بیماری هایی که توسط عفونت اچ آی وی بدن را مبتلا خواهد کرد (بخش دوم)

بیماری های ایجاد شده توسط عفونت HIV

٣- عفونت های باکتریایی فرصت طلب  :

عفونت های باکتریایی سردسه علل مرگ و میر در بیماران مبتلا به  HIV هستند . با اینکه در بیماران مبتلا به ایدز با مشکلات متعدد ، عفونت های باکتریایی غالبا واقعه نهایی به شمار می روند اما در اوایل سیر بیماری  HIV ، مسئول بخش قابل توجهی از عفونت های فرصت طلب هستند.

• مایکوباکتریم اويوم – اینتراسلولار

قبل از ظهور اپیدمی ایدز این باکتری که در همه جا وجود داشت ، قادر به ایجاد بیماری نبود و به ندرت می توانست در افراد بالغ ایجاد بیمای کند. با این وجود در بیماران مبتلا به ایدز در یک پنجم موارد این عفونت دیده می شود. عفونت با مایکوباکتریم اويوم – اینترا سلولار احتمالا نمایانگر عفونت با باکتریهایی است که در محیط آب و خاک فراوان هستند . راه ورود احتمالی ، مجاری گوارشی و تنفسی می باشد . متوسط بقای عمر بیماران آلوده به این باکتری پس از تشخیص ۶ تا ۱۰ ماه است . این مطلب نشان می دهد این عفونت در مراحل انتهایی بیماری و زمانی که تعداد سلولهای ایمنی بسیار کم است دیده می شود . شایع ترین علایم بالینی این عفونت تب ، کاهش وزن و عرق شبانه است . در گیری کبد و ریه نیز دیده می شود . همچنین عفونت با این باکتری می تواند ایجاد اسهال نماید .

• مایکوباکتریم توبرکولوزیس (سل)

مایکوباکتریم توبرکولوزیس که زمانی تصور می شد نسل آن در آمریکا در حال از بین رفتن است ، به دنبال ایدز تجدید حیات یافت . تقریبا ۵ درصد از بیماران مبتلا به ایدز ، سل فعال دارند . در بیماران مبتلا به HIV ، سل مشکلی جدی محسوب می شود ، زیرا در بیماران مبتلا به سل ، بیماری HIV به سرعت پیشرفت می کند . در حین سل فعال ، سطح ویروس در خون افزایش پیدا می کند و درمان موفقیت آمیز سل موجب کاهش مجدد سطح ویروس در خون می شود . از آنجایی که بر خلاف عفونت HIV ، عفونت با میکروب سل از طریق قطرات تنفسی و تماس های نزدیک غیر جنسی منتقل می شود ، این عفونت می تواند یک خطر بهداشتی برای جامعه و افرادی باشد که با افراد مبتلا به ایدز سر و کار دارند. عفونت سل معمولا از ریه ها شروع می شود و به قسمت های مختلفی از بدن گسترش می یابد . وقتی باکتری از طریق تنفس وارد ریه می شود یک عفونت خفيف اولیه در ریه ایجاد می کند . این عفونت اولیه به قدرت سیستم ایمنی هر فرد متفاوت می باشد . در بسیاری از افراد سالم ، عفونت پیشرفتی نمی کند. با این حال برخی از باکتریهای سل در ریه ها به صورت نهفته باقی می مانند و بیماری ممکن است . چندین سال بعد در صورتی که سطح ایمنی فرد پایین بیاید ، دوباره فعال شود.

در بعضی موارد باکتری ممکن است وارد جریان خون شده و از این طریق به سایر قسمت ها بدن گسترش یابد . به ندرت این عفونت به جای اینکه از ریه ها شروع شود ، از قسمت های دیگری از بدن آغاز می گردد . برای مثال افرادی که از شیر غیر پاستوریزهای که از یک گاو مبتلا به سل گرفته شده است ، استفاده نمایند ، ممکن است سل از دستگاه گوارش آغاز شود .

