بیماری هایی که توسط عفونت اچ آی وی بدن را مبتلا خواهد کرد

بیماری های ایجاد شده توسط عفونت  HIV

شاید قبلا هم شنیده باشید که، ویروس HIV سلولهای سیستم ایمنی را آلوده می کند . آلودگی این سلولها باعث می شود تا بدن سلولهای آلوده به ویروس را از بین ببرد. نتیجه این کار از دست رفتن سلولهای سیستم ایمنی بدن است که منجر به ناتوانی سیستم ایمنی در حذف عوامل بیماری زا می شود . همچنین با کاهش پاسخ ایمنی و از آنجا که یکی از وظائف سیستم ایمنی مقابله با ایجاد و افزایش سرطانها است ، انواع سرطانها در بدن ایجاد می شود . ویروس HIV علاوه بر اینکه به صورت مستقیم و با آلوده کردن سلول هایی که مولکول CD4 را دارند ، آنها را از بین می برد ، به صورت غیر مستقیم نیز با شیوه های مختلف سلولهای ایمنی را از بین می برد . از زمانی که ویروس وارد بدن می شود تا زمانی که علایم ایدز ظاهر می شود چند سال طول می کشد . این زمان ، مدت زمانی است که سلولهای ایمنی به تدریج از بین می روند و زمانی فرا می رسد که اگر به عمد میکروبی را وارد بدن کنیم ، سیستم ایمنی هیچ واکنشی به میکروب نمی دهد . در این حالت گفته می شود فرد دچار انرژی با بی پاسخی ( برعکس آلرژی ) شده است .

به عنوان مثال اگر فردی قبلا واکسن سل زده باشد ، وقتی مجددا ميکروب سل وارد بدنش شود ، جای تزریق میکروب سل قرمز ،  سفت و متورم می شود . این وضعیت نشانگر فعال بودن سیستم ایمنی فرد می باشد . در مورد افراد آلوده به HIV و در زمانی که فرد در مراحل انتهایی بیماری به سر می برد ، این آزمون منفی می شود و هیچگونه سفتی و قرمزی در محل تزریق مشاهده نمی شود . یعنی فرد دچار آنرژی و بی پاسخی شده است و کار سیستم ایمنی وی تمام است . با کاهش سلول های ایمنی و عدم تنظیم سیستم ایمنی دو عارضه یعنی عفونت های فرصت طلب و سرطان ظاهر می شود . در این میان و به دلیل وجود این دو عارضه ، بیماریهای دیگری نیز بوجود می آید که در ادامه بحث به آنها نیز خواهیم پرداخت.

عفونت های فرصت طلب

همانطور که از اسم آنها پیدا است در حالت عادی این عفونت ها به وجود نمی آیند و در صورتی که فرصت پیدا کنند و شرایط برای ایجاد بیماری فراهم باشد ایجاد بیماری می کنند . میکروب هایی که باعث ایجاد عفونت های فرصت طلب می شوند ، به طور طبیعی در محیط افراد ما وجود دارند اما نمی توانند به افرادی که ایمنی سالم دارند صدمه ای بزنند . ویروسها ، باکتریها ، قارچها ، تک یاخته ها و سایر انگلها قادر به ایجاد عفونت فرصت طلب هستند. عفونت های فرصت طلب از عوارض ویروس عفونت با HIV هستند ، زیرا در اکثر موارد در بیمارانی روی می دهند که تعداد لنفوسیتهای T دارای مولکولهای CD4 در آنها به زیر ۲۰۰ عدد در میکرولیتر خون می رسد . در بیماران مبتلا به عفونت HIV عفونت های فرصت طلب سردسته علل مولد بیماریزایی و مرگ و میر هستند. حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به ایدز به علت تأثیر مستقیم عفونتی به جز HIV می میرند که در صدر فهرست این عوامل عفونت های باکتریایی قرار دارند . با افزایش طول عمر بیماران و به کار گیری روشهای درمانی و پیش گیریهای جدیدتر و بهتر طيف بالینی بیماریهای ناشی از عفونت های فرصت طلب مرتبا در حال تغییر است .

