آنچه باید درباره قاعدگی های دردناک بدانید

برخی از خانم ها در زمان قاعدگی به ندرت احساس ناراحتی می کنند و فقط گاهی اوقات دچار انقباضات و دردهای خفیف می شوند درحالی که عده ای دیگر به علت سردرد و تهوع، خونریزی زیاد و انقباضات شدید در ناحیه رحم، چاره ای جز مراجعه به درمانگاه و تزریق سرم و مسکن ندارند.

دیسموره

قاعدگی های دردناک در علم پزشکی دیسمنوره نامیده می شود

که واژه ای است یونانی و همه ناراحتی های دوران قاعدگی شامل استفراغ، اسهال، ضعف و بی حالی، تنش، احتباس مایعات در بدن، دردهای شکمی و پاها، خستگی های مزمن، افسردگی و… را دربر می گیرد.

دکتر سولماز توانگر، متخصص زنان و زایمان و عضو هیئت علمی دانشگاه درباره انواع قاعدگی های دردناک بیشتر توضیح می دهد.

فرض کنید امید به زندگی در بدو تولد یک زن ۷۰ سال باشد.

با یک محاسبه ساده می توان گفت خانمی با سیکل های قاعدگی منظم ۲۸ تا ۳۰ روزه که هر بار ۵ تا ۷ روز طول می کشد، بیش از یک دهم از طول عمرش را با خونریزی قاعدگی سپری خواهدکرد

که اگر این دوران با ناراحتی های شدید جسمی و روانی ناشی از آن همراه باشد، بخش مهمی از زندگی اش با درد ناشی از این مشکل می گذرد.

حالا شاید این پرسش برای تان پیش بیاید که اصلا قاعدگی دردناک به چه علت به وجود می آید؟

بادی گفت رحم یک عضله است و مانند هر عضله ای به انقباض و انبساط در می آید. اکثر انقباضات رحم هرگز احساس نمی شوند ولی انقباضات قوی رحم، دردناک هستند.

البته به نظر می رسد که علت بروز این انقباضات، افزایش تولید ماده ای به نام پروستاگلاتدین در دوران خونریزی قاعدگی باشد و میزان تولید بالای آن دردهای دوران قاعدگی را تشدید می کند.

آشنایی با انواع دیسمنوره

بد نیست بدانید قاعدگی دردناک به دو دسته دیسمنوره اولیه و ثانویه تقسیم می شود.

در دیسمنوره اولیه، دردهای دوران قاعدگی از ابتدای شروع قاعدگی در سن بلوغ شروع شده و تا آخر دوران باروری ادامه می یابد.

البته در صورتی که دردها ۳ تا ۴ سال بعد از اولین قاعدگی شروع شود و اگر دسمنوره همراه با دوره ها بدون تخمک گذاری باشد، باید به فکر علل ثانویه بود.

در این نوع دیسمنوره معمولا درد چند ساعت قبل یا همزمان با خونریزی قاعدگی شروع شده و حداکثر دو تا سه روز طول می کشد.

دردها بیشتر در ناحیه زیرشکم است و گاهی به کمر و ران ها هم انتشار می یابد.

از دیگر علائم این قاعدگی دردناک می توان به تهوع همراه یا بدون استفراغ، بی اشتهایی، اسهال، خستگی و گاهی سردرد اشاره کرد.

تشخیص راحت نیست

شاید برای تان جالب باشد بدانید دیسمنوره اولیه در خانم هایی که مادران آنها نیز دچار این ناراحتی بوده اند شایع تر است اما با افزایش سن و زایمان طبیعی می تواند

به خودی خود درمان شود در حالی که در دیسمنوره ثانیوه فرد پس از مدت ها قاعدگی عادی و بدون درد، دچار قاعدگی های دردناک می شود.

این نوع ثانویه در خانم هایی که بیماری های لگنی مثل آندومتریوز، آدنومیوز، توده های زیرمخاطی رحم، تنگی شدید گردن رحم، عفونت های لگنی مزمن، چسبندگی های لگنی و هیپرمنوره (افزایش خونریزی ماهانه) دارند، رخ می دهد.

در این بیماران معاینات کامل لگن و همچنین آزمایش های روتین، تصویربرداری از رحم، سونوگرافی و… برای تشخیص ضروری است، اما گاهی متخصصان باتجربه هم ممکن است در تشخیص نوع اولیه و ثانویه اشتباه کنند.

کدام خانم ها دچار قاعدگی دردناک می شوند؟

قاعدگی های دردناک بیشتر در دختران جوان دیده می شود. حتی برخلاف باور عموم دردهایی ایجادشده از ناحیه تخمدان ها نیست بلکه به دلیل انقباضات شدید رحمی و قطعع موقت خونریزی است.

