با خواص درمانی چند گیاه معطر بیشتر آشنا شویم

با خواص درمانی چند گیاه معطر بیشتر آشنا شویم

ریحان

خواص سبزی ریحان: مقوی معده، بادشکن، ضد عفونی کننده دهان و دستگاه گوارش، مدر، ضد تشنج و به علت داشتن سبزینه و اسانس مخصوصی که خود مخلوط از چند اسانس است، بوی پیاز و سیر را از دهان میبرد و روی همین اصل است که یک پای ثابت سینی نان و کباب شده است. به کباب بازاری پیاز زیاد میزنند و مقداری هم با آن میخورند، ناگزیر نیز مقداری از سبزی ریحان تناول می نمایند تابوی پیاز برطرف شود. ریحان دماغ را باز می کند. عصاره آن با شیر برای درمان زکام، درد سینه و سرفه به کار میرود. مضمضه جوشانده غلیظ و جویدن خود ریحان جهت رفع آفت دهان و بو کردن ریحان برای رفع دردسر مفید است.

کسانی که هنگام مسافرت در اتومبیل و هواپیما و یا کشتی حالشان به هم میخورد و دچار سردرد و دل به هم خوردگی میشوند، میتوانند از ریحان استفاده کنند و بابو کردن آن و جویدن برگهای نازک آن خود را تسکین دهند، ریحان میکربهای اسهال و وبا رامی کشد. بوی خوش آن مگس و پشه را فراری می دهد. چند شاخه از ریحان را در باغچه منزل خود بکارید و به این ترتیب با حشرات مزاحم مبارزه نمایید. خوردن تخم ریحان مقاومت بدن را در برابر سموم زیاد می نماید. تخم ریحان را نباید کوبید و به طور مستقیم به کار برید. در موقع کوبیدن لعاب دانه های گیاهی از بین میرود، بهتر است به طور مستقیم به کار برید. ریحان دارای ویتامین K بوده برای خون دماغ و بواسیر خونی سودبخشی میباشد. سابقاً تخم آن را با شکر کوبیده جهت رفع بوی زیر بغل استعمال میکردند. به نظر من تنها ساییدن کافی است احتیاج به شکر نمی باشد.

ریشه شاه توت

ریشه درخت شاه توت را هشت مثقال در آب بجوشانند، برای اخراج کرم کدو خصوصاً که برگ شفتالو یا هلو اضافه کنند. به همین منوال ریشه درخت را نیم کوب نموده در نود مثقال آب جوشانده که چهار یک آب باقی بماند، آن آب را با شکریا عسل و یا انجیر که در آن پخته باشند بخورند، برای سمیات و جنون و درد کمر و پشت که از خلط خام تولید شده باشد بغایت نافع است. جوشانده برگ درخت شاه توت همین اثر را دارد. غرغره آن برای خنازیر نافع، ضماد ریشه درخت شاه توت و جوشانده ریشه آن پنج مثقال و بیست مثقال انجیر که در نود منقال آب پخته باشد تا آب به نصف برسد، خوردن آن مسهل قوی است و جهت سودامی باشد. مضمضه و ضماد و نطول به معنی «آبی که در آن داروها بجوشد و یا عضوی را با آن شستشو بدهند» برای درد دندان و تحلیل ورمهای بزرگ نافع، مضمضه رب شاه توت برای ورمها و جوشهای دهن و غرغره با آن برای ورم حلق و دیفتری، آب جوشانده برگ درخت شاه توت و یا پوست درخت جهت درد دندان نافع، ضماد آن با سرکه در حمام برای «شری» یا (شرا) مزمن و زخمهای خبته «بدخیم». عصاره آن و برگ آن با روغن زیتون برای زخمهای سوختگی از آتش، ضماد برگ آن به تنهایی ساییده برای جوشها و زخم اکثر اعضا و جرب و تب یابس  نافع است.

