دل درد و استفراغ در کودکان

به طفل مسهل ندهید، طبیب را خبر کنید

در مورد هر دل دردی که بیشتر از يك ساعت طول بکشد، اعم از اینکه شدید باشد یا نباشد ، باید طبیب را مطلع نمائید. دل درد علل متعددی دارد . بعضی از آنها خیلی خطر ناك است ، ولی غالبا بدون خطر میباشد. طبیب می تواند آنها را از هم تشخیص دهد و دستورات صحیحی صادر نماید.

مردم دل درد را غالبا بخوردن غذاهای سنگین، و یا با پاندیسیت نسبت میدهند . ولی در حقیقت ، هيچيك از این دو علت شایع نمی باشد . اطفال میتوانند غذاهای نامانوس و یا مقادير معتنابهی از غذاهای معمولی را بدون اینکه دچار دل درد بشوند بخورند.

دادن مسهل قبل از اینکه طفل مورد معاینه طبیب قرار گیرد کار بسیار غلطی است زیرا در بعضی از دلدردها دادن مسهل فوق العاده خطر ناک می باشد. قبل از تلفن کردن بطبيب، باید درجه حرارت بدن طفل را بگیرید تا بتوانید آنرا باو بگوئيد. تا آمدن طبيب و طفل را در رختخوابش بستری کنید و هیچ چیزی بار ندهید. اگر طفل تشنه است، فقط چند جرعه آب به او بدهید.

علل شایع دل درد

مرض دیگری بنام انواژیناسیون است که قسمتی از روده مانند لوله تلسكوب در خود فرو میرود و باعث انسداد روده میشود. این کسالت باعث درد شدید ناگهانی در نوزاد با طفلی که ظاهرا کاملا سالم بوده است میشود . این دردهای شدید هر چند دقیقه یکبار طفل را میگیرد ولی در فواصل آنها طفل راحت و آرام است . باحتمال زیاد طفل مکرر استفراغ خواهد کرد. بعد از چند ساعت ( که در طی آن مزاج طفل ممکن است چند مرتبه بصورت طبیعی یا اسهال کار کند ) مدفوعی از طفل خارج می شود که مخلوطی از بلغم و خون است که آنرا به «آب آلو، یا «مربای رقیق، تشبیه ساخته اند. اگرچه این کسالت در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد ولی غالبا بین چهار ماهگی و دو سالگی زیادتر از هر سن دیگری است. این کسالت گرچه نادر است ولی درمان آن جنبه فوری و فوتی دارد و باید فورا و بلادرنگ بمعالجة آن اقدام نمود و به همین دلیل در این مبحث نامی از آن برده شد.

انواع دیگر پیچ خوردگیها و انسدادهای روده ای نیز گرچه کمیاب است ولی سخت و خطر ناك ميباشد. قسمتی از حلقه روده دور خودش پیچ میخورد و در حفره ای از شکم (غالبا در فتق مغبنی) گیر می کند. در این کسالت معمولا دردهای شدید شکم و استفراغ وجود دارد.

بعد از يك سالگی، یکی از علل شایع دل درد شروع سرماخوردگی و گلودرد و گریب است ، بخصوص موقعی که همراه با تب باشد . این دل درد علامت آن است که عفونت مورد بحث ، روده ها را نیز مانند سایر اعضای بدن تحت تأثير قرار داده و مختل کرده است. به همین دلیل تقریبا هر نوع عفونتی ممکن است (مخصوصا در شروع مرض) موجب استفراغ و یبوست مزاج گردد. طفل خردسال موقعی که واقعا دچار حالت تهوع میشود ممکن است از دل درد شکایت کند و غالبة لحفلهای بعد استفراغ نماید.

عفونتهای معده ای و روده ای که باعث دل درد میشود بسیار متعدد است که گاهی با استفراغ و گاهی با اسهال و زمانی با هر دو توام میباشد. بعضی از امراضی که بزبان عامیانه اجابمان روده، با انب روده، با سرماخوردگی شکم و کمر، نامیده میشود (یعنی امراض عفونی و مسری رودهها که نوع میکروب آنها نامعلوم است گاهی باعث دل درد میشود . این امر اض عفونی غالبا باعث ابتلاء چند نفر در يك خانواده میگردد ، یعنی از يك نفر نفر دیگر منتقل میشود . بعضی از این سرماخوردگی های روده ای، که بصورت همه گیر شایع میشود عبارت از عفونتهای دیسانتری و پاراتیفوئید است. این امراض ممكن است با تب همراه باشد یا نباشد.

