سرطان تخمدان را بهتر بشناسید/ راهکار های درمانی و پیشگیری از آن

سرطان تخمدان را بهتر بشناسید/ راهکار های درمانی و پیشگیری از آن

سرطان تخمدان یکی از رایج ترین سرطان هایی می باشد که زنان به آن مبتلا می شوند، که متاسفانه در بیشتر موارد، در مراحلی تشخیص داده می شود که کاملا پیشرفته است. چنانچه این بیماری در مراحل نخست ابتلا تشخیص داده شود قابل درمان می باشد؛ اما در بیش از نیمی از موارد(حدود ۷۵درصد) به علت تشحیص دیر هنگام بیماری، علی رغم انجام جراحی های گسترده و نیز شیمی درمانی های مختلف، امید زیادی به زندگی طولانی مدت بیمار نمی باشد. به همین علت است که  تشخیص بیماری در مراحل نخست ابتلا بسیار اهمیت دارد.

عوامل، ریسک فاکتور ها و میزان شیوع

سرطان تخمدان جزو بیماری های رایج نبوده ولی پنجمین عامل مرگ و میر زنان در اثر سرطان و بیماری های مربوط به زنان به شمار می آید. علت اصلی و مطلق این بیماری تا کنون شناخته نشده است. در اکثر موارد این سرطان در کشور های صنعتی( البته به غیر از ژاپن) مشاهده شده است. و بیشتر در مورد زنان مسن تر ابتلا به این بیماری وجود دارد. بیش از نیمی از مرگ و میر های ناشی از سرطان تخمدان در زنان بالای ۵۵سال مشاهده شده و تنها بیست و پنج درصد از مرگ و میر ها بین زنان ۳۵ تا ۴۵ساله اتفاق افتاده است.

با این که این نوع سرطان چندان رایج نمی باشد، اما به دلایلی موجب مرگ و میر زیادی می شود. یکی از عللی که منجر به مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان می شود، مبهم و نا مشخص بودن نشانه های سرطان تخمدان می باشد که در نتیجه خانم ها و پزشکان شان، نشانه های مربوط به بیماری را با علائم مربوط به بیماری های شایع دیگر اشتباه گرفته و زمانی سرطان تشخیص داده می شود که تومور سرطانی به بیرون از تخمدان سرایت کرده باشد. همین طور تخمدانی که مبتلا به سرطان شده، از خود سلول های بدخیمی را منتشر می کند که معمولا بر روی رحم، مثانه، روده و دیواره ی روده قرار می گیرند.

این سلول ها قبل از اینکه تشخیص داده شوند، تومور های جدیدی را به وجود می آورند. علت دیگر مرگ و میر زیاد بیمارانی که به سرطان تخمدان مبتلا می شوند این است که آزمایش های تشخیصی موثری برای این بیماری وجو نداشته و بیش از نیمی از زنانی که به این بیماری مبتلا می شوند، در مراحل پیشرفته ی بیماری متوجه بیماری خود می شوند.

به نظر می آید که خطری که ابتلا به سرطان تخمدان را بیشتر می کند ناشی از چند عامل می باشد. هر اندازه تعداد فرزند های یک خانم بیشتر باشد، خطر ابتلا به سرطان تخمدان نیز در او کمتر خواهد شد. بارداری هایی که در سنین پایین باشند و نیز استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری نیز می تواند اثر پیشگیرانه داشته باشند و بالعکس به نظر می آید که استفاده از داروهایی که برای باردار شدن می باشند خطر ابتلا به این سرطان را در افراد افزایش می دهند؛ هرچند در این مورد هنوز اختلاف نظر هایی وجود دارد.

بعضی از ژن ها که در ابتلا به سرطان هایی نظیر سرطان سینه و دیگر سرطان ها موثر هستند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را نیز افزایش خواهند داد. افرادی که پیش از این به سرطان سینه مبتلا شده باشند و یا اینکه یکی از اعضای خانواده ی آن ها به یکی از سرطان های سینه و یا سرطان تخمدان مبتلا شده باشند در معرض خطر بیشتری می باشند.