ریواس

ریواس یاریباس با ریباج، اعراب ان را نام دیگری نهاده اند، ریوند یا راوند گویند. در فارسی به ساقه زیر زمینی آن که به غلط آن را ریشه میدانند ریواس میگویند. و نوع طبی آن را ریوند چینی میدانند. در طبیعت، برگهای ریواس سر داست و دارای ویتامینهای آوب، و مقدار زیادی ویتامین ث می باشد. یکی از خواصش آن است که لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین نموده قند خون راکم می نماید. برگ آن دارای چندین نوع ترشی است و چون آن را با کمی قند بجوشانند، طعم مطبوعی پیدا میکند و از سردی آن کاسته می شود و به همین جهت است که شربت آن در بین ایرانیان دوستان فراوان دارد. لذا مسرت بخش و قابض و مقوی معده و رودهها می باشد. پاک کننده کبد، اشتهاآور، برنده صفرا، و مانع قی و غثیان می باشد. مستی و خماری را بر طرف میسازد و برای تنگ نفس و بواسیر، امراض وبایی شکل اسهال توصیه شده. مداومت در خوردن آن باعث پاکی خون می شود. دمل را درمان می نماید. عصاره آن باعث تقویت باصره و از برای لکههای سفید چشم تجویز شده است.

ضماد ان با ارد جو جهت باد سرخ و مورمور شدن بدن و ابله مفید است. شهوت راکم می کند و مبتلایان به درد سینه و سرفه «باید از خوردن آن خودداری نمایند و اعصاب را ضعیف می نماید و زیادهروی در خوردنش سبب قولنج و سنگ کلیه و مثانه می شود».

مقدار برگ خالص آن صد گرم، مورد مصرف قسمتهای قرمز رنگ آن که شبیه به کف دست و پای غاز می باشد. خواص آن بادشکن، ملین و مسهل است و به علت داشتن «اسیداگزالیگ» برای مبتلایان به درد کلیه و سنگ مثانه خوب نیست.

و چون ساقه های آن قند خون را کم میکند و تولید ضعف می نماید، برای کسانی که عقرب آنها رازده باشد خطرناک است چه قبل از گزیدن و یا بعد از گزیدن باشد.

زرچوبه

زرچوبه را به چندین نام نوشتهاند: زعفران هندی، ریشه زعفران، و عروق الصغر، عروق الصباغین هم | میگویند که مشهورترین آن زرچوبه است. زادگاه اولیه آن هند است و در چین و بعضی از کشورهای دیگر هم می روید. عدهای سود جو علیه زرچوبه قیام کرده، خواص آن را منکر شدند.

ولی چیزی نگذشت که دانشمندان علم شیمی و غذاشناسی، به کمک علم، مواد عامله آن را پیدا کردند و ثابت نمودند که در زرچوبه چندین اسانس و مواد سودمند جمع شده آنچه را که داروسازان و پزشکان قدیم ایران و هند در وصف زرچوبه گفته اند، صحت دارد و در مقابل ثابت شده که تعداد زیادی از محصولات رنگین مصنوعی که معاندان در مقابل زرچوبه علم کرده بودند، مولد سرطان است. زرچوبه عامل درمان کیسه صفرا و ناراحتیهای کبدی است. محرک دستگاه گوارش بوده، غذا را رنگین و معطر می نماید. مضمضه جوشانده زرچوبه جهت درد دندان مفید است، مقوی معده و بادشکن میباشد. زرچوبه دارای نشاسته، یک روغن فرار که خاصیت تشعشع دارد. مواد رزینی و یک ماده رنگی و چندین ترکیب دیگر هست.

ادرار را زیاد میکند و اشتهاآور هست. علاوه بر رنگین کردن غذا در صنعت برای رنگ کردن نخ و پشم به کار میرود. یک نوع زرچوبه که در مالزی و هند و چینی به عمل می آید، برای دفع کیسه صفرا و سنگ های (صفراوی) داروی ارزنده ای است. زردچوبه شفاف کننده چشم و درمان استسقا و یرقان میباشد. چون هفت گرم آن را با همین مقدار انیسون «بادیان رومی» در یک لیتر شراب خیس نمایید، مضمضه کردن این محلول مسکن درد دندان و باز کننده پیله و ورم لثه می باشد. در هند بعد از حجامت بلافاصله کمی گرد کوبیده ی زردچوبه را روی محل حجامت میباشند تا زخم آن زودتر التیام پیدا کرده چرک ننماید مالیدن گل زرچوبه کک مک را برطرف میکند و لکه های پوستی را از بین میبرد «زیاده روی در خوردن زرچوبه برای قلب خوب نیست» گرچه در ریشه زرچوبه ترکیبات شبیه جوهر سنبل الطبیب وجود دارد. مقدار خوراک آن ده گرم می باشد.