ا- عفونت های تک یاخته ای فرصت طلب

• عفونت با تک یاخته پنوموسیستیس کارینی ( Pneumocystis Carinii )

این عفونت یکی از شایع ترین عفونتها در افراد آلوده بهHIV  است ، اما با ظهور رژیم های پیشگیرانه مؤثر ، شیوع عفونت فوق و دخالت نسبی آن در بیماریزایی و مرگ و میر بیماران کاهش یافته است . در حدود ۲۰ درصد از بیماران ، ذات الریه ناشی از پنوموسیستیس کارینی اولین بیماری ناشی از ایدز بوده و حدود ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به عفونت HIV ، در طول بیماری خود حداقل یک مورد از حمله ذات الریه را تجربه می کنند. به علت افزایش آگاهی ، بهبود تشخیص و درمان بهتر ، احتمال مرگ ناشی از حمله ذات الریه پنوموسیستیس کارینی از ۵۰ درصد به ۲ درصد کاهش یافته است . به علت اپیدمی ایدز ، این نوع ذات الریه رو به گسترش می باشد.

تک یاخته پنوموسیستیس کارینی در محیط اطراف ما به وفور یافت می شود ، به صورتی که بسیاری از اطفال که ایمنی مناسبی دارند ، پادتن ضد این میکروب را دارند . ليكن تک باخته قادر به ایجاد بیماری در بدن فرد سالم نمی باشد . این بیماری در بچه های مبتلا به سوء تغذیه و نوزادان نارس دیده می شود . قبل از همه گیری ایدز ، بیشتر موارد پنوموسیستیس کارینی در افراد مبتلا به ناهنجاری های خونی به ویژه کودکان مشاهده می شد.

همانطور که از نام آن بر می آید ، شایع ترین علامت عفونت با پنوموسیستیس کارینی ، پنومونی یا ذات الریه است. بیماران عموما با تب و سرفه بدون خلط و با خلط اندک و سفید رنگ مراجعه می کنند . در موارد شدیدتر بیماران عمومة تنگ نفس فعالیتی ، خ ه و کاهش وزن دارند . برخلاف مواردی از ذات الریه که با عفونت HIV همراه نیستند ، این نوع پنومونی سیر مخفی و کند داشته که مشخصه آن بروز علایم مبهم به مدت دو پیش از مراجعه و تشخیص بیماری است . پنومونی پنوموسیستیس کارینی که با عفونت HIV همراه نباشد سریع بوده و بیمار ۵ روز پس از آغاز بیماری به پزشک مراجعه می  کند.

عفونت پنوموسیستیس کارینی بعد از استنشاق كیست میکروب و ورود آن به ریه و تکثیر آن در ریه آغاز می شود و موجب ذات الریه می گردد. با انجام معاینه بالینی ، گرفتن عکس از قفسه سینه و آزمایش نمونه خلط می توان به تشخیص بیماری دست یافت . عکس به تنهایی ارزشی ندارد چون ممکن است ذات الريه در اثر عوامل دیگر ایجاد شده باشد .

انگل پنوموسیستیس کارینی علاوه بر ریه تظاهرات خارج ریوی نیز دارد . میکروب می تواند به خون ، کبد، طحال و غدد لنفی برود و این اندامها را گرفتار کند . حتی در یک بیمار مبتلا به ایدز در گیری چشم نیز گزارش شده است . سایر تظاهرات خارج ریوی شامل التهاب گوش میانی ، التهاب شبکیه چشم ، انسداد روده ، درگیری مغز استخوان و التهاب تیروئید می باشند .

