سل و پیشگیری از آن

سل (TB) بیماری عفونی ای است که معمولا ریه ها را مورد حمله قرار می دهد و از طریق هوا، از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. وقتی افرادی که باکتری سل را در ریه ها با حلق خود دارند، سرفه می کنند، می خندند، عطسه می کنند، آواز می خوانند یا حتی صحبت می کنند، میکروب ها می توانند در هوا منتشر بشوند و اگر فرد دیگری در همین هوا نفس بکشد به این عفونت دچار خواهد شد.

سل نهفته در برابر سل فعال

دانستن این نکته اهمیت دارد که بدانید ابتلا به عفونت سل با داشتن بیماری سل فعال متفاوت است. عفونت سل به این معناست که باکتری در بدن وجود دارد، اما سیستم ایمنی، فرد را در برابر میکروبها محافظت می کند و بنابراین، بیمار نمی شود. در مقایسه، فردی که مبتلا به بیماری است می تواند عفونت را به سایرین انتقال دهد و ناخوش است. بیمار سلی باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کند.

دانشمندان معتقدند که حدود ۱۰ میلیون آمریکایی به عفونت سل مبتلا هستند اما تنها ۱۰% آنها دچار بیماری سل می شوند و ۹۰% دیگر هیچوقت بیمار نمی شوند و بیماری را به دیگران انتقال نمی دهند.

چه کسانی در معرض خطر هستند؟

کسب عفونت سل، خیلی آسان نیست. معمولا شما باید مدت زیادی با فرد بیمار نزدیک باشید. بیماری به طور طبیعی بین افراد خانواده، دوستان نزدیک و افرادی که با هم زندگی یا کار می کنند، انتشار می یابد.

بعضی افراد برای ابتلا به بیماری سل مستعدترند.

• افراد مبتلا به عفونت (HIV) د افرادی که با بیماران سلی تماس نزدیک دارند.
• افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند.
• افرادی که در کشورهایی زندگی میکنند که سل در آنجا شایع است.
• بعضی از اقلیت های نژادی یا قومی (از جمله افریقایی های ساکن امریکا).
• افرادی که در مؤسسات شبانه روزی، زندان ها و بعضی بیمارستانها ساکن یا مشغول به کار هستند.
• افرادی که دچار سوء تغذیه اند.
• افراد الكلي
• معتادان تزریقی

چگونگی تشخیص سل

اگر شما یک عفونت نهفته داشته باشید، هیچ علامتی نخواهید داشت اما اگر به سل فعال مبتلا باشید، ممکن است تمام یا بعضی از علایم زیر را داشته باشید و یا حتی هیچکدام از آنها را تجربه نکنید.

• سرفه مزمن (طولانی)
• خستگی
• کاهش وزن
• از دست دادن اشتها
• تب
• سرفه خونی
• عرق شبانه

چه زمانی تست پوستی سل را انجام دهید.

تست مانتو یکی از روش های خوب برای شناسایی عفونت در فرد است. مقدار کمی از یک ماده در زیر لایه های سطحی پوست بازو تزریق می شود و ۲ تا ۳ روز بعد محل تزریق از لحاظ وجود برجستگی بررسی می شود.

اگر برجستگی به اندازه کافی بزرگ باشد، تست مثبت تلقی می شود یعنی فرد به عفونت سلی مبتلا است. برای تشخیص سل فعال پزشک چندین آزمایش درخواست خواهد کرد. از جمله عکسبرداری از قفسه سینه و آزمایش خلط، در صورتی که علایم این بیماری را دارید یا فرد مسلول ارتباط نزدیک با شما دارد، باید تست مانتو را انجام دهید.

اگر شما هم جزو یکی از افراد در معرض خطر هستید، (قبلا توضیح داده شد) یا این که تا کنون تست جلدی سل را انجام نداده اید، باید این آزمایش را انجام دهید. می توان از ابتلا به سل پیشگیری کرد، حتی اگر در معرض خطر قرار دارید.

هشدار:

ممکن است شما مبتلا به سل باشید، اما کاملا احساس سلامتی کنید. اگر هرازگاهی سرفه می کنید و فکر میکنید که با میکروب سل مواجه شده اید تست جلدی آن را انجام دهید.