توجه به سابقه ی خانوادگی این بیماری

هرچه درباره ی سابقه ی این نوع بیماری در هر دو خانواده ی پدری و مادری وجود دارد را بررسی کرده و مورد مطالعه قرار دهید. چنانچه یکی از افراد درجه ی خانواده مانند مادر، خواهر و یا دختر مبتلا به سرطان تخمدان بوده اند، درصد ابتلای شما به این سرطان نیز افزایش می یابد. حتی اگر اقوام درجه دو مثل عمه، خاله، مادر بزرگ و…  به سرطان تخمدان مبتلا بوده اند نیز ممکن است شما نیز به این سرطان مبتلا شوید. دقیقا همین مسئله در مورد سرطان سینه نیز صدق می کند. در کل خطری که در کمین شما می باشد، به عوامل گوناگونی چون گرایش قومی، و نیز سن افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند بستگی دارد. پس چنانچه اشخاصی از یک خانواده و یا فامیل به سرطان سینه و یا سرطان تخمدان مبتلا شده باشند، باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کرده و به او اطلاع رسانی کنید.

شناخت علائم مربوط به سرطان تخمدان

بعد از گذشت سال ها که متخصصین مدعی بودند که این بیماری هیچ نوع نشانه و علامت خاصی ندارد، چند سازمان پزشکی نظیر جامعه سرطان در آمریکا توانستند علائمی را تشخیص دهند تا از روی آ« ها بتوان ان بیماری را تشخیص داد. این نشانه ها اغلب در برخی زنانی که مبتلا به سرطان تخمدان نیستند هم مشاهده شده است، ولی در زنانی که به سرطان تخمدان مبتلا شده اند آگاهی از این علائم و تشخیص زود هنگام این بیماری می تواند امیدوار کننده بوده و به درمان آن کمک خواهد کرد.

* متورم شدن شکم  و احساس درد در شکم و قسمت پایین شکم و یا لگن و نیز احساس سنگینی در لگن خاصره

* آروغ زدن زیاد و نیز بزرگ تر شدن اندازه ی شکم

* عادت ماهیانه های غیر عادی و غیر طبیعی

* توسعه ی نشانه های ادراری مانند زیاد شدن تعداد دفعات رفتن برای دفع ادرار و نیز احتیاج به دفع سریع ادرار

* خونریزی های واژینال

* افزایش و یا کاهش وزن ناگهانی

* درد های بی علت در ناحیه ی پشت که با گذشت زمان زاد تر هم خواهد شد

* نشانه های مربوط به معده – روده ای که عبارت است از: سوء هاضمه، بی اشتهایی، ابتلا به تهوع و استفراغ، افزایش گاز، نفخ و جمع شدن گاز در معده و روده و نیز احساس پری و سیری، بلافاصله پس از خوردن غذا

بعضی از این علائمی که در بالا ذکر شد ممکن است در سایر بیماری ها نیز مانند اختلالات قاعدگی، سندرم روده ی تحریک پذیر و عفونت های مثانه نیز بروز کنند، همین طور برخی از علائم نیز ممکن است در ناراحتی های مربوط به معده و در کل مشکلات گوارشی اتفاق بیفتد. ولی چنانچه این علائم بدون هیچ سابقه ی قبلب مشاهده شود و برای چندین هفته به طور متوالی ادامه داشته باشد و با گذشت زمان نیز بد تر شوند، احتمال دارد که علائم ابتلا به سرطان تخمدان باشند. بنابراین اگر چنین علائمی را برای مدت طولانی و به طور متوالی در خود مشاهده کردید خیلی سریع به پزشک بالینی و یا پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. به این دلیل که بروز این علائم می تواند نشانه های اولیه ی ابتلا به سرطان تخمدان باشند.

