بیماری های انسدادی مزمن ریه

معرفی بیماری های انسداد مزمن ریه و راه های درمانی آن

از دست رفتن غیر قابل برگشت خاصیت ارتجاعی بافت های مجاری هوایی داخل ریه و انسداد نسبی نای و نایژه ها، از آثار مرضی بیماری های انسدادی مزمن ریه است. در مراحل بعدی دیواره کیسه های هوایی (آلوئولها) آسیب دیده و عمل تبادل اکسیژن و گاز کربنیک بین ریه ها و گردش خون مختل می گردد. دود سیگار، اختصاصا، به سطوح مرطوب این قسمت های بافت ریه که تبادل گازی را انجام می دهند، آسیب می رساند. این آسیب های وارده به بافت های ریه به نوبه خود توانایی تحرک فرد را کاهش داده و تنگی نفس و سرفه کردن های مکرر او را باعث شده، خودکاری عمل تنفس را از بین پرده و انجام آن را مشکل می کند.

بیماری های انسدادی مزمن ریوی به پیر شدن نسج ریه سرعت می بخشند. به این معنی که یک فرد سیگاری ۵۰ ساله ممکن است مشکلات تنفسی یک فرد ۸۰ ساله را که در طول زمان ایجاد شده، داشته باشد. در حالی که مشکلات تنفسی یک فرد ۸۰ ساله ممکن است در طول زمان و در اثر استشاق هوای آلوده ایجاد شود، ولی اغلب بیماران در اثر مواجه با آلوده کننده های مختلف از جمله دود سیگار، صنایع دودزا بخارهای تحریک کننده، گرد و غبار معدن و جاده ها، معادن زغال و سنگ های متفرقه دیگر، صنایع نساجی و پنبه، گرد و غبار مزارع، صنایع فلزی و غیره، مبتلا به مشکلات تنفسی می شوند. گاه مطالبی در زمینه وجود اختلاف حساسیت فامیلی نسب به آلوده کننده های هوا منتشر می شود ولی این موارد نادر بوده و نمی تواند نقشی در پیشگیری از بیماری های ریوی داشته باشد.

چون ضایعات وارد شده به ریه در اثر ابتلای به بیماری های انسدادی مزمن غیرقابل برگشت است بنابراین برای این نوع بیماری ها درمانی وجود ندارد. علاوه بر این، درمان و نوتوانی این نوع بیماران پر هزینه بوده و اغلب موفقیت آمیز هم نیست. در نتیجه پیشگیری از این بیماری ها بهترین فرصت و ارزان ترین راه مبارزه با آنها است. تهیه هوای سالم برای همه پیشگیری اولیه از ایجاد این بیماری ها است. – آلودگی هوای داخل: آنچه که مشخص است دود سیگار از بیشترین آلوده کننده های هوای داخل می باشد. بنابراین در این زمینه دو اقدام مهم در پیشگیری اولیه مطرح می گردد. یکی کاهش بار این آلودگی در هوای داخل و دیگری حفاظت بسیار مؤثر افراد غیر سیگاری از مواجهه با این آلوده کننده هوا. در صورتی که هوای محیط های داخلی برای خارج کردن دود به خوبی تهویه نشود، پخت و پز و منابع حرارتی رو باز داخلی نیز می توانند در طول زمان ضایعات شدید ریوی را به وجود آورند.

در محیط های کار انواع دیگری از آلوده کننده های هوا مشکل آفرین هستند به عنوان مثال گرد و غبار پنبه در صنایع مربوطه می تواند به ایجاد بیماری بیسینیوز که یک بیماری انسدادی مزمن ریه است، بیانجامد. نشان داده شده که حداکثر حجم هوای بازدم در یک ثانیه که معیاری برای اندازه گیری کار ریه است، بعد از یک شیفت کار در کارخانه پنبه زنی بین ۵ تا ۱۰ درصد کاهش پیدا می کند، ولی باید توجه داشت که بعد از قطع مواجهه با این عامل قسمتی از کار ریه به حالت اول برمی گردد. علاوه براین، هر اندازه که یک فرد بیشتر در فضای های پر گرد و غبار پنبه در این نوع کارخانه ها اشتغال داشته باشد پیشرفت بیماری بیشتر و توانایی کار ریه او کمتر می شود. میزان شیوع این بیماری در مطالعات انجام شده در کشورهای در حال توسعه بین ۱۸ تا ۳۰ درصد بوده است شیوع بیماری در کشورهایی که کارخانه ها توانسته اند. ذرات معلق در هوا را با موفقیت کاهش دهنده کمتر بوده است. عوارض مزمن مشابه ولی کمتر کشنده، نسرد کارگران کارخانجات تولید آرد و نانوایی ها گزارش شده است. در این مورد نیز مانند اغلب آلوده کننده های هوا، خطر ابتلای به بیماری رابطه مستقیم با مقدار مواد آلوده کننده جمع شده در ریه ها دارد.

بیماری های انسدادی مزمن ریه با آمفيزم درمان پذیر نیستند. تدارک هوای پاکیزه برای همه ارزان ترین و بهترین روش پیشگیری از این بیماری ها برای مردم است.

