است که در تعیین شیوه و رژیم غذایی و بهره وری از انواع غذاها و میوه جات و سبزیجات منوط به ملاحظات اقتصادی و اجتماعی افراد و خانواده هاست. اگر خانواده ای از قشر مرفه باشد، مسلما تعیین سلوک از جانب پزشکی مبنی بر تغذیه کامل برایشان هیچ مشکلی را ایجاد نخواهد کرد. ولی با عنایت به اینکه اکثر خانواده های جامعه ما از اقشار متوسط و کم درآمد هستند، لذا تابلویی از سیستم و شیوه غذایی را که مناسب و معقول و مقرون به صرفه می باشد در پیش روی قرار می دهیم.

پروتئین ها:

این منبع غذایی در حقیقت سنگ زیربنای ساختار وجودی انسان محسوب میشود. زیرا چنین منبع و ماده غذایی در ایجاد سلولها و افزایش و تکثیر آنها بسی دخیل می باشد. گوشت، ماهی، تخم مرغ، شیر، پنیر و موادغذایی شبیه اینها حاوی مقدار زیادی از پروتئین هاست. نیاز روزانه مادران آبستن به پروتئین ۱۰۰ گرم می باشد. البته این درجه و معیار در پروتئین خالص و صاف در نظر گرفته می شود. زیرا یکصد گرم گوشت و یا سایر مواد یاد شده حاوی تمام این مقدار نمی تواند باشد. بطور متوسط یکصد گرم گوشت حاوی ۲۰ تا ۲۵ گرم پروتئین خالص و صاف است.

چربیها:

این منبع غذایی نیز به عنوان مخازن و انبارهای انرژی وجود انسان محسوب می شوند. نیاز روزانه بدن آدمی به چربی در حدود ۵۰ تا ۲۰ گرم می باشد. انسان می تواند نیاز خود را در این زمینه از کره های حیوانی و نباتی، زیتون، مارگاینهای ویتامین دار و یا خامه و سرشیر تأمین نماید. چربیهای حیوانی و یا روغنهای سرخ شده به هیچوجه برای مصرف توصیه نمی شود. زیرا مصرف آنها و هضم چنان روغنهایی در بدن با مشکلات بسیاری مواجه گشته و سوء هاضمه و یا سایر مشکلات کلیوی و کبدی و صفراوی پدید می آورند. مصرف زیاد روغن و چربی باعث اختلال در سیستم هضم غذا شده و خستگی کبد را به همراه دارد و سریعا به چاقی انسان منجر می شود.

هیدرات کربنها:

هیدرات کربنها که به عنوان منشاء انرژی بدن انسان محسوب می شوند، روزانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم می بایست این مواد به بدن برسد. چنین ماده ای را می توان در قند، مواد قندی، شیر پنجات، برنج، نان، سیب زمینی و میوه های رسیده به دست آورد و با مصرف آنها نیاز بدن را به هیدارت کربن تأمین کرد. بهترین نان که دارای مقادیر زیادی از هیدرات کربنهاست، نان روستایی یا به عبارتی نان سبوس دار است.

مواد معدنی:

همانطور که می دانیم برای رشد بدن و استخوان بندی کودک نیاز به مقدار کافی از مواد معدنی هستیم کلسیم، آهن، نمک، د، فسفر، منیزیم و گوگرد از جمله موادی هستند که بدن آدمی در هر سنی و بالاخص در دوره تکوین (جنین) نیازمند آنهاست. احتیاج به چنین موادی با گذشت ایام بارداری و وظایف و فایده های ویتامینها را در بخشهای دیگر که به بررسی ویتامینها خواهیم پرداخت، اشاره کرده و مفصلا بحث خواهیم نمود. در اینجا لازم به ذکر است که بدانید کدامین ویتامینها به بدن سزاوار بوده و مادران باردار به چه ویتامینهانی نیازمند می باشند.