ذات الریه پنوموسیستیس کارینی را با آنتی بیوتیک درمان می کنند . بیشتر بیماران به اولین دوره درمان آنتی بیوتیکی با داروی کوتریموکسازول پاسخ می دهند. به علت آنکه در اغلب موارد بیماری عود می کند ، توصیه می شود تا بیماران حداقل به مدت ٣ هفته درمان سیستمیک شوند . در مواردی که ذات الریه خفیف است داروی استنشاقی پتامبدین مؤثر می باشد.

• توکسوپلاسموزیس ( Toxoplasmosis)

عفونت انگلی پلاسموزیس در اثر انگلی به نام توکسوپلاسما گوندی ( Toxoplasma Gondii ) ایجاد می شود . کیست های ( مرحله ای از رشد که انگل به صورت غیرفعال است ) انگل در مدفوع گربه های آلوده وجود دارند و افرادی که با گربه ها سروکار دارند ، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند . راه دیگر انتقال بیماری مصرف گوشت های خام با نیم پخته حیواناتی است که غذایشان آلوده به کیست هایی از مدفوع گربه بوده است . در اکثر افراد این عفونت باعث ایجاد هیچگونه علامتی نمی شود زیرا کیست ها به صورت غیر فعال باقی می مانند . با این حال در افرادی که سیستم ایمنی آنها کاهش یافته است مثل افراد مبتلا به ایدز ، بیماری ممکن است شدیدتر باشد.

علایم بیماری که یک تا سه هفته پس از ابتلا به عفونت ایجاد می شوند ، بزرگ شدن غدد لنفي ، خستگی ، تب و سردرد هستند ، قلب ، عضلات ، پوست و چشم ها نیز ممکن است در اثر این عفونت آسیب ببینند . همچنین مغز نیز ممکن است دچار آسیب شود. در چنین حالتی علایم می تواند تب ، فلج ، تشنج ، خواب آلودگی و غیره باشد.

انگل توکسوپلاسما گوندی یک انگل اجباری درون سلولی است. وقتی کیست آن بلعیده می شود ، توسط آنزیم های معده دیواره آن تخریب می گردد . در این حالت انگلی که فعال می شود به مخاط دستگاه گوارش حمله می برد و از آنجا به همه بدن به ویژه به مغز ، قلب و عضلات وارد می شود . این عفونت به صورت مادام العمر ادامه می یابد و هر وقت سیستم ایمنی فرد ضعیف شود دوباره کبست ها فعال می شوند . وجود انگل در مغز موجب تغییراتی مثل افسردگی می شود . همچنین می تواند باعث التهاب مننژ و مغز شود . از طرفی به صورت یک توده فضاگیر در مغز باعث اختلال در اعمال مغزی می شود . با انجام آزمایش خون یا CT اسکن می توان بیماری را تشخیص داد . معمولا نیازی به درمان وجود ندارد ، با این حال در خانم های حامله با کسانی که دچار کاهش سطح ایمنی هستند ، ممکن است داروی پریمیتامین و بعضی آنتی بیوتیک ها تجویز شود . بیماران دچار کاهش سطح ایمنی ممکن است برای پیش گیری از فعال شدن مجدد کیست ها نیاز به مصرف دارو تا آخر عمر داشته باشند .

با توجه به شیوع توکسوپلاسموز نزد جمعیت آلوده به ۱۱۷ ( شيوع حدود هر درصد) ، به پیشگیری نیاز مبرمی می باشد.  از این بیماری می توان با خودداری از تماس با گربه ها و با عدم خوردن گوشت با خام یا نیم پز جلوگیری کرد.