بیمارانی که دچار کاهش سطح ایمنی هستند ، احتمال زیادی دارد که به سل مبتلا شوند . این افراد شامل بیماران مبتلا به ایدز ، افراد مبتلا به دیابت و افرادی که تحت شیمی درمانی هستند ، می باشند . معمولا افراد سالخورده و کودکان به این بیماری حساستر هستند . در مراحل اولیه عفونت با سل بسیاری از افراد ، هیچگونه علامتی ندارند. با این حال بعضی افراد ممکن است دارای سرفه بوده و احساس ناخوشی نمایند . در صورت پیشرفت بیماری ، معمولا بعد از ۲ تا ۶ هفته علایم دیگری ظاهر می شود که عبارت است از :

• سرفه پایدار که ممکن است به همراه خلط سبز رنگ و یا زرد رنگ باشد و گاهی اوقات رگه هایی از خون در خلط وجود دارد .
• ایجاد درد در قفسه سینه در هنگام تنفس عمیق
• تنگی نفس
• تب
• کاهش وزن و اشتها
• عرق شبانه
• احساس خستگی

برای درمان سل از ترکیبی از چند دارو به مدت حداقل ۶ ماه استفاده می شود و استفاده از چند دارو به جلوگیری از مقاوم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیک کمک می نماید . اکثر افراد با این روش درمانی به طور کامل بهبود می یابند . در افرادی که بیماری سل آنها از نوع مقاوم به دارو است و یا اینکه سطح ایمنی آنها کاهش یافته ر است یا دچار سال منتشره شده اند ، این بیماری می تواند بسیار کشنده باشد.

• عفونت باکتریهای گوارشی

عفونت سالمونلایی ( عامل حصبه و برخی مسمومیت های غذایی ) منتشره در افرادی که ناهنجاری سرطانی دارند شیوع بیشتری دارد . در واقع عفونت با بیماریزاهای روده ای مثل سالمونلا ، شیگلا ( عامل اسهال خونی ) و نوعی باکتری به نام کمپیلوباکتر در مردان همجنس باز شایع تر است و در بیماران مبتلا به  HIV شدیدتر بوده و تمایل آن به عود نیز بیشتر است . خطر ابتلا به نوعی عفونت به نام سالمونلا تیفی موریم در این بیماران حدودا ۲۰ برابر بیشتر است . این بیماران ممکن است با علایمی غیر اختصاصی مثل تب ، بی اشتهایی ، خستگی و بی حالی به مدت چند هفته مراجعه کنند . اسهال در این بیماران شایع است ، اما احتمال دارد که اسهال وجود نداشته باشد . التهاب روده و معده که توسط سالمونلاها ایجاد می شود در جمعیت عمومی نیاز به درمان ندارد . در بیماران مبتلا به ایدز ممکن است بیماری مزبور سیری شدید داشته باشد و میزان عود آن نیز بالا باشد. لذا در این موارد درمان طولانی مدت تجویز می شود .

عفونت با باکتری شیگلا به خصوص نزد افراد مبتلا به عفونت  HIV ، بیماری شدید گوارشی ایجاد می کند که مشخصه آن اسهال و تب می باشد . این باکتریها ممکن است به جریان خون وارد شده و عفونت خون ایجاد کنند. در بیماران مبتلا به عفونت  HIV ، عفونت با باکتری کمپیلوباکتر بوفور روی می دهد . بیماران غالبا با درد شکمی ، تب و اسهال خونی مراجعه می کنند . در ده درصد این بیماران ممکن است عفونت به جریان خون راه پیدا کند.

• عفونت لیستریوزیس

باکتری لیستریا مونوسیتوژنز که باعث لیستریوزیس می شود ، به طور گسترده در خاک و در انواع حیوانات وجود دارد . این باکتری می تواند از طریق فراورده های غذایی ، بخصوص پنیر ، شیر و گوشت انتقال یابد . باکتری در روده انسان تکثیر پیدا کرده و می تواند وارد جریان خون شده و سایر اندام ها را گرفتار کند . علایم بیماری لیستریوز از شخصی به شخص دیگر متفاوت است . این عفونت اغلب در افراد سالم هیچگونه علایمی ایجاد نکرده و خودبخود برطرف می شود . با این حال در بعضی از افراد علایم شبیه آنفلوآنزا مثل تب ، گلودرد و درد عضلات دیده می شود.

در افراد سالخورده و در افرادی که ایمنی آنها ضعیف است ، مثل افراد مبتلا به ایدز ، یا کسانی که تحت شیمی درمانی هستند ، عفونت با لیستریا می تواند باعث مننژیت شود . در خانم های حامله عفونت لیستریا می تواند به جنین انتقال یافته و موجب سقط جنین شود. عفونت لیستریا را می توان با آزمایش خون از طریق شناسایی پادتن ضد آن در خون تشخیص داد . در افراد سالم ، این عفونت بدون هیچگونه درمانی و در عرض چند روز بهبود می یابد . در مواردی که عفونت شدید وجود دارد ، به ویژه در هنگام حاملگی ، درمان فوری و بستری شدن در بیمارستان و تزریق آنتی بیوتیک مورد نیاز است .

