هر آنچه باید درباره خواص درمانی تاجریزی بدانیم

هر آنچه باید درباره خواص درمانی تاجریزی بدانیم

ما برادران گوجه فرنگی و از تیره بادمجان هستیم که در زبان فارسی به ما تاجریزی، انگور روباه، انگور تورک، روباه تربک، سگ انگور و به ترکی قوش ازومی و به عربی عنب الثعلب گویند. اکنون اجازه فرمایید سه نام آن را که خیلی معروف است و به طور فراوان یافت می شود یکایک معرفی کنیم.

کاکنج، فارسی من عروسک پشت پرده است، به من آلبالوی زمستانی و عروسک پس پرده یا عروس در پرده و کچومن، جوزالمرج، حب اللهو، کریس الیمود، حب الثوم و اسفوند هم میگویند. اما در کتب داروسازی سنتی ایران مرا تاجریزی دانسته، بستانی مرا کاکنج بستانی و کوهی مرا کاکنج منوم دانستهاند. من اطراف تهران، قصر فجر، تجریش، در نواحی مرکزی ایران مخصوصاً اطراف اصفهان، در شمال ایران، آذربایجان، رودبار، کوشک، جنگلهای حسن بگلو می رویم.

چندین نوع گیاه من در امریکای شمالی و یک نوع در نواحی گرمسیر امریکا به عمل می آید که اهالی محل آن را خام می خورند و با آن سس تهیه می نمایند.

ساقه گیاه من راست و زاویه دار مایل به رنگ قرمز بوده، برگهای بیضی شکل نوک تیز به رنگ سبز می باشد. گلهای من در فاصله مرداد تا شهریور ظاهر می شود و غالبا به طور منفرد در روی ساقه قرار دارد. میوه من آبدار، به رنگ قرمز و به بزرگی گیلاس بوده، پوشیده از پرده است که از به هم پیوستن کاسبرگها حاصل شده است و به همین جهت مانند عروسی است که در پس پرده قرار گرفته و برای همین به آن عروسک پشت پرده هم میگویند. در داخل میوه من دانه های کوچک مسطح به رنگ سفید دیده میشود و دارای نوش فراوان بوده، زنبور عسل به نوشش و دانههای من علاقه و توجه فراوان دارد.

قسمت مورد استفاده من میوه من است، ولی از برگها و دانه های من هم استفاده می شود، میوه من سرشار از ویتامین ث می باشد و تقریباً دو برابر لیمو ترش ویتامین اش دارد و علاوه بر ویتامین دارد، دارای جوهر لیمو و قندهای گوناگون است.

در برگهای من ماده تلخی وجود دارد و از میوه و کاسبرگهای مسن یک ماده رنگین استخراج می نمایند. میوه من، ملین، برگ و ساقه و کاسبرگهای گل من مقوی و تصفیه کننده خون و بهترین دارو برای دفع خیز حاصله از پیدایش آلبومین در ادرار است. امراضی سخت کلیه و مثانه، استسقا، نقرس و یرقان را معالجه می نماید. ضماد برگ من پوست را نرم میکند و ناراحتیهای جلدی را برطرف میسازد. چکاندن عصارهٔ من درمان خوبی برای زخم گوش می باشد. دودو بخور دانه های من نیز برای گوش درد مفید بوده، چرک آن را خشک میکند و نیز برای تنگ نفس مفید بوده، کرم معده مخصوصاًکرم کدو را ساقط می نماید. مالیدن عصاره من بواسیر را برطرف میکند و زخمهای مزمن را درمان کرده، از فساد و چرک کردن آنها جلوگیری می نماید.

نوع کوهی من پیشاب آور بوده، یک مثقال آن خواب آور میباشد. ولی زیاده روی در خوردن آن باعت جنون می شود. مقدار خوراک میوه رسیده من ده تا بیست عدد میوه در روز است. با میوه من شربت و مربا و ترشی درست میکنند و برای این کار لازم است میوه را از پرده بیرون آورد تا تلخ نشود. از میوه من به طور دمکرده یا جوشانده به عنوان ادرارآور می توان استفاده کرد.