اینکه چرا قاعدگی دردناک بیشتر در بین زنان جوان دیده می شود تا در بین زنان سالخورده هنوز به طور قطع مشخص نیست اما نکته مهم این است که گذشت زمان می تواند شرایط فرد را بهتر کند و با افزایش سن از میزان دردها نیز کاسته خواهدشد.

درمان قاعدگی های دردناک از نوع اولیه

ممکن است به نظر خیلی ها دردهای قاعدگی طبیعی و قابل تحمل باشند، اما باید بپذیریم که واقعا آزاردهنده هستند.

در این بین استراحت کردن، قراردادن حوله گرم بر نواحی تحتانی شکم یا کمر (به مدت ۵ تا ۳۰ دقیقه)، ورزش های هوازی (ایروبیک)، اصلاح تغذیه و استفاده از داروهای مسکن معمولی از جمله مهم ترین اقدامات درمانی دیسمنوره اولیه محسوب می شوند.

از طرفی توجه به رژیم غذایی (مثل خوردن غلات سبوس نگرفته، حبوبات، سبزیجات و میوه جات بیشتر و کم خوردن یا نخوردن نمک، کافئین و شکر) و ماساژ هم در برخی خانم ها در تسکین درد موثر است،

اما در صورتی که تا ۸ ماه پس از این درمان ها بیمار همچنان از دردهای دوران قاعدگی و شدت آنها شکایت داشت باید به دنبال علل ثانویه بود؛ به ویژه دیسمنوره هایی که پس از ۲۰ سالگی بروز می کنند و تقریبا همیشه از نوع ثانویه هستند.

درمان قاعدگی های دردناک از نوع ثانویه

درمان اصلی در دیسمنوره ثانویه، تشخیص و رفع عامل زمینه ای است، اما برخی از انواع ثانویه به درمان های دارویی با OCP (قرص های ضدحاملگی) یا داروهی ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز پاسخ نسبی می دهند.

البته در صورتی که خانمی با گذشت سال ها دچار دردهای قاعدگی نشده باشد ولی چند دوره پشت سر هم دچار دردهای غیرطبیعی شود، پزشک به بیماری آندومتریوز مشکوک می شود و بعد از معاینات بالینی و گرفتن شرح حال برای بیمار آزمایش های تکمیلی تجویز می کند.

درمان های کمکی

در کنار درمان های اصلی یک سری درمان های کمکی هم وجود دارند که از جمله آنها می توان به مصرف قرص های ضدبارداری اشاره کرد.

به عنوان مثال وقتی خانم جوانی به مطب مراجعه می کند که دچار بیماری خاصی نیست، قصد پیشگیری از بارداری دارد و در عین حال در دوران قاعدگی دچار درد و خونریزی شدید می شود ما به او مصرف قرص های ضدبارداری را توصیه می کنیم؛

زیرا در ۹۰درصد موارد، قرص های ضدبارداری استروژنی (البته به شرطی که منظم و طبق تجویز پزشک مصرف شوند) پایانی قطعی بر دردهای قاعدگی هستند.

۱۰درصد باقی مانده دردهای دوران قاعدگی را هم می توان با مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن و مفنامیک اسید درمان کرد.

کاهش درد عادت ماهانه با مواد غذایی

هرچند برای خلاص شدن از دردهای دوران قاعدگی می توان به مصرف انواع و اقسام داروها اشاره کرد که اتفاقا خیلی از خانم ها هم مصرف می کنند، اما بد نیست بدانید به کمک مصرف برخی مواد غذایی می توان این دردها را به حداقل رساند.

۱- اسیدهای چرب بیشتری  مصرف کنید: مطالعات زیادی نشان می دهند مصرف اسیدهای چرب که عمدتا در غذاهایی مانند ماهی، آجیل ها مثل گردو، بادام و دانه هایی مانند کنجد وجود دارد، باعث کاهش علائم دیسمنوره می شود.

۲- از گیاهان کمک بگیرید: به گفته پژوهشگران اگر یک هفته پیش از شروع عادت ماهانه بورانی اسفناج البته بدون نمک بخورید و در طبخ غذاها از زعفران، رازیانه، ترخون، تره فرنگی، موسیر، فلفل سیاه و دارچین استفاده کنید تا حد زیادی از شدت دردهای قاعدگی کاسته می شود.

۳- جوشانده سنتی بنوشید: براساس آموزه های طب سنتی مصرف دم کرده بابونه، سنبل الطیب و گل گاوزبان در کاهش درد و ایجاد آرامش بسیار موثرند. هر یک از این دم کرده ها را می توانید به طور مجزا تهیه و روزی یک فنجان مصرف کنید.