بهتر است این تفکر و افسانه که بیماری سرطان تخمدان یک قاتل خاموش می باشد را از فکر و ذهن خود خارج کرده، زیرا تحقیقات نشان دهنده ی این می باشد که اکثر زنانی که به سرطان تخمدان مبتلا می شوند، از مدت ها قبل از اینکه سرطان در آن ها تشخیص داده شود، دچار علائمی که در قسمت بالا نام برده شد شده بودند و از آن ها شکایت داشته اند، ولی یا این نشانه ها نا دیده گرفته شده اند و یا اینکه با بیماری دیگری اشتباه گرفته شده اند. به خاطر داشته باشید که فقط بین ۳۵تا ۳۸درصد بیماران مبتلا به این سرطان ممکن است در هر مرحله ای از سرطان باشند تا حدود پنج سال بعد از آن بتوانند زندگی کنند. اما زمانی که این سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، امکان اینکه بیمار تا پنج سال بتواند زندگی کند به حدود ۹۰تا ۹۸درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

باید قبول کرد که به علت عدم توجه اکثر زنان به این نشانه ها، تشخیص بیماری با تاخیر مواجه شده، در صورتی که توجه به این علائم و نشانه ها بسیار با اهمیت و ضروری می باشد و معمولا این علائم به صورت ثابت و مجاب کننده هستند. چنانچه همین طور است که گفته شد باید حتما به پزشک مراجعه کرده و درباره سرطان تخمدان از او مشورت بخواهید تا در مورد شما بررسی های لازم انجام شود.

روش های تشخیصی و انجام معاینات

آزمایش های گوناگونی برای تشخیص سرطان و نیز اندازه گیری درصد خطر و احتمال ابتلا وجود دارند. ولی باید بدانید که این آزمایش ها برای تمام افراد انجام نخواهد شد.

• آزمایشات ژنتیکی:

فقط در حدود ده درصد از موارد مربوط به این نوع سرطان به عامل وراثت و ژنتیک مرتبط می باشد. ولی اشخاصی که به سرطان سینه مبتلا می شوند بین بیست تا چهل درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری نیز قرار دارند. پس زمانی که متوجه شدید که یکی از اقوام نزدیک شما به این بیماری و یا سرطان سینه مبتلا شده است سریعا به پزشک مراجعه کرده و مسئله را با او در میان بگذارید تا معاینات لازم در مورد شما انجام گیرد.

• آزمایشات خون:

انجام آزمایشات خون برای اینکه وجود سرطان تشخیص داده شود بسیار ضروری می باشد.

• اولترا سوند:

اولتراسوند نام دستگاهی می باشد که می تواند برای تصویر برداری از تخمدان از راه واژن استفاده شود. همچنین انجام این تست می تواند بررسی ساختاری تخمدان را فراهم آورد.

باید بدانید که سرطان تخمدان یکی از سرطان هایی می باشد که به علت تشخیص دیر هنگام آن جزو سرطان های مرگ بار در زنان به شمار می آید. ولی با انجام برخی اقدامات می توان موجب کاهش ابتلا به این نوع سرطان شد. این راهکار ها می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان کمک کند؛ هر چند تضمین صد در صدی در این باره وجود ندارد.

*قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی:

استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی می تواند موجب کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان تا حدود چهل تا پنجاه درصد شود. البته پس از مدت پنج سال استفاده ی مداوم از این نوع قرص تاثیرش بیشتر خواهد بود. در کل هر اندازه از این قرص ها بیشتر استفاده شود، احتمال تاثیر آن بر عدم ابتلا به سرطان تخمدان بیشتر خواهد بود.

*تغییرات رژیم غذایی و ورزش:

اکثر کارشناسان و متخصصان برای اینکه بتوان از ابتلا به سرطان تخمدان پیشگیری کرد توصیه می کنند که بیشتر در رژیم غذایی خود از غذا های کم چرب، پر فیبر استفاده کرده و از مصرف گوشت قرمز به میزان زیاد خودداری کنید. تحقیقات نشان می دهند که اگر فردی از رژیم غذایی کم چرب به مدت چهار سال استفاده کند، می تواند از ابتلا به سرطان تخمدان پیشگیری کند.