مسمومیت غذائی عبارت از خوردن غذاهائی است که آلوده بمیکروبهای سمی و خطر۔ ناك باشد. مزه با طعم غذا ممکن است تغییر کند یا نکند. مسمومیت غذائی از غذاهائی که تازه و بطور کامل پخته شده باشد بسیار نادر است، زیرا پختن باعث کشتن میکروبها میشود. مسمومیت غذائی غالبا در نتیجه خوردن شیرینیهائی که از خامه و تخم مرغ تهیه شده باشد و گوشتهای نیمه شده بوجود میاید . اگر این مواد غذائی برای مدت چند ساعت در خارج از یخچال بماند، میکرد بها بسهولت و بسرعت در آن تكثير و افزایش می یابد. علت دیگر مسمومیت غذائی، غذاهائی است که در منزل بطرز نادرستی در قوطی های حلبی نگاهداری میشود.

علائم مسمومیت غذائی معمولا عبارت از استفراغ، اسهال و دل درد است که گاهی اوقات با لرز و تب هم همراه میباشد تمام اشخاصی که از يك غذای آلوده خورده اند تفربما همزمان با یکدیگر و کم و بیش دچار مسمومیت غذائی میشوند ، برخلاف د چایمان رودهای ، با دیسانتری که در طی چند روز در میان افراد خانواده ای منتشر میشود.

اطفالی که از نظر تغذیه دچار مشکلاتی میباشند غالبأ موقع غذا خوردن و یا بعداز آنکه کمی غذا خوردند از دل درد شکایت میکنند . والدین ممکن است خیال کنند که طفل برای آنکه غذا را نخورد خود را بدل درد میزند و باین شکل تمارض میکند . من تصور میکنم معده کوچك طفل بعلت ناراحتی و احساسات عصبی که در موقع غذا خوردن در او بوجود میاید کاملا منقبض و بهم فشرده میشود لذا بنظر من دلدرد طفل واقعیت دارد. درمان این مورد از دل درد مربوط بوالدین است که در سر غذا طوری با طفل رفتار نمایند که از غذای خود لذت ببرد و با حظ كامل آنرا میل کند.

اطفالی که از نظر تغذیه هرگز دچار مشکلاتی نشده اند ولی دارای نگرانی و دلواپسی های دیگری بخصوص در موقع غذا خوردن هستند ممکن است دل درد بگیرند . مثلا طفلی را در نظر آورید که در فصل پائیز از بابت آغاز سال تحصیلی و مدرسه اش نگران و مضطرب است و صبحها بعوض داشتن اشتهای کافی برای خوردن صبحانه از دل درد شکایت میکند ، همچنین است طفلی که از بابت مسئله نامعلومی نگران میباشد . هر نوع هیجان و اضطرابی از ترس گرفته تا هیجانات وجد و شعف می تواند معده و روده ها را تحت تأثیر قرار دهد . این نگرانی ها و اضطرابات نه فقط می تواند باعث درد و کمبود اشتها گردد بلکه می تواند موجب استفراغ ، اسهال و یبوست مزاج نیز بشود.

دل درد عده ای از کودکان ممکن است ناشی از کرم امعاء باشد، ولی کرم امعاء كمتر باعث دل درد میشود.

دل درد علل دیگری از قبیل سوء هضم مزمن توأم با نفخ شکم ، آلرژی روده ای ، تورم غدد لنفاوی شکم ، روماتیسم ، اختلالات کلیوی و غیره نیز دارد که چندان شایع نمیباشد. بنابراین ملاحظه میکنید طفلی که دچار دل درد است اعم از اینکه حاد و شدید با خفيف و مزمن باشد ، باید بوسیله طبيب مورد معاینه کامل و دقیق قرار گیرد .

آپاندیسیت

ابتدا اجازه دهید من بعضی اطلاعاتی را که مردم بطور معمول از آپاندیسیت دارند تکذیب کنم. این کسالت مستلزم داشتن تب نیست، ممکن است درد آن چندان شدید نباشد، درد آپاندیسیت معمولا مدتی طول میکشد تا فقط محدود بناحيه راست پائین شکم گردد ، استفراغ همیشه پیدا نمیشود و آزمایش خون (شمارش گلبولهای سفید خون ) مبین آن نیست که دل درد مربوط با پاندیسیت میباشد یا خیر.