بسیاری از مردم می دانند که سبزیجات و میوه جات ترجیحا بطور خام مصرف می شوند و مصرف خام آنها بیشتر به حال انسان مفید است. میوه جات و سبزیجات بدون آنکه مدت زیادی در آب مانده باشند، باید به مصرف برسند. اگر سبزی و یا میوه های منقسم ریا بریده شونده باید بلافاصله به مورد مصرف برسند زیرا تماس سبزیجات و میوه جات با هوا باعث می شود که ویتامین C موجود در آنها از بین برود. اگر میوه ای به صورت کمپوت در می آید، توجه داشته باشید که باید در آب کم و به مدت اندکی پخته شود.

سبزیجات در هنگام پخته شدن قسمتی از تأثیرات و فایده های ویتامینی خودشان را از دست می دهند. بعد از اینکه سبزیجات را شستید، تا آنجا که می توانید آنها را کمتر به حالت خیس نگهدارید و در زمان شستشو آنها : را کمتر در آب نگهداشته و بلافاصله به ” به مصرف برسانید. اگر سبزیجات را قصد دارید که پاک کرده و قسمت بکنید، قبل از قسمت کردن و پاک نمودن، آنها را بشوئید و سپس آنها را قطعه قطعه بکنید زیرا در هر برش و قطع شدن مقداری از ویتامین محلول در آب آنها از بین رفته و در شستشو فاقد ویتامین می شوند. برخی از مواد سبزینه مثل لوبیای سبز را بدون قسمت کردن بپزید تا کمتر از میزان ویتامین آن کاسته شود. باید توجه داشت که دریافت غذاهای مایعی در زمان بارداری بسیار سودمند می باشد. روزانه یک مادر باردار می بایست در حدود یک تا یک و نیم لیتر آب مصرف نماید. البته بر حسب زمان و فصول مصرف این ماده فرق می کند. قهوه، چای نیز تا حدودی به بدن مایعات لازم را می رساند ولی اگر این ماده نیز باعث تپش قلب و یا کم خونی شما بشود از مصرف آنها خودداری نمائید. اگر بدن شما استعداد چاتی دارد و یا از سوء هاضمه ناراحتی دارید، نباید از مواد پر چربی و یا نوشابه های گازدار و یا آب میوه مصرف کنید. (البته اگر میوه به حدکافی مصرف شود نیازی به آب میوه نیست.) مصرف شیر در برخی از مادران باردار موجبات ناراحتی را فراهم می آورد، اگر در شرایط طبیعی قرار داشتید و ناراحتی از بابت مصرف شیر احساس نکردید، روزانه نیم لیتر مصرف شیر سودمند خواهد بود.

حال این سوال پیش می آید که براستی به طور مجموع چقدر و چه اندازه باید غذا خورد؟ بهترین طریق خوردن و اندازه غذا به اشتها و سلامتی هاضمه شما دارد. اگر بدن شما نیاز به غذا دارد باید مصرف کنید. البته توجه داشته باشد که هر ماه بیش از یک کیلوگرم اضافه وزن پیدا نکنید. زیرا زیادی وزن باعث می شود که زایمان به سختی انجام بگیرد و در اثنای آبستنی نیز مشکلاتی را پیش می آورد. به طور کلی در طول آبستنی یک مادر ۹ تا ۱۰ کیلوگرم اضافه وزن پیدا میکند که این مقدار معقول و مناسب است.

در خاتمه برای تذکر و یاد آوری باید گفت که زنان آبستن برای مصون ماندن از هر نوع ناراحتی و نارسائیهای دوران بارداری می بایست از خوردن غذاهایی چون : سرخ کرده ها، کالباس، سوسیس، همبرگر، کوکتل، سوسهای تند، احشاء گوسفندی مثل سیرابی و شیردان، غذاهای نمک دار و حساسیت برانگیز و قندزا، شیرینیجات، گوشتهای خام و یا کم پخته شده اجتناب کرد. برای اینکه از ابتلاء به بیماری انگلی توکسو پلاسما نیز در امان باشید از خوردن گوشت نپخته خودداری کنید.