بهترین انواع زرچوبه تازه خوشرنگ و کم ریشه آن است، طبیعت زرچوبه، گرم و خشک است. در افعال و خواص آن جالی بصر و باز کننده گرفتگی جگر و برای استسقا و یرقان نافع است. جویدن زرچوبه برای درد دندان خصوصاً اندک بریان کرده یعنی بوداده نیم گرم آن را بجوند برای خارش و رفع سفیدی و تقویت چشم، اب جوشانده ان نور چشم را زیاد میکند و لکه سفید چشم را برطرف می کند، یا کمی گرد آن را بر روی زخم بپاشند، خشک کننده زخم و رافع درد و ورم آنهاست. مصلح آن آب لیمو، بالنگ، مقدار خوراک از ۱۶ نخود تا ۲ مثقال به نسبت سن می باشد.

زبان گنجشک

زبان گنجشک به شکل درخت زیبایی است که زیاد بلند میشود. خاکستری رنگ و لیز و براق است. شاخه های آن دراز و به آسانی خم نمی شود و نمیشکند. برگهای آن متقابل، مثل اره دندانه دار است. گلهای آن قبل از برگهای آن ظاهر می شود. سبز رنگ و به شکل خوشه انگور است. برگ درخت زبان گنجشک به مقدار ۲۵ تا ۳۰ گرم در یک لیتر آب برای نقرس و رماتیسم مفید است. تاکنون بسیاری از اشخاص مبتلا به این دو مرضی فقط با این دمکرده ساده شفا یافته اند، و خود را سالم و تندرست دیده اند. دمکرده برگ زبان گنجشک ادرارآور است از این جهت کسانی که ورم یا شن و سنگ کلیه و مثانه دارند یا به استسقا مبتلا هستند با استفاده از آن معالجه شده اند.

برگهای زبان گنجشک را در خرداد و تیر میچینند و برگچه های آنها را در سایه خشک میکنند و هر روز آنها را زیر رو می نمایند تا رنگ سبز آنها از بین نرود. پوست و شاخه های آن دارای طعم تلخ و گس بوده تب بر و خلط آور است. قبل از پیدایش گنه گنه آن را برای درمان تب و نوبه به کار میبردند. برگهای آن دارای اثر ملین بوده زیاد آن مسهل است و برای درمان رماتیسم و نقرس تجویز می شود. ضمناً پیشاب آور و عرق آور نیز می باشد. دمکرده ۳۰ تا ۶۰ گرم آن در یک لیتر آب و جوشانده ۱۵ تا ۳۰ گرم میوه آن به عنوان مقوی و مدر و دمکرده ۲۰ گرم برگ خشک آن در دویست گرم آب برای معالجه نقرسی به کار می رود. برای این کار مبتلایان میتوانند هر سه ساعت یک مرتبه یک فنجان بنوشند و همچنین مبتلایان می توانند آب جوشانده برگ درخت آن را تنقیه کرده تفاله آن را گرم گرم روی محل درد بگذارند. برای معالجه کامل باید هشت روز متوالی این عمل را تکرار کرد و اثر معجزه آسای آن را در درمان نقرس دید. جوشانده شصت گرم پوست درخت در یک لیتر آب به عنوان تب بر و معالجه تب و لرز تجویز می شود.

زنیان

زنیان یا نانخواه: در طبیعت گرم و خشک است در خواص آن نوشته اند: خشک کننده و ملین و محلل ریاح «ضد گاز و نفخ». خوراک آن: دو مثقال آشامیدن آن ضد سم نیش حشرات، ضد معتادین به تریاک، آب جوشانده آن برای رفع اذیت عقرب گزیدگی سریع الاثر است. زنیان با سفیده تخم مرغ برای ناف برآمده و با عسل برای درد جمیع اعضاء و تحلیل اورام سرد و برای خون منجمد در زیر پوست.

