چگونه میتوان تشخیص داد فردی به بیماری ام اس مبتلا شده است؟

روند تشخیص بیماری ام اس به چه صورت است؟

اولین قدم در راه تشخیص بیماری ام اس، این است که پزشک از بیمارش شرح حال کامل را بگیرد و آگاه پیدا کند که چه بیماری هایی در دیگر افراد خانواده وجود دارد و اینکه اولین علایم این بیماری از چه موقع شروع شده است. سپس پزشک اقدام به انجام معاینه می کند که این معاینه شامل بررسی قدرت عضلات، رفلکس ها، هماهنگی و حس بیمار می باشد. این معاینات به پزشک کمک میکند که تعیین نماید چه قسمتی از سیستم عصبی ممکن است کار خود را به خوبی انجام ندهد. یکی از آزمایشهایی که بطور معمول در این بیماری انجام می شود آزمایشی است به نام Evoked Potential. در این آزمایش، انرژی الکتریکی که در بیمار ایجاد می شود را اندازه گیری میکنند.

پزشکان ممکن است از تحریک الکتریکی بر روی پوست و یا این که از تحریکات بینایی مانند روشن و خاموش کردن چراغ استفاده کنند تا تعیین شود که آیا سلول عصبی به خوبی نشانه ها را انتقال می دهد یا نه. عصب بیمارانی که به ام اس مبتلا شده اند معمولا وظیفه ی انتقال پیام ها را کند تر انجام می دهد. به این دلیل که میلین آنها آسیب دیده است. بنابراین اگر در چنین آزمایشهایی مشاهده شد که سرعت انتقال پیامها كمتر از حد طبیعی است، می توان به وجود بیماری ام اس مشکوک شد.

پزشکان همچنین برای بیمار درخواست آزمایش خون می کنند تا وجود بیماریهایی مثل دیابت (مرض قند) یا بیماری تیروئید را رد نمایند زیرا علایم عصبی این بیماریها نیز می تواند شبه بیماری ام اس باشد. همچنین از بیمار نوار قلبی (الکتروکاردیوگرام) گرفته می شود تا چگونگی کار قلب مشخص شود و نیز آزمایشهایی برای بررسی حافظه و قدرت تفکر بیمار انجام می شود تا تشخیص را بیشتر مسجل نماید.

همینکه پزشک تقریبا مطمئن شد که مشکل بیمار در سیستم عصبی مرکزی اش می باشد، با استفاده از ام آر آی (MIRI) می توان تشخیص را قطعی نمود. در تصاویری که از ام آر آی بدست می آید، پزشکان می توانند ببینند که پلاکها در کدام قسمتها ایجاد شده و حتی می توانند تخمین بزنند که چه مدت است که آنها بوجود آمده اند. گر چه حدود پنج درصد بیماران مبتلا به ام اس در اوایل بروز بیماریشان دارای عکسهای ام آر آی طبیعی هستند، اما در ۹۵ درصد موارد، پلاکهای مشخص ام اس دیده می شود. بنابراین با توجه به این درصد بالای تشخیصی که در ام آر ای دیده می شود می توان گفت که در حال حاضر ام آر ای دقیق ترین روشی است که می تواند به تشخیص بیماری ام اس کمک نماید.

آزمایش دیگری که پزشکان اغلب برای تایید نشخیص بیماری ام اس از آن کمک می گیرند. . آزمایش مایع نخاع می باشد. برای کشیدن مایع نخاعی، سوزن را بین مهره های ستون فقرات کمری فرو می کنند و سپس مقدار کمی از مایع آن را بیرون می کشند و به آزمایشگاه می فرستند تا بر روی پروتئین های سیستم ایمنی که اصطلاحا به آن “باندهای اولیکوکلونال” (Oligoclonal) گفته می شود آزمایش نمایند. وجود باندهای اولیگوکلونال در مایع نخاعی به این معنی است که التهابی در سیستم عصبی مرکزی وجود دارد. حدود ۹۰ درصد بیماران مبتلا به ام اس در مایع نخاعی شان این پروتئین ها (باندهای اولیگوکلونال) را دارا می باشند. بنابراین پیدا کردن این پرو تنبین ها در مایع نخاعی و مشاهده علایم ویژه بیماری ام اس، می تواند پزشکان را به تشخیص قطعی این بیماری نزدیکتر نماید.