مواجهه با ایزوسیانات ها نیز در ارتباط با ایجاد بیماری انسدادی مزمن ریه بوده است. این مواد شیمیایی برای ساخت رنگها، ورنی و فوم مصرف می شود، گارگران کارخانه های رنگ سازی و یا کسانی که به طور مستقل با این رنگ ها کار می کند، به خصوص اسپری کردن رنگ، در مواجهه با خطر ابتلای به این بیماری هستند، در اینجا نیز باید یاد آوری کرد که کار کردن با این مواد زیان بخش توأم با سیگار کشیدن خطر ایجاد بیماری را افزایش می دهد.

– آلودگی هوای خارج: کار در مزرعه می تواند افراد را در معرض خطر بیماری های شدید ریوی قرار دهد. کار کردن با غلات، کاه، پوشال، گرد کاه و غبار زیادی تولید می کند و کشاورزان و کارگران سیلوهای این مواد را در معرض ابتلای به بیماری های تنفسی قرار می دهد. علاوه براین غلات، کاه و پوشال ممکن است حامل قارچ و باکتری های مختلفی نیز باشند. این ذرات آلوده کننده هوا می توانند بیماری های حاد و مزمن ریه، از جمله آلرژی، ایجاد کنند. بعضی از مشکلات ریوی ناشی از تنفس هوای آلوده عبارتند از:

• نشانگان سمی ناشی از تنفس ذرات مواد آلی، نشانه های این نشانگان چند ساعت بعد از مواجهه بروز کرده و ممکن است شامل سرفه، اشکال در تنفس، تب، درد عضلانی و سردرد باشد. اگرچه این نشانه ها بعد از چند روز برطرف می شود ولی تکرار ابتلای به این نشانگان ممکن است به برونشیت مزمن خشم شود.
• ریه کشاورز این حالت تنها بعد از مواجهه مکرر با گرد و غبار غلات، حبوبات، کاه و یا پوشال به وجود می آید. نشانه های این بیماری نیز مشابه و بیماری فوق بوده و از چند روز تا چند هفته ادامه خواهد داشت. برگشت کار ریه به حالت اول پس از قطع مواجهه در این بیماری سریع تر از نشانگان سمی می باشد.
• برونکوپنومونی انسدادی مزمن، نشانه های بالینی این بیماری نیز مانند دو حالت فوق است ولی در این بیماری سرفه های خلط دار، تنگی نفس و خس و خس سینه نیز وجود دارد. قطع مواجهه منجر به بهبود نشانه ها نشده و حداکثر حجم هوای بازدم در یک ثانیه که نشانه ای از کاهش کار ریه است، نیز دیده می شود.

هوای آلوده در شهرها و مناطق پرجمعیت اطراف آن از سایر آلوده کننده های هوای خارج محسوب می شوند. قسمت های بادخیز مناطق مسکونی شهرها که در مسیر کارخانه ها و یا مراکز تولید برق قرار دارند بیشتر از نقاط دیگر در خطر هستند. باد، بخار و دود این نوع کارخانه ها را به مراکز مسکونی رانده و باعث افزایش شیوع ابتلای به اختلالات حاد و مزمن ریوی ساکنین آنها می گردد.

بخار و دود وسایل نقلیه موتوری حاوی گاز بی بو، بی رنگ و کشنده مونواکسید کربن و سایر دودهای بودار ناشی از احتراق بنزین و ذرات معلق در هوا می باشد. مقدار دود و آلودگی هوایی که کامیون ها و اتوبوس ها ایجاد می کنند نیز زیاد است ولی به دلیل تعداد بسیار زیادتر اتومبیل های کوچک سواری، نقش مجموع آنها در ایجاد آلودگی هوای شهرها بسیار بیشتر است. هوای محیط داخلی کارگاه های تعمیر وسایل نقلیه موتوری نیز بسیار آلوده است و باید درب و پنجره های آن باز باشد و در مکان هایی که ماشین های بنزینی و گازوئیلی کار می کنند به خوبی تهویه گردد. مونواکسید کربن، اکسید گوگرد، اکسید ازت، گاز سرب، اوزون، هیدروکربن های پلی سیکلیک و ذرات معلق زغال، خاکستر و گرد و غبارهای فلزی، از مواد زیان بخش و آلوده کننده ای هستند که در اثر سوخت مواد نفتی و زغالی ایجاد می شوند.

میلیون ها نفر از ساکنین شهرها در اثر آلودگی های ناشی از وسایل نقلیه موتوری به سرفه های حاد افتاده و گاهی حالت خفقان به آنها دست می دهد. ممکن است این گفته چندان پایه علمی نداشته باشد ولی طبیعت می گوید که سلامتی انسان در معرض خطر است. مقامات محلی و منطقه ای می توانند با به اجرا گذاردن استانداردهای دودزایی وسایل نقلیه موتوری، از خطری که سلامت مردم را تهدید می کند، بکاهند. انجام این کار را می توان با کنترل دودزایی کامیون ها و اتوبوس ها که آلودگی زیادی ایجاد می کنند، شروع کرده و به تدریج به سایر وسایل نقلیه موتوری گسترش داد.