آیا می توان سل را درمان کرد؟

خوشبختانه دیگر لازم نیست که مسلولین قرنطینه شوید. درمان سل بستگی به این دارد که شما دچار بیماری سل باشید یا تنها مبتلا به عفونت آن. اگر شما تنها عفونت سلی دارید و بیمار نیستید، می توانید درمانهای پیشگیری کننده برای کشتن میکروب هایی که در حال حاضر به شما آسیبی نمی رسانند، اما می توانند بعدها خودشان را نشان دهند، دریافت نمایید.

شما باید داروها را بین ۶ ماه تا یکسال مصرف کنید.

در صورتی که به بیماری فعال مبتلا باشید، می توانید با داروهای بسیار مؤثری آن را درمان کنید. احتمالا پس از چند هفته، حتی می توانید فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید و نگران آلوده کردن دیگران نباشید.

پیشگیری از مونونوکلئوز

مونونوکلئوز، عفونتی است که توسط ویروس اپشتاین – بار (EB۷) که یکی از اعضا خانواده ویروس های هر پس است، ایجاد می شود.

تحقیقات نشان داده است که بیشتر زنان زمانی مبتلا به این بیماری می شوند که هیچ علامتی ندارند. زمانی که به این عفونت دچار شدید، و بروس در سلول های سفید خونی به فرم نهفته باقی خواهد ماند. یعنی هنوز در بدن شما وجود دارد. اما به طور فعال علامتی ایجاد نمی کند، تصور می شود که این وضعیت در تمام طول عمر از بین نرود. جهت پیشگیری از این بیماری هیچ راهی جز اجتناب از تماس با افراد بیمار وجود ندارد، اما از آنجایی که ممکن است ندانید چه کسی مبتلا به این عفونت است، این کار تقریبا غیر ممکن است.

افرادی که دچار مونونوکلئوز هستند، لازم نیست که به طور جدی ایزوله شوند هر چند اهداء خون پس از عفونت اخير ممنوع است.

چگونگی تشخیص مونونوکلئوز

علائم بیماری معمولا ۴ الی ۷ هفته پس از مواجهه با ویروس ظاهر می شود که شامل: گلودرد، تب، سردرد، لکه های سفید در پشت حلق، غدد متورم در گردن، خستگی و کاهش اشتها هستند.

معمولا تنها یک بار به این بیماری مبتلا می شوید. مونونوکلئوز در بین افراد ۱۵ تا ۳۵ سال شایع تر است. از آنجا که ویروس در بزاق و مخاط دهان یافت می شود، از طریق سرفه، عطسه و بوسیدن از فردی به فرد دیگر سرایت می کند.

توجه

سیتومگالو ویروس از اعضاء دیگر خانواده هرپس، می تواند علائم مونونوکلئوز را تقلید کند.

عوارض بیماری

بیشتر مواقع مونونوکلئوز از یک عفونت جدی آزار دهنده تر است. بیشترین نگرانی از این بیماری بزرگ شدن طحال و پارگی ناگهانی آن است. در صورت مشاهده نشانه های پارگی طحال به پزشک مراجعه کنید.

• هپاتیت (التهاب کبد) که در اثر عفونت کبد توسط این ویروس ایجاد می شود.
• درد در زیر سمت چپ سینه
• احساس سبکی سر
• افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
• خونریزی شدید
• مشکلات تنفسی

سایر عوارضی که کمتر ایجاد می شوند عبارتند از: التهاب عضله قلب و مننژیت

نکات درمانی

آنتی بیوتیک هایی مثل پنی سیلین کمک به درمان این بیماری ویروسی نمی کنند اما اگر به همراه آن یک عفونت باکتریایی هم داشته باشید، آنتی بیوتیک تجویز می شود. این بیماری با دارو قابل درمان نیست و خود به خود خوب می شود و تنها می توان علائم آن را کاهش داد. (علائم بیماری معمولا حدود ۴ هفته طول می کشد) در این مدت اقدامات زیر را انجام دهید:

• استراحت
• مصرف کافی مایعات
• قرقره کردن آب نمک (مصرف آب نبات ضد سرفه)
• مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای بهبود درد و کاهش تب
• برای جلوگیری از پاره شدن طحال بدون اجازه دکتر ورزش نکنید.

هشدار:

در زمان ابتلا به مونونوکلئوز آسپرین مصرف نکنید چون ممکن است به یک بیماری کشنده (سندرم ری) منجر شود.