آپاندیس زائده کوچکی است از روده های بزرگی که درازی آن بقدر يك كرم كوچك باغچه میباشد و معمولا در ناحیه راست و پائین شکم قرار گرفته است . ولی ممکن است کاملا در پائین ، با کمی متمایل بچپ نزديك خط وسطای شکم، با کاملا در بالای شکم در حوالی دنده ها قرار گرفته باشد . تورم و التهاب آپاندیس مثل پیدایش دمل تدریجی صورت میگیرد. بهمین دلیل درد ناگهانی شدیدی در شکم که فقط چند دقیقه ای طول بکشد و سپس برای همیشه از بین برود ناشی از آپاندیسیت نیست. بدترین خطر آپاندیسیت ، مثل دمل، در پاره شدن آنست که باعث انتشار عفونت در سراسر شکم میگردد. این عارضه اخیر را پریتونیت؟ ( التهاب پرده صفاق شكم) می نامند. آپاندیسیتی که خیلی سریع پیشرفت کند ممکن است در کمتر از ۲۴ ساعت بمرحله پاره شدن برسد. بهمین لحاظ است که هر دل دردیکه در حدود يك ساعت یا بیشتر طول بکشد باید مورد معاینه قرار گیرد ، گواینکه در نود درصد موارد مربوط بچیز دیگری غیر از آپاندیسیت خواهد بود.

در موارد كلاسيك آپاندیسیت، درد شکم تا چند ساعت در اطراف ناف است و بعد بناحيه راست و پائین شکم منتقل میشود. مريض ممکن است یکی دو مرتبه استفراغ کند ولی در آپاندیسیت استفراغ همیشه ایجاد نمیشود. اشتها معمولا، ولی نه هميشه ، از بین میرود. مدفوع ممکن است طبیعی با خشك و ندرتا اسهالی باشد. بعد از چند ساعت درجه حرارت بدن ممکن است به ۵/۳۷ الی ۳۸ درجه، یا کمتر و بیشتر برسد، ولی ممکن است مريض حتی در يك آپاندیسیت واقعی اصلا تب نداشته باشد، درد شکم ممکن است در موقعیکه بیمار زانوی خود را روی شکم خم میکند، یا آنرا بطرف عقب دراز میکند و یا در موقع راه رفتن بیشتر شود. بنابر این ملاحظه میکنید که علائم آپاندیسیت در هر موردی تفاوت میکند و باین جهت برای تشخیص آن محتاج طبیب میباشيد.

طبیب در موقع معاینه قسمتهای مختلف شکم که بطور دقیق و ملایمی انجام میدهد متوجه درد ناحیه راست شکم میشود. شما توجه خواهید کرد که طبیب در موقع لمس شکم از طفل سؤال نمیکند که آیا در موقع فشار دردی ایجاد میشود باخير، بلکه برعکس سعی میکند حواس طفل را بچیز دیگری معطوف و منحرف سازد . زیرا بسیاری از اطفال، مخصوصا اطفال خردسال که در دی در شکم دارند، در موقع معاینه هر وقت از آنها سؤال شود آیا درد دارند با خير ، دوست دارند بگویند : دبلی، خیلی درد میکند. موقعی که طبيب ناحیه دردناکی را در قسمت راست شکم طفل پیدا میکند نسبت با پاندیسیت مشكوك میشود ولی گاهی اوقات میل دارد برای قضاوت و تصمیم از شمارش گلبولهای سفید خون استمداد کند. ازدیاد گلبولهای سفید خون فقط مبین عفونتی در ناحیه ای از بدن است ولی محل آنرا معین نمیکند.

برای اغلب اطبای حاذق و مجرب غير ممكن است بتواند در نهایت اطمینان ادعا کنند که طفلی آپاندیسیت دارد یا خیر. درصورتیکه طبيب بشدت با پاندیسیت مظنون باشد ، بنا بدلیل قانع کننده ذیل عمل جراحی را توصیه میکند زیرا اگر آپاندیسیت باشد، تأخير در عمل بسیار خطرناك است، ولی اگر آپاندیسیت نباشد، در نتیجه عمل جراحی ضرر جندانی بطفل وارد نمی شود.

