با این گیاهان هم خانواده به بسیاری از بیماری ها غلبه کنیم

با این گیاهان هم خانواده به بسیاری از بیماری ها غلبه کنیم

خاکشیر

خاکشی یاخاکزی، اطراف شیراز «شقرک» نامند. در تبریز «سرون» در مازندران «شلم» گویند به عربی «حبه» میباشد. خاکشیر دو نوع است: یکی تلخ که دانه های آن ریز و رنگ آنها مایل به سرخی است. و گونه دیگر، شیرین که دانه های آن بزرگتر و رنگ آنها سرخ تیره است. هر دو نوع خاکشمیر است. در غالب نقاط ایران می روید.

از گیاه خاکشیر برای التیام زخمها و جراحات استفاده میکنند. از جوشانده خاکشیر در رفع اسهال روده و اسهال خونی و از بین بردن ترشحات زنانه و آب آوردن نسوج می توان استفاده کرد.

دانه های خاکشیر کمی ضد عفونی کننده و ضد کرم و تب بر هستند.

داروسازان سنتی ایران، خاکشیر را به عنوان ملین و خنک کننده با اب سرد مفید دانسته اند، تخم خاکشیر شهوت را زیاد می کند. اشتها را باز می نماید، مقوی معده و هاضمه بوده، جهت بازشدن آواز و نیکویی رنگ رخسار مفید می باشد. به عنوان خنک کننده در امراض حصبه و آبله تجویز شده است، «و تبهای شدید که شبانه روز قطع نمیشود و بیماری حصبه که تب سخت و شدید دارد» چنانچه ده روز روزی دو مثقال دانه های خاکشیر را با چهار مثقال شکر کف لبه نمایند برای صاحبان مزاج سوداوی سود فراوان دارد.

از دانه های خاکشیر به عنوان پادزهر به طریق زیر می توان استفاده کرد: یک مثقال خاکشیر را شسته با گلاب یا آب خالص آنقدر بجوشانید تا شکفته شود و بعد آن را نیم گرم به مسموم بخورانید، به این صورت قی آورده، ایجاد تهوع می نماید. و این عمل را چند دفعه تکرار نمایند تا قی بند آید، ضماد خاکشیر برای زخم چشم، ورم بنا گوش، پستان، نقرس، ورمهای ساخت سرطان نافع می باشد، فرز جه دانه های خاکشیر، زایمان را آسان میکند. مقدار خوراک نوع شیرین آن دو منقال می باشد.

خولنجان

خولنجان دو نوع است. بزرگ و کوچک. قسمت مورد استفاده آن ساقه ی زیرزمینی است. عدهای به غلط آن را ریشه تصور کرده اند. به این ساقه زیر زمینی یک عده قره قات هم گویند. به زبان فرنگی «گالانگا» صدا میکنند، فارسی آن (خسرو دار دست) رنگ آن سرخ تیره و طعم آن تند ومعطر است مقوی معده و روده هاست، اشتها آور و شهوت را زیاد میکند. جزو معجون قوه باه و ادویه غذا معمول است، به علت داشتن مواد صمغی سینه رانرم و صدا را باز می کند، بوی بد دهان را می برد.

درد کمر را هم تسکین میدهد. ضد نفخ بوده ترشی معده راکم می کند، و از زیادی ادرار جلوگیری می نماید. نگاه داشتن تکه ی کوچکی از آن زیر زبان از لکنت زبان میکاهد، و برای زود حرف زدن اطفال نیز از آن استفاده می کنند. دو گرم و نیم از آن با چهل گرم شیر تازه جوشیده جهت تحریک شهوت تجویز می شود.

خولنجان در طبیعت گرم و خشک و قوتش هفت سال باقی است و خواص آن: مقوی معده و هاضمه و قوه باه، و برای بند آمدن ادرار مفید، ضد گاز و نفخ و جهت قولنج و آروغ ترش و برودت و درد کمر وتقویت اعضاء باطنی و رفع بوی دهان و خنازیر و سرطان و دردهای سرد بلغمی نافع و نگهداشتن اندک زمانی در دهان موجب نعوظ و یکدرهم (۹ نخود) ساییده آن با یک او قیه (او قیه مثقال) شیرگوسفند ناشتا در تحریک قوه باه مجرب است و مضر دل و حبس البول و سینه و حجاب حاجز و دردسر حاد. مصلحش صندل و طباشیر و گوشت و آب مرغ پخته و انیسون، کتیرا با دارچین و کبابه مقدار خوراک ۱/۵ مثقال می باشد.