• کریپتوسپوریدیوزیس ( Cryptosporidiosis )

 این تک باخته در میزبانی که سیستم ایمنی سالم دارد ، عفونت اسهالی خود محدودشونده ای ایجاد می کند . این تک یاخته از طریق تماس های مدفوعی – دهانی منتقل شده و همه گیری های بیمارستانی نیز از آن گزارش شده است . در افراد آلوده به HIV این عفونت به طرق مختلف ظاهر می شود . طیف اسهال در این افراد از اسهال خود محدود شونده تا اسهال کشنده متغیر است. افرادی که در ابتدای عفونت HIV  هستند اسهال خود محدود شونده دارند و افرادی که شدیدا دچار نقص ایمنی هستند ، دچار اسهال کشنده می باشند . بیماران عموما سابقه ای از چند ماه اسهال متناوب که به چند ماه اسهال مداوم با مدفوع حجیم آبکی ( گاهی تا چند لیتر در روز) مبدل می شود را اظهار می دارند . در افراد آلوده به HIV علاوه بر درگیری مجرای گوارشی ، کریپتوسپوریدیوم می تواند موجب بیماری مجرای صفراوی شود . به وسیله آزمایش مدفوع می توان این تک یاخته را تشخیص داد .

میکروب در مخاط روده و معده تکثیر پیدا می کند و منجر به سوء جذب مواد می شود و به همین دلیل باعث اسهال می گردد . درمان کریپتوسپورید یوزیس عموما موفقیت آمیز نیست ، اما می توان از اسپیرامایسین استفاده کرد . نوعی تک یاخته مشابه به نام ایزوسپورابلی می تواند علایمی مشابه کریپتوسپوریدیا ایجاد کند اما بر خلاف آن به درمان با کوتریموکسازول پاسخ می دهد .

• سایر عفونت های تک یاخته ای

دو تک یاخته ژیاردیا لامبلیا و انتامبا هیستولیتیکا قادرند در انسانهای سالم نیز ایجاد بیماری کنند ، با این حال این دو در بیماران مبتلا به ایدز با فراوانی بیشتری موجب بیماری می شوند. عفونت با این عوامل می تواند منجر به اسهال و سوء جذب و درد شکمی شود . بنابراین در افرادی که مبتلا به عفونت HIV هستند بررسی فرد از نظر این عفونتها اهمیت دارد .

۲- عفونت های قارچی فرصت طلب

• کاندیدیازیس

در بیماران مبتلا به عفونت  HIV ، عفونت های کاندیدیایی شایع ترین عفونت های قارچی هستند و تقریبا تمامی بیماران در طول سیر بیماری خود برخی از اشکال عفونت کاندیدیایی را تجربه می کنند . عفونت های کاندیدیایی غالبا در اوایل سیر بیماری HIV روی داده و نشانه ای از آغاز فقدان ایمنی می باشند . گرچه عموما کنترل عفونت های کاندیدیایی ساده بوده و این عفونت ها غالبا سطوح مخاطی را در گیر می سازند ، لیکن عوامل بیماریزای قابل توجهی هستند.

عفونت سطحی حفره دهان با کاندیدا ( برفک دهان ) به صورت ضایعاتی سفید و پنیری است . در زمان ابتلا به عفونت HIV ، عفونتهای مخمری واژن از علایم زودرس فقدان ایمنی است . در اواخر سير عفونت با  HIV و عموما هنگامی که تعداد سلول های T دارای مولکول CD4 به زیر ۱۰۰ عدد در میکرولیتر خون می رسد ، عفونت های کاندیدیایی مری ، نای ، برونش ها و ریه را در بر می گیرند .

این نوع عفونت قارچی می تواند در لثه ها ، پوست و یا روده بزرگ نیز ایجاد شود . در عفونت کاندیدیازیس لکه های سفید یا زرد رنگی بر روی زبان ایجاد می شود که اطراف آن قرمز است . عامل ایجاد بیماری یعنی کاندیدیا آلبيكانس به طور طبیعی بر روی بخش هایی از بدن که مرطوب است زندگی می کند . در افراد طبیعی قارچ قادر به ایجاد مشکل نیست اما در افرادی که سیستم ایمنی آنها تحلیل رفته است و با آنتی بیوتیک مصرف کرده اند ، قارچ می تواند ایجاد عفونت کند . برفک در افرادی که آنتی بیوتیک های وسیع الطیف مصرف نکرده اند ، کورتن استفاده نکرده اند ، بیماری نقص ایمنی ندارند و با بیماریهای متابولیکی مثل مرض قند ندارند ، نادر است. افراد مبتلا به HIV که از ناتوانی در بلع شکایت می کنند باید از این نظر مورد بررسی قرار گیرند.

