مجله سلامت

درباره ویتامین کا بیشتر بدانیم/ عوارض کمبود ویتامین کا

یافتن ویتامین ها و آشنایی به خواص فوق العاده آنها دانشمندان را بر آن داشت که در کاوش بیشتر ویتامین ها باشند. آزمایشات علمی بر روی مواد غذایی و جستجوی ویتامین در بین دو جنگ بین المللی به نهایت شدت خود رسید.

 در این دوران که در تمام کشورها دانشمندان شب و روز در پی ویتامین و خواص آن بودند، در کوپنهاک یکی از دانشمندان به نام (دام) در ۱۹۳۵ متوجه وجود ویتامینی در بدن مرغ گردید که ضد خونریزی بود و آن را ویتامین (کا K) نامید، حرف اول «کوآکولاسیون».

تاکنون دو گونه کا پیداشده است: ویتامین (K2) و (K1) که ساختار ساده آنها کمی متفاوت است. ویتامین های (کا) که محلول در چربی بوده  و تا حدی در برابر حرارت مستحکم هستند، ولی در مقابل نور حساس بوده، فاسد می گردند.

 ویتامین (کا) مصنوعی به صورت ملح محلول در آب فرآوری شده که ساختار شیمیایی آن خیلی شبیه به ویتامین (K) طبیعی است واثرات هر دو آنها همسان با یکدیگر است.

واحد ویتامین (Kکا):

یک میلی گرم ویتامین (کا) مصنوعی برابر است با یک واحد بین المللی و این اندازه ای است که می تواند گرفتگی خون یک جوجه ۷۰ تا ۱۰۰ گرمی را در ظرف ۶ ساعت به صورت طبیعی در آورد .(جوجه ای که دچار کمبود ویتامین (کا) شده باشد.)

فیزیولوژی ویتامین (K):

به خاطر محلول در چربی بودن ویتامین (K) برای گوارش راحت و جذب آن صفرا نیاز است. لیکن برای جذب ویتامین مصنوعی که محلول در آب است، نیازی به صفرا نیست مقدار اندکی ویتامین (K) در کبد اندوخته می شود و این مقدار تنها برای یک هفته احتیاج بدن را فراهم می کند و هر چه هوا گرم تر باشد، نیازمندی بدن به ویتامین مزبور بیشتر است.

اگر توجه کنید، در هوای گرم و تابستان بعضی افراد مبتلا به  خونریزی  از بینی می شوند. این علامت و نشانه خوبی از کاهش ویتامین (کا) در بدن است.

 ویتامین (کا) برای انعقاد خون ضروری است، زیرا با نبود این ویتامین، کبد توانایی ساخت پروترومبین را ندارد. می دانیم که پروترومبین در خون تحت تأثیر ترومبوکیتاز و کلسیم قرار گرفته، تبدیل به ترومبین می شود و این جسم فیرنیوژن را تبدیل به فبرین می نماید که باعث انعقاد خون می شود.

کار ویتامین (کا) برای به وجود آوردن ترومبین تا کنون معلوم نشده است. چیزی که واضح است این است که جزو ترکیب آن نیست و امکان دارد که مانند یک کاتالیزور عمل می کند. باید دانست که میکروب های روده نیز تا اندازه ای ویتامین (کا) می سازند.

اثرات فقدان ویتامین (کا):

 اشخاص سالم که به طور صحیح تغذیه می کنند احتیاجی به ویتامین مزبور علاوه بر انچه در مواد غذایی مصرف می نمایند ندارند، ولی در بیماریهای روده که ممکن است میکروب های روده ویتامین (کا) نسازند و یا این که ویتامین نامبرده به اندازه کافی جذب نشود، در صورتی که عوارض خونریزی موجود باشند و یا برای پیشگیری عوارض مذکور می توان ویتامین (کا) مصنوعی تجویز نمود و نیز به زنان حامله چند ساعت پیش از وضع حمل برای پیشگیری ازخونریزی دو میلی گرم ویتامین (کا) میتوان داد.

مقدار اندوخته شده ویتامین (کا) در بدن نوزاد تحت تاثیر اندازه ای است که زنان باردار یا شیرده استفاده می کنند. از طرفی یک هفته نیازاست تا میکروب های روده در نوزاد، ویتامین (کا) تولید کنند، و این دو علت ایجاب می کند که برای پیشگیری از خونریزی نوزاد مقدار تقریبا دو میلی از راه تزریق عضله یا خوراکی پس از تولد تجویز نمود.

 همچنین در مبتلایان به یرقان و زردی و در اشخاصی که به علت مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها بخصوص آنتیبیوتیک های خوراکی تغییراتی در میکروب های روده شان پیدا شده و در اشخاصی که سالیسیلات داده می شود، برای پیشگیری از خونریزی می توان مقداری ویتامین (کا) داد.

مقدار لازم و مقدار احتیاج روزانه بدن به ویتامین (کا) هنوز کاملاً معلوم نشده است. ولی تجربیات بالینی مقدار تقریبی آن را چهار میلیگرم در روز تعیین نموده است.

منابع طبیعی ویتامین کا

جعفری               ۶۰ میلی گرم                       کلم             ۲۵ میلی گرم

اسفناج                 ۳۸ میلی گرم                     گل کلم          ۱۴ میلی گرم

کاهو                  ۲۱ میلی گرم                     گوجه فرنگی     ۱۲ میلی گرم

کرفس                  ۹ میلی گرم                      لوبیای سبز      ۱۱ میلی گرم

جگر                   ۶ میلی گرم                       شاهی           ۱۴ میلی گرم

قلوه                    ۲ میلی گرم

همچنین در شیر، گوشت، میوه جات به مقدار کم وجود دارد.

ویتامین (کا K ) جسمی است محلول در چربی، وجود این ویتامین در جگر برای تشکیل پروترومبین ضرورت دارد و کمبود آن در جگر سبب کاهش پروترومبین شده که خود یکی از دلایل خونریزی است. این پروترومبین در جگر تحت اثر ویتامین (کا) تولید می شود. برای طبیعی ماندن و پروترومبين خون، اولا باید اغذیه به مقدار کافی عامل (کا) داشته باشد. ثانیا جگر سالم باشد. پس کمبود ویتامین (کا) سبب خونریزی می شود. در بزرگسالان در بیماری های سخت جگر پیش می آید و در شیر خواران به خصوص نوزادان شیوع بیشتری دارد.

خونریزی ممکن است در جهاز هاضمه، ناف، مخاط چشم و گوش و دهان و پوست و برخی احشاء باشد و از همه خطرناک تر خونریزی در پرده های مغزی است.

برای جلوگیری از خونریزی یک میلی گرم ویتامین (کا) از هر طریقی که به بدن برسد کافی است. منابع آن در سیب زمینی، توت فرنگی، یونجه، برگ نباتات و جگر حیوانات است.