خارخسک

خارخسک یا خار خاساک هم می گویند. در شیراز خارسوهک و در شهرهای دیگر به اسامی خارسه گوش یا خار سه کوهک، شکم پیج و شکوهنج معروف می باشد، و به عربی خسک و حیض الامیر، در اصفهان هر وار گویند. خارخسک ضد عفونی کننده، قابض و ادرارآور میباشد، سنگ کلیه و مثانه را خرد می کند و درد کلیه راتسکین میدهد، ورم آن را از بین میبرد، کمی ملین و برطرف کننده قولنج است با شراب پادزهر سموم می باشد. مخصوصاً سمهای دارویی را خنثی می کند، از عوارض مسکنها و تب برهای شیمیایی بر روی کلیه میکاهد. خوردن عصاره برگه، و میوه آن به تمامی جهت درمان سوزاک توصیه شده است، مضمضه عصاره مایع ان با عسل جهت جوشهای دهان و لثه مفید بوده غرغره آن درد و ورم گلو را از بین میبرد. دو مثقال عصاره نوع بیابانی آن با شراب پادزهر سم افعی است و پاشیدن اب جوشانده خارخسک، ساسی و کیک را از بین می برد.

و چون نخود را در آب تازه خارخسک پرورده کنند، در تقویت شهوت بی مانند می باشد. میوه آن در تمام موارد مانند عصاره گیاه آن است. از جوشانده گیاه آن در روغن، کنجد روغنی به دست می آید که مالیدن آن درد مفاصل راتسکین میدهد و رنگ و رخسار راباز میکنند. چکاندن این روغن در مجاری ادرار افتادن سنگ مثانه را آسان میکند. مقدار خوراک خارخسک تا هفت مثقال است و بذر این گیاه خسک دانه نامیده شده و چنانچه آنرا با شیر تازه بجوشانند تا خشک شود و دوباره شیر افزوده بجوشانند و این عمل را سه مرتبه تا حد خشک شدن تکرار کنند برای تقویت شهوت بسیار موثراست.

خار شتر

نام فارسی آن خارشتر است و اشتر خار هم یک نام آن است. در بلوچستان خار تیر میگویند. در کتب داروسازی سنتی اشتر غاز گفته اند. ولی در کتاب برهان قاطع نام سنتی اشتر غاز نوشته اند. در کتاب فرهنگ عمید «خاراشتر و اشترخار و خارشتری و اشتر گیاه و راویز و کتیمه و کسیمه هم گفته شده صی ۴۱۴» به عربی زنجبیل العجم و زنجبیل الفارسی میباشد. گیاهی است پر شاخ با ساقه های خاردار و برگهای کوچک که در تمام قسمتهای ایران می روید و زیاد هم مستعمل است. انواع این گیاه که در شمال می روید با انواع جنوبی و حاشیه کویر فرق دارد. در آذربایجان، خراسان و افغانستان گیاه مزبور از خود ترنجبین نمی دهد. دلیل این کار در جلد اول زبان خوراکیها توضیح داده شده. برای به دست آوردن ترنجبین شاخه های گیاه را بریده در چادرها ریخته، می تکانند تا آنچه در روی آنها بسته شده جدا شود، بعد از خار و خاشاک آن را پاک می کنند و آنچه به ساقه چسبیده و جدا نمی شود، در آب جوشانده، پس از صاف کردن میجوشانند تا غلیظ و منعقد گردد.

ترنجبین، ملین خوبی مخصوصاً برای اطفال است و بهترین وسیله برای شیرین کردن شیر خشک اطفال و داروهای گیاهی است. جوشانده گیاه خارشتر اشتهاآور است. اعراب ساقه و ریشه این گیاه را مانند کاهو میخورند و شتر به خوردن آن رغبت زیاد دارد. از ریشه آن ترشی درست میکنند. این ترشی پادزهر سموم می باشد. این جوشانده اشتهاآور و مقوی است. یرقان را برطرف میکند و ادرارآور است. خوردن یک مثقال ترنجبین برای درمان تب ربع و تبهای عفونی مفید است. ضماد این گیاه با سرکه برای تسکن ورمها و درد مفاصل توصیه شده. مقدار خوراک از ترشی ریشه آن پنج مثقال است. و از جرم آن تا دومثقال است. از تقطیر آن برای خرد کردن سنگ کلیه و مثانه استفاده می نمایند و بسیار مجرب است.