بعد از تشخیص بیماری

اگر چه پیش بینی دقیق روند دوره بیماری ام اس در آینده برای افرادی که به تازگی تشخیص این بیماری در آنها داده شده است مشکل می باشد، اما الگوهای علایم این بیماری در طی پنج سال اولی که به این بیماری دچار می شوند معمولا نشانگر خوبی است که نمای دراز مدت این بیماری را در این افراد نشان می دهد. برای مثال، بیمارانی که در طی پنج سال اول بیماری، دچار حملات کمی شده اند معمولا در آینده دچار مشکلات شدید و ناتوان کننده نخواهند شد، اما بیمارانی که در طی این پنج سال اول دچار حملات مکرر و بیشتر و نیز لرزش اندامها و اشکال در راه رفتن شده اند، در دراز مدت مستعد ابتلاء به مشکلات شدیدتری خواهند بود.

بر اساس این الگوهای علایم، پزشکان قادر هستند که این بیماری را به چهار نوع تقسیم نمایند. با اینحال حتی اگر به نظر برسد که در مقطعی از زمان، بیمار در یکی از این انواع قرار داشته باشد، ممکن است بعد از مدتی سیر بیماری تغییر یافته و در نوع دیگری قرار بگیرد. بنابراین در صورتی که تشخیص داده شود بیمار در یکی از این چهار نوع قرار دارد، هیچ تضمینی وجود ندارد که این بیمار تا آخر در همین نوع باقی خواهد ماند و بیماری او به انواع دیگر تغییر نخواهد کرد.

چهار نوع بیماری ام اس

چهار نوع اصلی بیماری ام اس عبارتند از:

۱) نوع عود کننده – فروکش کننده .

۲) نوع پیشرونده – اولیه

۳) نوع پیشرونده – ثانویه

۴) نوع پیشرونده – عود کننده

شایعترین نوع بیماری ام اس، نوع عود کننده – فروکش کننده می باشد. حدود ۷۵ درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری شان در این نوع قرار می گیرند که در این نوع، بیمار بطور ناگهانی دچار حملاتی می شود که یک یا چند قسمت از بدنش را درگیر می سازد. سپس بیمار بطور کامل با اینکه – تا حدود زیادی بهبود می یابد و بیماری تا حمله بعدی که اتفاق بیفتد پیشرفت نمی کند. حمله بعدی  می تواند خیلی زود و یا اینکه سالها بعد اتفاق بیفتد.

خطرناک ترین نوع بیماری ام اس، نوع پیشرونده – اولیه می باشد که حدود ۱۵ درصد بیماران مبتلا به ام اس به این نوع دچار هستند. بیماران مبتلا به نوع پیشرونده – اولیه بطور پیوسته حالشان بدتر می شود و در بین حملات، حالشان هیچگونه بهبودی نمی یابد و با اینکه بهبودی اندکی دارند. چنین بیمارانی اغلب در طی پنج سال اول بروز بیماریشان دچار ناتوانی های شدیدی می شوند. .

بیماران دچار ام اس نوع پیشرونده – ثانویه ابتدا در نوع عود کننده – فروکش کننده قرار دارند و در آخر نیز به نوع پیشرونده تغییر خواهند کرد. در طی ده سالی که از شروع بیماری می گذرد، حدود ۵۰ درصد بیماران که در ابتدا در نوع عود کننده – فروکش کننده قرار داشته اند در نوع پیشرونده – ثانویه قرار می گیرند. در عرض ۲۵ سال حدود ۹۰ درصد بیمارانی که ام اس آنها در نوع عود کننده – فروکش کننده قرار داشته است، به نوع پیشرونده – ثانویه تغییر خواهند نمود.

بیمارانی که به چهارمین نوع ام اس، یعنی نوع پیشرونده – عود کننده مبتلا هستند از ابتدا دچار ضایعات پیشرونده ای هستند اما در طی آن دچار حملات حاد نیز می شوند که علایم آن ظاهر شده و بعد از مدتی از بین می رود. حدود ۶ تا ۱۰ درصد بیماران به این نوع از ام اس دچار می شوند.

بیشتر این نوع در افرادی دیده میشود که بعد از سن ۴۰ سالگی به این بیماری مبتلا می گردند. به غیر از این چهار نوع ام اس، پزشکان همچنین نوع خفیفی از این بیماری را شناسایی کرده اند که اصطلاحا به آن نوع “حسی خوش خیم” گفته می شود. بیمارانی که به این نوع ام اس دچار هستند دچار حملاتی می شوند که فقط باعث از دست رفتن بینایی و یا حس های دیگر آنها می شود. این علایم معمولا موقتی بوده و این نوع ام اس خیلی به ندرت باعث بروز ناتوانی های دائمی می شود، با این حال حملات آن می تواند همانند سایر انواع ام اس بصورت غیر قابل پیش بینی رخ دهد.