سگ انگور: من نوع دیگر تاجریزی هستم که در خراسان و شبه قاره هند میرویم. در داروسازی جدید مرا تاجریزی سیاه می نامند و این ترجمه نام فرنگی من است، ولی داروسازان سنتی مرا عنب الثعلب و خوابآور دانسته اند. گیاه من علفی یک ساله به ارتفاع ده تا پنجاه سانتیمتر است و بیشتر در کنار گودالها می روید. ریشه من راست و سفید رنگ است و در فاصله خرداد تا شهریور ماه ظاهر می شود. میوه من آبدار، مدور، اول سبز و بعد از رسیدن قرمز می شود، طعم میوه من تلخ و ناگوار بوده، در آن دانه های کوچک گرد زیاد دیده میشود.

من خوابآور و مسکن می باشم. ضماد برگهای تازه وله شده من بر روی زخمهای جلدی و سرطان و تومورهای بدخیم مفید است. برای معالجه زخم نوک پستان می توان از جوشانده من به صورت حمام موضعی استفاده کرد و این کار برای رفع سوختگی و کوفتگی و التهاب پوست نیز منافع زیادی دارد. برای رفع ورمهای پوست با جوشانده من شستشو دهید. از جوشانده برگهای گیاه من به طور تنقیه میتوان برای تسکین دردهای لگن خاصره، رحم و اعضای تناسلی استفاده کرد.

یک مثقال من مسکن بوده، بیشتر از آن تا چهار منقال کشنده است. ضماد برگ میوه و دانه های من برای تسکین التهابات و درمان زخمهای جلدی و سرطان مفید است. از دود و بخور دانه من برای تسکین درد گوش و زخمهای جلدی استفاه نمایید. در خراسان و شهرستانهای توابع به طور فراوان یافت می شوم و در عطاریها هم وجود دارم.

« تاج ریزی پیچ، کا کنج و سگ انگور که خود را معرفی کردند، برادران من می باشند ولی تاجریزی اصل و واقعی من هستم. عربی من «حلوهمره» بوده، فرنگیها به من «دوس آمر» میگویند. این روزها در داروسازی برای این که فرقی بین من و سایر انواع گذاشته شود، به من تاج ریزی پیج میگویند، زیرا گیاه من علفی و بالا رونده است.

من در اطراف تبریز، اصفهان، رشت، حوالی رودبار، بالاده برز و نیل، لاهیجان و جنوب شرقی ایران مثل بلوچستان میرویم، برگهای گیاه من متناوب بوده، شکل ظاهری . آنها در قاعده ساقه شبیه قلب است، ولی در قسمت فوقانی سه تایی است. گلهای من بنفش کوچک و چتری بوده، در فاصله خرداد تا شهریور ظاهر می شود. میوه من آبدار، بیضی شکل و آویخته است. پس از رسیدن سرخ رنگ می شود و دارای دانه های مسطح است.

در صورتی که دانههای سگ انگور کروی است. قسمت مورد استفاده من علاوه بر دانه، ساقه های من و برگ گیاه من میباشد که همگی آنها پیشاب آور، مقوی و تصفیه کننده خون بوده، کمی مخدر می باشند و برای بیماریهای جلدی و سرطان نافع است، برای تسکین درد استخوان، ترشحات زنانه، استسقا، برونشیت مزمن، نزله مزمن، سیاه سرفه، تنگ نفس، نقرسی، یرقان و پیدا شدن آلبومین در ادرار تجویز میشود. ضماد برگ من برای) امراضی جلدی مزمن، اگزما، خارش و داء صدف، سودا، تبخال سود فراوان دارد. از آن می توان برای درمان زخمهای سرطانی استفاده کرد. دو دو بخور دانه من چرک گوش را خشک و از فساد چرکهای دیگر جلوگیری میکند.

از خیسانده ۵۰۰ گرم ساقه من در یک لیتر آب صاف نموده، دو لیوان می توان در روز خورد. از جوشانده صد گرم جوانه و برگهای من در یک لیتر آب دو لیوان در روز.