به وسیله انجام آزماش خون می توان گسترش عفونت را بررسی نمود . درمان عفونت قارچی با داروهای ضد قارچ مثل کلوتریمازول ، نیستاتین ، کتوکونازول و فلوکونازول صورت می گیرد . در صورتی که بیماری را بدون درمان رها کنیم ، عفونت می تواند به سرتاسر بدن منتشر شود و در نهایت منجر به مرگ شود . عاقبت این بیماری نهایت به شدت گسترش عفونت و نیز سلامت کلی فرد بستگی دارد.

• کریپتوکوکوزیس

در بیماران مبتلا به ایدز ، نوعی قارچ به نام کریپتوکوکوس نئوفورمنس سر دسته عوامل مولد مننژیت است . این قارچ شبه مخمر در همه جا یافت می شود و در ۹ تا ۱۲ درصد بیماران مبتلا به ایدز عفونتی شدید و کشنده ایجاد می کند . در دو درصد از بیماران ، این بیماری اولین بیماری همراه با ایدز محسوب می شود و عموما در بیمارانی مشاهده میشود که بیماری کاملا پیشرفته دارند . متوسط بقای عمر بیماران مبتلا به عفونت HIV پس از تشخیص عفونت کریپتوکوکوس نئوفورمنس ۹ ماه می باشد . مننژیت کریپتوکوکوسی به خصوص در بیماران افریقایی مبتلا به ایدز شایع بوده و در حدود ۲۰ درصد این افراد دیده میشود . گرچه تصور می شود این قارچ از راه تنفس بدن را مورد تهاجم قرار می دهد اما شایع ترین محل عفونت آن مغز و متر است . این قارچ در خاک آلوده به مدفوع پرندگان یافت می شود . در صورت استنشاق قارج ، ممکن است عفونت در ریه ایجاد شود و یا اینکه قارچ به خون وارد شود و به تمام قسمت های بدن انتشار یابد.

افرادی که سیستم ایمنی آنها مختل شده است و یا تحت شیمی درمانی هستند ، در خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند . این قارج در بدن افراد سالم به ندرت می تواند ایجاد بیماری کنند . در صورت ایجاد مننژیت توسط قارچ ، علایم شامل تب، سردرد و سفت شدن گردن می باشد. عفونت ریه ممکن است باعث درد سینه ، سرفه و تنگی نفس شود . عفونت پوست در اثر این قارچ می تواند منجر به بروز زخم هایی بر روی پوست شود.

تشخیص بیماری بر اساس شناسایی قارچ در خون ، خلط یا بافت های بدن می باشد . در صورت شک به مننژیت یک نمونه از مایع مغزی – نخاعی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا از نظر این عفونت بررسی شود . در صورت گرفتاری ریه ها، سطح اکسیژن و سایر گاز ها در خون را می توان اندازه گیری نمود تا به عملکرد ریه ها پی برد. برای عفونت های شدید کریپتوکوکوسی دارو های ضد قارچ تجویز می شود . در بیماران مبتلا به ایدز از بین بردن این قارچ بسیار مشکل است. با این وجود علایم بیماری را می توان تا حد زیادی کنترل نمود.

• سایر عفونت های قارچی

افرادی که سیستم ایمنی آنها تحلیل رفته است ، همانند افراد مبتلا به عفونت  HIV، ممکن است دچار عفونت های قارچی متعددی شوند . عفونت با نوعی قارچ به نام آسپرژیلوس منجر به ذات الریه می شود و با در صورت گسترش می تواند هر نقطه ای از بدن را درگیر نماید . در عفونت دیگر به نام های هیستوپلاسموز و کوکسیدیوز نیز توسط قارچ ها ایجاد می شوند.

                                                                                                                                                                                      (بخش اول)