• عفونت ترپونما پالیدوم (سیفیلیس)

عفونت با باکتری تر پونما پالیدوم که مولد سیفیلیس است در اپیدمی های  HIV نقش مهمی بازی می کند . خوشبختانه این عفونت بسیار نادر است . در افرادی که از نظر HIV منفی هستند ، عفونت از طریق تماس جنسی و یا پوست آلوده منتقل می شود . پس از ورود باکتری به بدن در محل ورود ، زخمی ایجاد می شود که پس از مدتی زخم خود به خود بهبود می یابد اما باکتری به بدن گسترش می یابد . نهایتا سیفیلیس می تواند علایم عصبی ایجاد کند. در ایران در هنگام ازدواج افراد از نظر عدم وجود بیماری بررسی می شوند. همچنین سازمان انتقال خون کلیه خون های اهدایی را از نظر وجود این بیماری مورد بررسی قرار می دهد . از در آزمون برای بررسی عفونت به . تر بو نما پالیدوم به صورت روتین استفاده می شود. این دو آزمون VDRL و RPR نامیده می شوند . هر دو این تستها پادتن هایی که بر ضد این باکتری بوجود می آیند را بررسی می کنند . نمونه هایی که از نظر این دو تست مثبت می باشند نیاز به بررسی بیشتر با تست تأئیدی دیگر دارند اما نمونه هایی که منفی می شوند از این نظر اهمیت دارند که وجود بیماری را رد نموده اند و از این نظر با ارزش هستند .

۴- عفونت های ویروسی فرصت طلب

افرادی که مبتلا به  HIV هستند ، به انواع مختلفی از عفونت های ویروسی فرصت طلب مبتلا می شوند . بیشتر این ویروس ها زمانی قادر به ایجاد بیماری در فرد هستند که سیستم ایمنی فرد تحلیل رفته باشد .

• عفونت های ویروسی گروه هرپس

هرپس ویروس ها گروه مختلفی از ویروسها هستند که یکی از آنها به نام هرپس سیمپلکس باعث ایجاد تبخال می شود . نوع دیگری از ویروس هرپس ، واریسلا زوستر است که عامل آبله مرغان و زونا است . این گروه شامل ویروس های دیگری نیز میباشد که می توانند در افراد مبتلا به  HIV ایجاد بیماری کنند که در ادامه بحث به آنها خواهیم پرداخت . در مسیر عفونت با HIV عفونت با ویروس هرپس انسانی مشکلات قابل توجهی را پدید می آورد . تصور می شود که این ویروس ها علاوه بر بیماری که خود ایجاد می کنند به عنوان عامل کمکی عمل کرده و تکثیر ویروس HIV را افزایش می دهند . در میان اعضاء این گروه که بخصوص بیماران مبتلا به عفونت  HIV را ناتوان می کنند ، می توان به ویروس سایتومگال ( CMV ) ، هرپس سیمپلکس ( عامل تب خال ) ، ویروس واریسلا زوستر ، ویروس اپشتین بار ( EBV ) اشاره کرد .

الف ) عفونت ویروس سایتومگال ((Cytomegalo Virus CMV

عفونت با سایتومگالوویروس بسیار شایع بوده و بسیاری از افراد در دوره ای از زندگی خود به این عفونت ویروسی مبتلا می شوند. با این حال اکثر افرادی که به این ویروس آلوده می شوند ، علائمی را نشان نمی دهند و خودشان نبز نمی دانند که به این ویروس آلوده شده اند . به هر حال آنها برای همیشه این ویروس را به شکل غیر فعال با خود خواهند داشت .

افرادی که دچار کاهش ایمنی بدن هستند ، مثل مبتلایان به ایدز ، در خطر ابتلا به بیماری شدید در اثر این ویروس هستند. ویروس ها ممکن است در شیر ، بزاق ، مدفوع و ادرار وجود داشته باشند . ویروس از طریق تماس معمولی و با سرعت بالا انتشار نمی یابد به طوری که برای سرایت آن تماس مکرر با طولانی و نزدیک لازم است . ویروس  CMV می تواند از طریق بزاق یا قطرات سرفه و عطسه منتقل شود.