اگر در آب لیمو زنیان را بخیسانند و به قدری آب لیمو رویش بریزند که یک انگشت آب لیمو بالای زنیان باشد و خشک کنند و هفت مرتبه تکرار نمایند، برای اعاده قوه باه کسی که مایوس شده باشد مجرب است. ناشتا خوردن آن رافع سنگ کلیه و مثانه است. برای فواق سکسکه وقی و غثیان و آروغ بدبو و تخمه و بادها و قرقر شکم و هضم غدا، دفع فساد، اشتها و سردی معده و کبد و احشا و عسرالبول (بند آمدن ادرار) و سنگها و مبری قوه باه و کلیه و مثانه، مسکن مغص و (درد باطن و روده) مدربول و حیض و شیر و عرق و استسقامفید است. ناشتا خوردن آن و در نان داخل کردن و عسل برای حبس البول مبرودین و اخراج کرم کدو با سکنجبین برای محرورین و جمیع امراض رحم نافع است، (مضر محرومین و زیاد خوردن آن مورث ظلمت بصر و زردی بدن است). مصلح آن گشنیز است و مقلل شیر «زن شیرده» و منی، به جهت آن که خشک کننده هر دو می باشد.

به زنیان، نانخواه یا نانخه هم میگویند و به عربی کمون ملوگی گویند و نزد بعضی آن تخم صعتر جلبی است. شبیه به انیسون و از ان کوچکتر مایل به زردی و تند بو و تندی طعم و قوتش تا چهار سال باقی است.

مدربول، حیضی، عرق، تریاق سموم و محلل ریاح (باد یا گاز) رفع رطوبات و لزج، جهت درد سینه و صلابت کبد و سپرز و درد باطن و آنچه دوای سمی مسهل و پاک کننده چرک و لزوجات سینه و جهت رفع عادت تریاک و مضر عسرالبول و سنگ کلیه و مثانه و قی و غثیان و آروغ بدبو و تخمه و فساد اشتها، ضد سم و تبهای کهنه، خصوصا تب ربع و سردی و احشاء مرض برص و با عسل جهت حبس البول و کرم معده و با سکنجبین جهت محرورین و جمیع امراض رحمی و ناشتا خوردن، رافع سنگ کلیه و مثانه در مجراهاست.

زنان را سابقاً روی نان می باشیدند و گاهی هم با خمیر مخلوط میکردند تا نان خوشبو و خوشمزه شود و مقوی شهوت می باشد. ضماد زنیان با عسل برای تسکین درد و تحلیل ورمها نافع است و برای از بین بردن خون زیر جلد بی مانند است.

برای قرقر شکم و هضم غذا مفید بوده، مخصوصاً از تخمیر غذا در معده و روده جلوگیری میکند و شستشوی رحم با جوشانده دانه های آن جهت رفع بوی بد آن توصیه شده است. مقدار خوراک دو متقال است. برای ترک معتادین از خیسانده آن در الکل استفاده نمایید، دو دانه زنیان مانند دودتریاک خمارشکن می باشد.

بهار نارنج

آب مقطر شکوفه نارنج مقوی جسم و روح می باشد. خواص آن: دماغ را باز میکند و آن را تقویت می نماید. درمان بی خوابی های عصبی است، ولی زیادهروی در خوردن و بوییدن آن خود بی خوابی ایجاد می کند. در بیماریهای سینه و قلب تجویز می شود. به مبتلایان به غش توصیه کنید که همیشه یک شیشه بهار نارنج در خانه داشته باشند و هنگام ناراحتی از آن کمی بنوشند. برای رفع قولنج و تقویت اشتها و قوای جسمانی و جوانی نافع، آروغ و سوزش هاضمه راتسکین می دهد. مخلوط آن با آب کرفس به مقدار مساوی جهت خارج کردن سنگهای کلیه و مثانه بسیار مفید می باشد. سابقاً برای باز شدن عادت ماهانه زنان مقداری از آن را با پنبه استعمال می نمودند.

عرق بهار نارنج زود فاسد میشود و کپک میزند و باید همیشه آن را تازه تهیه کرده، در شیشههای تیره رنگ حفظ نمود. ایرانیان قدیم آن را در ظروف مسی در بسته نگاهداری می کردند و بخوبی می دانستند که نور آن را فاسد می کند. گذاشتن بهار نارنج مانند پوست میوه آن در کمد لباس مانع بید زدن آنها است. مربای بهار نارنج مقوی معده است. دمکرده بهار نارنج ضد تشنج بوده، سکسکه را تسکین میدهد. خوردن دو مثقال آن ضد سم غذایی است. مربای بهار نارنج کلیه خواص عرق آن را دارد.