تب در کودکان: علل، علائم و روش‌های درمان

تب در کودکان یکی از نگرانی‌های شایع والدین است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این مقاله جامع تلاش می‌کند تا اطلاعات کاملی در مورد علل تب در کودکان، روش‌های درمان، و زمان مراجعه به پزشک ارائه دهد.

تب چیست؟

تعریف تب

تب زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن از مقدار طبیعی خود، که معمولاً حدود ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، بالاتر رود. این افزایش دما، بخشی از واکنش طبیعی بدن در مقابله با عفونت‌ها یا سایر عوامل بیماری‌زا است.

محدوده دمای طبیعی بدن

• دمای طبیعی بدن: ۳۶.۵ تا ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد
• تب خفیف: ۳۷.۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد
• تب متوسط: ۳۸ تا ۳۹ درجه سانتی‌گراد
• تب بالا: بالاتر از ۳۹ درجه سانتی‌گراد

علل تب در کودکان

۱. عفونت‌ها

عفونت‌ها شایع‌ترین علت تب در اطفال هستند و ممکن است به صورت ویروسی، باکتریایی یا قارچی باشند.

عفونت‌های ویروسی

• سرماخوردگی
• آنفولانزا
• ویروس کرونا (COVID-19)
• آبله‌مرغان

عفونت‌های باکتریایی

• عفونت‌های گوش
• گلودرد استرپتوکوکی
• عفونت‌های ادراری

۲. بیماری‌های التهابی

برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید می‌توانند منجر به تب شوند.

۳. واکنش به واکسیناسیون

بعد از واکسیناسیون، برخی کودکان ممکن است دچار تب خفیف شوند که معمولاً موقتی است.

۴. گرمازدگی

گرمای زیاد محیط می‌تواند باعث افزایش دمای بدن و ایجاد تب در کودکان شود.

۵. دندان‌درآوردن

در حالی که تب خفیف ممکن است در هنگام دندان‌درآوردن مشاهده شود، تب بالاتر معمولاً نشان‌دهنده عوامل دیگری است.

علائم همراه با تب در کودکان

علائم جسمی

• گرگرفتگی صورت
• تعریق
• لرز
• خستگی
• کاهش اشتها

علائم رفتاری

• بی‌قراری
• خواب‌آلودگی
• گریه مداوم

چگونه تب در کودکان را تشخیص دهیم؟

اندازه‌گیری دمای بدن

برای اطمینان از وجود تب، استفاده از دماسنج ضروری است.

انواع دماسنج‌ها

• دماسنج دیجیتال: دقیق و سریع
• دماسنج جیوه‌ای: کمتر رایج
• دماسنج مادون قرمز: برای پیشانی

بهترین روش اندازه‌گیری

• زیر بغل: مناسب برای کودکان کوچک‌تر
• مقعدی: دقیق‌ترین روش، اما نیازمند احتیاط
• دهانی: برای کودکان بزرگ‌تر مناسب است

روش‌های درمان تب در کودکان

۱. استفاده از داروهای تب‌بر

• پاراستامول (استامینوفن): یکی از ایمن‌ترین گزینه‌ها برای کاهش تب
• ایبوپروفن: موثر در کاهش تب و التهاب، اما باید از مصرف آن در کودکان زیر شش ماه اجتناب کرد

۲. کمپرس سرد

استفاده از پارچه مرطوب روی پیشانی کودک می‌تواند به کاهش تب کمک کند.

۳. هیدراته نگه‌داشتن بدن

دادن مایعات کافی به کودک برای جلوگیری از کم‌آبی ضروری است.

۴. استراحت کافی

کودک باید در محیطی آرام و خنک استراحت کند.

۵. لباس مناسب

پوشاندن لباس‌های نخی و سبک به کاهش دمای بدن کمک می‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

موارد ضروری برای مراجعه به پزشک

• تب بالای ۳۹ درجه سانتی‌گراد
• تب بیش از ۴۸ ساعت
• مشکلات تنفسی
• بی‌حالی شدید یا کاهش هوشیاری
• بثورات پوستی یا تشنج

تب در نوزادان

اگر نوزاد زیر سه ماه دچار تب شود، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

خطرات و عوارض تب بالا

تشنج ناشی از تب

• در برخی کودکان، تب بالا ممکن است باعث تشنج ناشی از تب شود که معمولاً بی‌ضرر است اما نیازمند توجه فوری است.

کم‌آبی بدن

تعریق زیاد ممکن است به کم‌آبی منجر شود، بنابراین نوشاندن مایعات بسیار مهم است.

روش‌های پیشگیری از تب در کودکان

۱. تقویت سیستم ایمنی

• تغذیه سالم
• استراحت کافی
• فعالیت بدنی مناسب

۲. واکسیناسیون به موقع

واکسیناسیون می‌تواند از بسیاری از بیماری‌های عفونی جلوگیری کند.

۳. بهداشت فردی

• شستن دست‌ها
• دوری از افراد بیمار

نکات مهم برای والدین

رفتار درست در مواجهه با تب

• آرامش خود را حفظ کنید.
• تب را با دماسنج چک کنید، نه لمس کردن.
• از روش‌های خانگی مطمئن استفاده کنید.

اشتباهات رایج در درمان تب

• استفاده بیش از حد از داروهای تب‌بر
• پوشاندن لباس‌های ضخیم
• مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک

تب در کودکان و باورهای غلط

باور غلط: تب همیشه خطرناک است

واقعیت: تب به تنهایی یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از یک مشکل دیگر است.

باور غلط: دندان‌درآوردن باعث تب بالا می‌شود

واقعیت: دندان‌درآوردن ممکن است دمای بدن را کمی افزایش دهد، اما تب بالا معمولاً نشانه عفونت است.

نتیجه‌گیری

تب در کودکان می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما معمولاً به دلایل شایعی مانند عفونت‌ها رخ می‌دهد. والدین با آگاهی از علل تب، روش‌های درمان، و زمان مراجعه به پزشک می‌توانند به مدیریت بهتر این وضعیت کمک کنند. در عین حال، رعایت نکات پیشگیرانه و تقویت سیستم ایمنی کودک می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با تب را کاهش دهد.