۴- مکمل منیزیم مصرف کنید: بعضی از خانم ها به دلیل کاهش منیزیم خون، دچار دردهای دوران قاعدگی می شوند، بنابراین یک هفته قبل ازدوره عادت ماهانه می توانید شروع به مصرف روزانه ۵۰۰ میلی گرم منیزیم کنید.

۵- محدودکردن مصرف نمک و کافئین: شاید شما تمایل زیادی به خوردن مواد غذایی پرنمک و قهوه داشته باشید اما باید بدانید که در تشدید دردهای قاعدگی موثرند.

اگر خونریزی شدیدی دارید

اگر خونریزی هایشدید قاعدگی به دلیل اختلالات هورمونی باشد به تشخیص پزشک می توان از قرص های هورمونی مثلا قرص های حاوی پروژسترون یا قرص های جلوگیری از بارداری برای تنظیم مقدار خونریزی استفاده کرد.

اگر مشکل هورمونی وجود نداشته باشد مصرف داروهایی مثل مفنامیک اسید کمک کننده است به این صورت که دو روز قبل از شروع خونریزی باید مصرف شوند و تا روز چهارم قاعدگی ادامه پیدا کنند.

در این بین، فراموش نکنید یکی از مهم ترین عوارض خونریزی شدید قاعدگی، کم خونی ناشی از فقر آهن است. در این نوع کم خونی تعداد گلبول های قرمز سالم کم می شود؛ بنابراین باید مواد غذایی حاوی آهن مصرف کنید.

در بسیاری از اوقات هم پزشک قرص آهن تجویز می کند که طبق دستور باید مورد استفاده قرار بگیرند. البته مصرف قرص آهن ممکن است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال و یبوست را در پی داشته باشد.

به همین دلیل بهترین زمان مصرف آن شب ها قبل از خواب است. همچنین باید از مصرف همزمان شیر  و سایر فرآروده های لبنی با قرص آهن خودداری کنید چون کلسیم موجود در لبنیات باعث کاهش جذب آهن در بدن می شود. از طرفی مصرف آسپرین هنگام خونریزی های شدید قاعدگی ممنوع است چون ممکن است منجر به افزایش خونریزی شود.

این در حالی است که براساس پژوهش های مختلف، مصرف گیاه پنج انگشت می تواند به تنظیم جریان خونریزی در دوران قاعدگی کمک کند و تسکینی برای خانم هایی باشد که از قاعدگی دهای دردناک و خونریزی شدید رنج می برند،

بنابراین توصیه می کنیم به داروخانه مراجعه و قرص یا قطره این گیاه را تهیه کنید. چگونگی مصرف این داروهای گیاهی هم داخل بروشور آنها نوشته شده است.

بهداشت دوران قاعدگی

دوران قاعدگی یکی از مهم ترین دوره های زندگی هر خانمی محسوب می شود و از آنجا که به طور معمول، خانم ها را یک هفته در ماه درگیر می کند، اهمیت ویژه ای دارد.

از طرفی رعایت بهداشت فردی در این دوران بسیار ضروری است و رعایت نکردن آن ممکن است به ایجاد عفونت و عوارضی مثل نازایی در آینده منجر شود.

۱- لباس زیر مناسب؛

در دوران قاعدگی از لباس های نخی استفاده و آنها را زود به زود عوض کنید. همچنین لباس های زیر را باید جدا از سایر لباس ها بشویید و در آفتاب خشک کنید.

۲- فعالیت بدنی مناسب:

انجام ورزش های عادی و سبک در دوران قاعدگی نه تنها باعث ایجاد درد نمی شود بلکه مفید هم است و به آرامش عضلات کمک می کند. حتی بایدبدانید که بدترین کار، درازکشیدن و بی تحرکی است.

۳- تغذیه مناسب:

برای جبران خون از دست رفته در دوران قاعدگی باید سراغ خوراکی های مقوی و غنی از آهن مثل جگر، گوشت قرمز، عدس، اسفناج، تخم مرغ، پسته، خشکبار و… بروید.

۴- برخلاف باور خیلی ها حمام کردن در دوران قاعدگی نه تنها ضرر ندارد و باعث تشدید خونریزی نمی شود بلکه بوی نامطبوع بدن را هم از بین می برد.

۵- نوار بهداشتی:

در دوران قاعدگی هر یک تا دو ساعت یک بار نوار بهداشتی تان را عوض کنید حتی اگر چند قطره خون بیشتر روی آن نباشد، چون محل تجمع آلودگی ها است.

بهترین مطالب آموزشی و اخبار حوزه بهداشت ، سلامت و پزشکی را با ما دنبال کنید.