خرزهره

نام این گیاه به فارسی خرزهره می باشد، ولی داروسازان سنتی ایران آن را مراد فلی (دفلا) خواندهاند. علاوه برزیبایی گلهای آن اکثر حشرات مانند: ساس، کیک، کرم خاکی و غیره را از بین میبرد، از میزان پشه و مگس میکاهد. خرزهره یک گیاه سمی می باشد. مواد سمی آن در گل و برگ و شیرابه ساقههای وجود دارد. در یکی از جنگها در قدیم، سربازان اسپانیا از ساقه های آن به جای سیخ برای تهیه کباب استفاده کردند. در اثر مسمومیت همگی تلف شدند و روی، همسن اصلی بود که دار و سازان سنتی ایران هیچ گاه خوردن و استفاده داخلی آن را توصیه نکرده فقط استعمال خارجی آن را تجویز کرده اند.

ضماد پخته ساییده برگ آن جهت ورمهای سخت ونرم کردن آنها، تسکین درد پشت و درد زانو و رفع خارش و التیام دهانه زخمهای چرکی سودمند است. آب کوبیده برگ این گیاه جهت درمان جرب مفید میباشد. پاشیدن برگ خشک ساییده آن جهت اگزما، خارش و التیام دهانه زخمهای چرکی سودمند میباشد.

حمول آن جهت درد رحم مفید میباشد. مالیدن آب برگ آن برای جلای رخسار و اصلاح مو نتیجه عالی دارد پاشیدن آب جوشانده برگ و سرشاخه های آن کشنده حشرات خصوصاً کنه، ساس، کیک، پشه و کرم خاکی باغچه است.

چنانچه گوسفند یا بز از برگ درختچه خرزهره تغذیه نماید، خواهد مرد و شیر آنها نیز مسموم کننده خواهد شد. جوشانده شاخه و برگ درختچه آن جهت کچلی و جرب حیوانات مفید است. اگر برگ و گل آن را بپزند وله نمایند و آن را در یک قسمت آب و دو قسمت روغن زیتون ریخته با آتش ملایمی بجوشانند تا آب آن تمام شود و روغن آن بماند، روغنی به دست می آید که مالیدن آن درد اعصاب را تسکین می دهد. مالیدن آن شوره سر را از بین میبرد و اعضاء بی حس شده را تقویت میکند و درد پشت و درد لگن خاصره را تسکین می دهد و چون قدری از برگ آن و کمی گوگرد و کمی کشک را با هم کوبیده، با پیه مخلوط نمایند بر روی اگزما بمالند، پس از هفت مرتبه مالیدن درمان می شود و چون آن را ۱۲ مرتبه بربرص بمالند آن رازایل می نماید.

در طب جدید استعمال خارجی آن را به مقدار کم مورد استفاده قرار می دهند، ولی به علت خطراتی که دارد استفاده از آن بدون اجازه پزشک معالج ممنوع است. با اجازه طبیب می توان از آن جهت معالجه ورم اندامهای بدن و تنگ نفس استفاده نمود. چنانچه عصاره آبی و الکلی آن کمتر از مقدار خوراک آن استفاده شود، ضربان قلب را تنظیم می کند و ادرار را هم زیادتر می نماید. در داروسازی جدید حبهایی که دارای پنج صدم گرم عصاره الکلی یا آبی آن باشد، دو تا چهار حب در روز تجویز می کنند.

خردل

خردل تخم گیاهی است. برگش شبیه به برگ توت و از آن کوچکتر و خشن، مربع الساق و گلش زرد. قسمتی از بری آن را به ترکی قجی نامند. تخمش غیر مدور و سرخ، طعم آن تند و سفید است. آن را اسفند سفید گویند. منظور از آن نوع سرخ آن است. در طبیعت گرم و خشک و جاذب از عمق بدن، هاضم غذا و محلل رطوبت دماغ و معده و سایر اعضا، باز کننده سده و ادرار اور و مدر فضولات و ضد سنگ کلیه و مثانه و بادشکن و ضد بلغم و سپرز و رفع نسیان، فراموشی و سودا و امراض سرد دماغی، نیم درهم (۹ نخود) از تخم آن با شراب جهت سردرد و تقویت باه و ضد رطوبت و کرم معده و تب بلغمی، ضماد آن جهت نقرس و سیاتیک، ورم سپرزو جلوگیری از سوداوریزش مو. با موم روغن جهت تصفیه رخسار و برطرف کردن رنگ خون مرده و کته چشم. با سرکه جهت خارش بدن و زخم قوبای مزمن، و بر پیشانی جهت نزالات بارده و سردرد بارد ضد فلج و سستی با روغن مالیدن آن بر قضیب جهت نعوظ «مضر محرورین و مسبب تشنگی و غثیان» مصلحش کاسنی است و روغن بادام و سرکه مقدار خوراک ۵۴ نخود تقریباً ۲ مثقال، مطلب مفصل است بیش از این گنجایش مطالب را ندارد. همین قدر کفاف میکند.