بروز چاقی و عوامل آن/ خصوصیات بارز افراد چاق

بروز چاقی و عوامل آن/ خصوصیات بارز افراد چاق

افزایش چربی بدن و وزن مساوی یا بیشتر از ۲۰ ٪ بالای وزن ایده آل برای قد و جنس.

چاقی خفیف زمانی است که وزن بدن بین ۲۰ تا ۴۰ ٪ بالاتر از وزن ایده آل باشد و چاقی شدید وزنی است که ۱۰۰ ٪ یا بیشتر از وزن ایده آل برای قد و جنس ، بالاتر است.

هرچند افراد زیادی در نقاط معینی از کشور تنومند به نظر می رسند، اما چاقی، تمامی نژادها و گروه های قومی را در بر می گیرد. یک سوم زنان سفید پوست امریکایی چاق هستند و به همین ترتیب تقریبا ۵۰ ٪خانم های آفریقایی – آمریکایی و مکزیکی – آمریکایی چاقی هستند. در بعضی جمعیت های بومی آمریکایی بیش از۷۰٪ بزرگسالان به نحو خطرناکی اضافه وزن دارند.

بروز چاقی به چه عواملی بستگی دارد؟

آیا سرنوشت بعضی از مردم چنین است که چاق باشند؟

دانشمندان، ژن سازنده یک پروتئین را کشف کرده اند که به مغز پیام می دهد تا مصرف غذا را متوقف سازد یا میزان متابولیسم بدن را به منظور به کارگیری کالری اضافی، افزایش دهد.

نقص این ژن یا اختلال عملکرد آن، با مشکلات مربوط به وزن در ارتباط است. کشف تنش استعداد ژنتیکی در بروز اضافه وزن – حداقل تا حدودی – نشان می دهد که چرا کودکان دارای والدین چاق، بیشتر احتمال دارد که چاق شوند؛ به خصوص اگر هر دو والد چاق باشند.

پروتئینی به نام لپتین نیز در این امر نقش دارد. هنگامی که به موش های آزمایشگاهی دوز بالایی از لپتین تزریق شد، در ابتدا مصرف غذای آنها کاهش و میزان متابولیسم بدنشان افزایش یافت و بسیار لاغرتر شدند. متعاقب آن، بدن موش ها با سطح بالای لپتین سازگار و به اثرات آن مقاوم شد.

هنوز هم ژن تنها مقصر بروز چاقی نیست. آن گونه که دانشمندان در حال حاضر دریافته اند، چاقی بیماری پیچیده و مرموزی است که علل متعددی دارد. این علل عبارتند از:

۱- عوامل مربوط به نمو؛ بعضی از افراد چاق تعداد زیادی سلول جربی دارند.

اندازه سلول های چربی عده ای نیز بزرگ است؛ در افراد شدیداً چاق، هم تعداد و هم اندازه سلول های چربی افزایش یافته است. اندازه سلول های چربی در هر زمانی – در طول عمر – قابل افزایش است، حال آن که تعداد این سلول ها در دوران کودکی تعیین می شود.( احتمالا تحت تاثیر ژنتیک یا پرخوری-در سن پایین- است).

۲- معیارهای اجتماعی؛ در کشور های ثروتمند، مردمی که درسطح اجتماعی و اقتصادی پایین تری هستند، چاق ترند و به دلایل نامعلوم، آنان که در سطح بالاتری هستند و استطاعت خرید غذا به هراندازه را دارند، لاغرترند.

یک دلیل آن آموزش است و دلیل دیگر آن نیز رژیم غذایی سالم و غیر چاق کننده است که سرشار از میوه ها و سبزیجات تازه و بسیار گران می باشد.

۳-  فعالیت بدنی؛ چاقی به شیوه زندگی کم تحرک مربوط است. در کشورهایی که مردم به مشاغل نیازمند فعالیت بدنی می پردازند، چاقی نادر است. فعالیت بدنی از طریق افزایش مصرف کالری، کاهش استفاده از غذا و افزایش میزان متابولیسم، مانع بروز چاقی می شود .

۴- اثرات عاطفی؛ مردمان چاق کمتر یا بیشتر از سایرین، به مشکلات روانشناختی مبتلا نیستند. مشکلات روانشناختی – مانند بی قراری، افسردگی و اضطراب – بیشتر نتیجهٔ چاقی هستند تا این که سبب چاقی باشند. با این حال؛ احساسات نقشی در مشکلات مربوط به وزن دارند.