مرض سلياك

در مواری که طفل اسهال مزمن توام با مدفوع زیاد، متعفن و مکرر داشته باشد باید در فکر این کسالت بود. این کسالت معمولا در طی سال دوم حالت مشخص و واضحی بخود میگیرد، ولی اگر سابقه طفل را بعدها بخاطر بیاورید، غالبا بخوبی می توان دریافت که طفل در طی نیمه دوم سال اول نیز متناوبا چنین اسهال هایی داشته است. این کسالت چندین سال طول می کشد.

دراین کسالت روده ها قادر بهضم و جذب مواد چربی و نشاسته ای، مخصوصا گلوتن موجود در گندم وجود نیست.

در مواردی که این کسالت شدید باشد ، طفل خیلی لاغر ولی شکمش بزرگ، خیلی و زود رنج و عصبانی است و معمولا خیلی بی اشتها میباشد. مدفوع معمولا شل، متعفن و کف آلود است، ولی مزاج ممکن است متناوبا دچار یبوست گردد.

مرحله اول معالجة این کسالت عبارت از حذف تمام مواد گلوتني از رژیم غذائی است (یعنی هر غذائی که از گندم و جو تهیه میشود باید حذف گردد). اگر این رژیم باعث بهبود قابل توجهی نشود، ممکن است طفل را تحت رژیمی که شامل شیر بدون چربی، پنیر روستائی و موز رسیده باشد در آورد . وقتی در حالت مدفوع و درجه اشتهای طفل بغذا بهبود قابل توجهی پیدا شد، سایر غذاها از قبیل گوشت بدون چربی، میوه، آب میوه و سبزیهای غیر نشاسته ای را می توان یکی یکی و با احتیاط زیاد در طی مدت چند ماه به رژیم غذائی اضافه کرد. از ابتدا باید مقدار کافی از قطره هائی که حامل تمام ویتامینها باشد بطفل داد.

منظور از تذکر این مرض در اینجا فقط آنست که در صورتیکه در محلی باشید که دسترسی بطبيب برای شما غیر ممکن باشد از وجود چنین کسالتی مطلع باشید. ولی بهرحال برای معالجه آن محتاج طبیب حاذقی می باشید. این کسالت سالها طول میکشد و حتی با درمان صحیح وشایستههم، طفل متناوبا دچار دوره های شدت و ضعف کسالت میشود.

موکوویسی دوز

موکوویسی دوز مرض دیگری است که در آن مدفوع طفل بطور مزمنی شل، زیاد و متعفن می باشد . فرق این مرض بامر ض سلياك در آنست که در این مرض سرفه و برونشیت مزمن هم بر علائم فوق اضافه میشود و بعلاوه تمام این علائم ، در ماههای اولیه بعد از تولد نیز مشهود است . در این مرض، مقدار زیادی نمك از طریق تعریق پوستی ترشح میشود.

کرم امعاء

وجود کرم در مدفوع طفل باعث وحشت و نگرانی شدید مادر می شود ، ولی این نگرانی بی جهت و بی مورد است و وجود کرم دلیل آن نیست که از طفل بخوبی مواظبت و مراقبت بعمل نیامده است.

كرمك ( کرمهای سنجاقی) از همه انواع آن فراوانتر است و شبیه نخ سفید رنگی است که بدر ازای تقریبا نیم با يك سانتیمتر می باشد. محل زندگی کرمک در قسمت های آخر روده های بزرگی است ، ولی هنگام شب برای تخم گذاری بناحیه مقعد می آیند. کرمك را می توان در مدفوع طفل و ياموقع شب در مقعد او پیدا کرد. کرمک باعث خارش مقعد میشود و بالنتيجه خواب طفل را ممکن است مختل نماید. سابقة وجود كرم امعاء را علت دندان قروچه کردن طفل در شب میدانستند ولی احتمالا چنین نسبت و رابطه ای صحت ندارد. چند نمونه از کرم ها را برای نشان دادن بطبيب در ظرفی نگاه دارید. کرمك را می توان تحت نظر طبیب بخوبی معالجه کرد.

کرم های اسکاریس (کرم های گرد) خیلی شبیه کرمهای باغچه است. این کرم همراه مدفوع خارج میشود و معمولا تولید کسالتی نمی کند مگر اینکه تعداد کثیری از آنها در امعاء طفل وجود داشته باشد. درمان آن با طبیب است.

کرم های قلابدار (آنکیلوستوم) در بعضی از مناطق جنوبی ممالك متحده امریکای شمالی فراوان است و مبتلا شدن بان به علت پا برهنه راه رفتن در زمینه درمان آن با طبیب است.