سایر روشهای انتقال ویروس به شرح زیر است :

• از طریق فعالیت جنسی : پادتن ضد CMV در زنان روسپی و مردان همجنس باز که از نظر جنسی فعال هستند ، در صد درصد موارد دیده می شود .
• از طریق انتقال خون : انتقال خون کامل یا فراورده های خونی خاصی که حاوی گلبول سفید زنده می باشند می توانند انتقال CMV را به میزان ۱ تا ۱۰ درصد به ازای هر واحد خون افزایش دهند.
• از طریق پیوند اعضاء : عفونت های CMV در گیرنده های پیوند اعضاء عمدتا به خاطر سرایت ویروس از خود پیوند حاصل می گردد . در افراد گیرنده پیوند که از نظر وجود CMV مثبت هستند ، عفونت از طریق فعالیت مجدد ویروس نهفته و با در موارد نادرتر از طریق ایجاد عفونت مجدد به وسیله یک نوع دیگر CMV ایجاد می شود .
• از طریق انتقال مادر به جنين : سرایت CMV مابین بچه های مهد کودک های روزانه مشخص شده است و این ویروس از جنین در حال تکامل نیز جدا شده است.

عفونت سایتومگالوویروس می تواند بر اساس سن و سلامت عمومی فرد مبتلا ، علایم متفاوتی را نشان دهد . اکثر افراد در هنگام اولین آلودگی هیچگونه علامتی را نشان نمی دهند و اگر علایمی هم ایجاد شود معمولا مبهم بوده و شامل تب ، خستگی . گلودرد ، تهوع، استفراغ و اسهال می باشد . در افرادی که سطح ایمنی آنان پایین است ، این علایم بسیار شدید بوده و به صورت تب طولانی مدت ، قرمز شدن پوست و التهاب کبد می باشد که خود موجب زرد شدن پوست و چشم ها می شود . به علاوه این ویروس می تواند موجب التهاب مغز و ریه شود . در مبتلایان به ایدز ویروس می تواند موجب التهاب شبی که چشم و کوری شود . CMV در بیماران مبتلا به ایدز به عنوان یک عامل آسیب زای مهم شناخته شده است. عفونت CMV در بیماران مبتلا به ایدز تقریبا حتمی است و اغلب موجب التهاب شبکیه یا بیماری منتشر منجر به مرگ می شود . مهار سیستم ایمنی که توسط ویروس سایتومگال به وجود می آید ، کمبود لنفوسیت های نوع T که در ایدز ایجاد می گردد را تشدید می کند .

به وسیله آزمایش خون و شناسایی پادتن ضد CMV می توان این عفونت را در بدن شناسایی نمود . در صورتی که بیماری علایمی را ایجاد نکند معمولا درمانی نیاز ندارد ، اما در صورت بروز علایم می توان از داروهای ضدویروس استفاده کرد . افراد مبتلا به ایدز باید حتما از داروهای ضدویروس استفاده کنند چرا که عدم درمان می تواند بیماری کشنده ای را ایجاد کند .

ب) عفونت هرپس سیمپلکس ( تبخال)

در افراد مبتلا به HIV عفونت با این ویروس یعنی هرپس موجب بروز ضایعات عود کننده دهانی – لبی و ضایعات ناحیه تناسلی و دور مقعدی می شود . با پیشرفت بیماری ایدز و کاهش تعداد لنفوسیت های آ، این عفونت ها شایع تر و شدیدتر می شوند . ویروس هرپس سیمپلکس شديدا مسری بوده و باعث بروز اختلالات متعددی می شود که مشخصه آنها تاولهای کوچک و دردناک بر روی پوست و غشاهای مخاطی می باشد که همانطور که گفته شد اکثرا در اطراف لب و یا آلت تناسلی ایجاد می گردند . ویروس هرپس سیمپلکس بر اثر تماس مستقیم با این تاولها انتقال می یابد .

یک بار آلوده شدن به این ویروس باعث می گردد که این ویروس در عصبها به صورت غیر فعال باقی بماند و در هنگام استرس و یا بیماری دوباره فعال شود و مجددا بیمار را دچار تب خال سازد . این بیماری در افراد مبتلا به ایدز به صورت شایع تر و شدیدتر رخ می دهد . دو نوع هرپس سیمپلکس وجود دارد که نوع ۱ و ۲ نامیده می شوند . ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ باعث عفونت لبها ، دهان و صورت می شود و نوع ۲ باعث عفونت در دستگاه تناسلی می شود . اکثر افراد تا هنگام بزرگسالی به ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ مبتلا می شوند . در اکثر موارد ، عفونت اولیه باعث ایجاد علامت نمی شود . با این حال بعضی از کودکان ممکن است دچار تاول در دهان خود شوند . بعد از عفونت اولیه ویروس در سیستم عصبی مخفی شده و هر چند وقت یک بار خود را به صورت تبخال نشان می دهد. یکی از مشکلات بیماران مبتلا به  HIV عقربک هر پسی است که به صورت حبابچه های دردناک در پوست ظاهر می شوند.

ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ معمولا از طریق فعالیت جنسی منتقل می شود و باعث بروز تاول هایی در ناحیه تناسلی می شود . این ویروس نیز همانند تب خال ساده به صورت مکرر بروز می یابد . عفونت تب خال را می توان از روی ظاهر و محل ایجاد تاولها تشخیص داد : تبخال های کوچک و خفیف را به راحتی می توان با پمادها و کرم های ضد ویروس درمان نمود . با این وجود در صورت بروز تبخال تناسلی ، ممکن است نیاز به استفاده از داروی ضد ویروس خوراکی باشد . مرگ و میر اصلی از ضایعات هرپس ، ناشی از شکست در درمان ، علیرغم درمان ضد ویروسی مناسب می باشد. عوارض کلینیکی زخم ها ممکن است درد مقعدی . خونریزی با ترشحات چرکی از زخم ها باشد.

ج) هرپس زوستر (زونا)

هرپس زوستر که اغلب آن را با نام زونا می شناسند با بروز تاولهای دردناک در مسیر یک عصب خاص مشخص می گردد . این ناولها معمولا فقط در یک سمت بدن ایجاد می شوند و اغلب در سینه ، شکم و با صورت بروز می یابند ، در افراد مسن تر ممکن است درد چندین ماه پس از آنکه تاولها از بین رفتند همچنان ادامه داشته باشد .

زونا بر اثر عفونت با ویروسی به نام واریسلا زوستر ایجاد می شود . این ویروس ابتدا باعث ایجاد آبله مرغان می شود اما در سلولهای عصبی مخفی می شود . در افرادی که سیستم ایمنی آنها تحلیل رفته است ، افراد دچار استرس یا افرادی که شیمی درمانی می شوند ، ویروس می تواند دوباره فعال شده و باعث بیماری شود. ظهور زونا در هر بیمار زیر ۵۰ سال معیاری جهت بررسی بیمار از نظر فقدان ایمنی و بخصوص  HIV محسوب میشود . زونا از تظاهرات زودرس فقدان ایمنی ناشی از  HIV بوده و در یک تحقیق نشان داده شده است که ۹۱٪ بیماران افریقایی دچار زونا به بیماری  HIV مبتلا بوده اند . در بیمار مبتلا به  HIV عفونت با واریسلا زوستر تقريبا بلا استثناء محدود به پوست می باشد. ویروس واریسلا زوستر به آسانی با تماس مستقیم با یک تاول منتقل می شود و می تواند در کسانی که قبلا به این ویروس گرفتار نشده اند ، ایجاد آبله مرغان نماید . در ابتدای شروع بیماری ممکن است در قسمتی از پوست دچار گزگز ، خارش و یک درد شدید شود . بعد از چند روز علائمی مثل تاولهای پوستی ، تب و خستگی و سردرد ایجاد می شود . در عرض ۳ تا ۴ روز این تاول ها دلمه می بندند و پس از ده روز از بین می روند اما ممکن است جایشان باقی بماند.

د) عفونت با ویروس اپشتین بار

عفونت EBV در همه دنیا دیده می شود . شایع ترین زمان این عفونت اوایل کودکی است . در بالغين ، بیش از ۹۰ درصد افراد به این ویروس آلوده شده اند . ویروس اپشتین بار به وسیله تماس با ترشحات دهانی فرد منتقل می شود . این ویروس اکثرا از بالغين به کودکان و در بین بالغين جوان به وسیله بوسیدن و انتقال بزاق منتقل می شود . ویروس EBV از طریق خون و پیوند مغز استخوان نیز منتقل شده است. نظیر ساتومگالوویروس ، ویروس EBV را نیز می توان از افراد مبتلا به ایدز جدا کرد. نقش این ویروس در ایجاد عوارض در افراد مبتلا به  HIV خیلی مشخص نیست اما احتمال می رود که در این بیماران موجب نوعی سرطان به نام لنفوم شود.

ه) عفونت با ویروس های هپاتیت

بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به عفونت HIV ، شواهد دال بر عفونت با هپاتیت B را هم دارند. عفونت همزمان ویروس های هپاتیت C ويا D نیز شایع است . عفونت با HIV بر روی عفونت هپاتیت تأثیرات متعددی دارد . بیماران مبتلا به عفونت HIV نسبت به افرادی که این بیماری را ندارند ، به درمان هپاتیت B توسط داروی اینترفرون آلفا پاسخ ضعیف تری می دهند.