علاوه براین می توان با انجام ورزش حداقل سه مرتبه در روز برای اینکه میزان چربی بدن را پایین نگه دارید، می توانید به پیشگیری از ابتلا به سرطان تخمدان کمک کنید. در کسانی که بالاتر از هجده سال سن دارند و شاخص توده ی بدنی شان بیشتر از بیست و پنج می باشد درصد ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد.

*باردار شدن و شیردهی با پستان:

اگرچه نباید تصمیم گیری برای فرزند دار شدن را فقط برای کاهش ابتلا به سرطان تخمدان در نظر گرفت، ولی تحقیقات نشان می دهند که در زنانی که باردار شده اند نسبت به زنانی که بچه دار نشده اند، خطر ابتلا به سرطان تخمدان بین سی تا شصت درصد کاهش داشته است. همین طور چنانچه اولین بارداری زنی پیش از سن سی سالگی باشد این خطر بیشتر کاهش پیدا خواهد کرد و نیز با هر بارداری که زن می گذراند خطر ابتلا به سرطان تخمدان بیشتر کاهش می یابد. به نظر می آید شیردهی به کودک با سینه نیز می تواند اثر محافظتی در برابر سرطان پستان داشته باشد.

*مشاوره ی ژنتیک:

به افرادی که دارای سابقه ی خانوادگی مبنی بر داشتن ژن های مربوط به افزایش خطر سرطان تخمدان می باشند توصیه می شود که مشاوره ی ژنتیک انجام دهند. در این گونه موارد بهتر است خانم ها قبل از آزمایشات ژنتیک درباره ی فواید و نیز خطرات این آزمایش ها با پزش خود مشورت کرده و از او در این زمینه راهنمایی بخواهند؛ زیرا هر اندازه که منفی بودن یک آزمایش می تواند بر روحیه ی فرد تاثیر مثبتی داشته باشد مثبت بودن آن نیز می تواند فرد را از لحاظ روحی کاملا به هم بریزد. با وجود این بیشتر زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان می باشند، احساس می کنند که اگر مشاوره ی ژنتیک انجام دهند می توانند با داشتن اطلاعات کافی درباره ی روش های پیشگیری از سرطان تخمدان تصمیماتی را اخذ کنند.

*بستن لوله ها:

بستن لوله ها انجام یک عمل جراحی می باشد که در آن لوله های رحمی( لوله های فالوپ) مسدود می شوند. در بیشتر خانم هایی که بعد از فرزند دار شدن لوله های شان را بسته اند، خطر ابتلا به سرطان تخمدان کاهش پیدا می کند، البته تاثیر محافظتی این روش به طور دقیق نمی باشد.

*برداشتن تخمدان:

چنانچه زنی در سنین بالای چهل سال قرار دارد و به یک بیماری غیر سرطانی مانند فیبروئید های رحمی مبتلا شده باید برداشته شود، احتمال دارد که تصمیم بگیرد برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان نیز این کار را انجام دهد. به انجام این عمل تخمدان برداری پیشگیرانه گفته می شود، که برای انجام آن هنوز اختلاف نظراتی وجود دارد زیرا ممکن است باعث یائسگی زود هنگام فرد پیش از رسیدن به سن یائسگی شود. هرچند این روش یعنی تخمدان برداری پیشگیرانه برای زنانی انجام می شود که به تعداد کافی فرزند داشته باشند و سابقه ی خانوادگی قوی سرطان تخمدان داشته باشند. باید این را بدانید که اگر تخمدان خود را بردارید هم تضمیم کننده ی صد در صد برای پیشگیری از ابتلا به سرطان تخمدان نمی باشد، چون ممکن است این سرطان از سلول های پوشاننده ی حفره ی لگن منشا بگیرد.

عوارض

این بیماری دارای عوارضی می باشد که تعدادی از آن ها را برای شما معرفی می کنیم:

* توسعه و گسترش سرطان به سایر اندام ها

* آب آوردن شکم یا آسیت

* بسته شدن راه روده

بنابراین باز هم تاکید می کنیم که با انجام معاینات منظم و به موقع و کنترل علائم احتمالی، به تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان کمک کنید تا از عوارض، ناراحتی ها و پیامد های نا خوشایند آن در امان بمانید.