همان طور که بعضی از مردم – هنگام اضطراب و پریشانی – به  مشروبات و دارو روی می آورند، گروهی نیز با پرخوری، عیش ونوش يا پاکسازی خود را با این پریشانی سازگار می کنند.

۵- شیوه زندگی؛ گروهی که بیش از سه ساعت در روز به تماشای تلویزیون می پردازند، دو برابر آنان که کمتر از یک ساعت صرف این کار می کنند، احتمال چاق شد دارند.

حتی کسانی که بین یک یا دو ساعت صرف تماشای تلویزیون می کنند، چاق تر از کسانی هستند که دقیقا یک ساعت به تماشای تلویزیون می پردازند.

خطرات چاقی

چاقی مدت هاست که به عنوان یک تهدید بزرگ برای سلامتی شناخته شده است که خطر بروز بسیاری از بیماری های مزمن را افزایش می دهد. در چاق ها سه برابر افراد طبیعی احتمال بروز فشارخون بالا دیابت وجود دارد.

زنان بسیار سنگین سه برابر زنان خیلی نحیف خطر ابتلا به حمله قلبی و درد مزمن سینه دارند. اضافه وزن در زنان، با افزایش بروز فشار خون بالا، سرطان تخمدان و سرطان پستان در ارتباط است.

مردان چاق احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی و سرطان روده بزرگ، راست روده و پروستات دارند.

در افراد با وزن بالا – در صورتی که مورد عمل جراحی قرار گیرند – احتمال بروز عوارض بیشتر است. حتی اضافه وزن نسبتاً مختصر – به کمی ۵ پوند – خطر پرفشاری خون و دیابت را – در مواردی که قبلاً ذکر شد – می افزاید.

به علاوه؛ در اجتماع ما که مردم نگران کالری مصرفی و نسبت به لاغری اندام حساس هستند، چاقی بار روانی سنگینی دارد که اغلب – به آن – به عنوان علامتی از درماندگی، تنبلی یا تحرک ناکافی نگریسته می شود.

در نتیجه ؛ مردان و زنان مبتلا به اضافه وزن اغلب خود را به خاطر این سنگینی سرزنش و به همین دلیل احساس گناه می کنند و افسرده می شوند. در حقیقت مشکلات روانشناختی که به عنوان مسبب چاقی در نظر گرفته می شوند ممکن است حاصل و زاینده آن باشند.

غلبه بر مشکلات وزن

سالانه حدود ۸۰ میلیون آمریکایی رژیم غذایی می گیرند؛ امّا بدون توجه به این که چقدر وزن از دست می دهند. ۹۵ ٪ آنان در عرض ۵ سال مجدداً به وزن قبلی بر می گردند.

٪۲۵ بزرگسالان – در هر زمانی – در این کشور برای کاهش وزن تلاش می کنند، در حالی که میلیونها نفر دیگر سعی دارند که وزن از دست داده را حفظ کنند. اکثر رژیم گیرندگان غذای خود را کم می کنند نه به این دلیل که می خواهند احساس بهتری داشته باشند، بلکه به این دلیل که می خواهند بهتر به نظر برسند.

اشخاصی که به طور جدی مصرف غذایشان را کم می کنند و کاهش وزن را بخش عمده ای از زندگی خود قرار داده اند، ممکن است سلامت جسمی و روانی خود را به مخاطره بیندازند.

بهترین روش برخورد با چاقی، بستگی به مقدار اضافه وزن شخص دارد. در چاقی شدید – برای رفع خطری که متوجه سلامت فرد و زندگیش می باشد – درمانهای طبی مانند جراحی ضروری است. افراد مبتلا به چاقی متوسط یا خفیف می توانند از روش های مختلفی وزن کم کنند. این روش ها عبارتند از: اصلاح رفتاری ( کنترل مصرف غذا، تغییر سبک خوردن، اجتناب ازعوامل محرک خوردن وراهکارهای مشابه دیگر) شناخت درمانی (تغییر افکار و باورهایی که به پرخوری می انجامد) و حمایت اجتماعی (مشارکت دادن فرد در گروههایی مانند گروه پرخوران ناشناس).

کلید فائق آمدن بر چاقی، شناخت محدودیت های زیست شناختی ، آشنایی با تفاوت های فردی، تغییر انتظاراات غیر واقع بینانه و درمان هر فرد به صورت اختصاصی است.

هرچند بررسی ها هنوز در مراحل بسیار ابتدایی قرار دارند، اما  گزارشاتی از چندین داروی مختلف در دسترس است که نشان می دهند این داروها حداقل در حیوانات آزمایشگاهی سبب کاهش چربی بدن شده اند.