مجله سلامت

HIV چيست؟

يک ويروس است. ويروس موجود زنده بسيار کوچکی است که فقط در داخل سلول زنده می تواند تکثير كند و منتشر شود. اما نمی تواند به تنهايی به زندگي خود ادامه دهد. ويروس برای زندگی و تکثير به بدن يک ميزبان نياز دارد. زمانی که ويروس به بدن شخصی راه پيدا کرد، شروع به تکثير يا به عبارت ديگر شروع به شبيه سازی و از خودش درسلول های بدن اين شخص می کند. يک ويروس می تواند سلول هايی را که داخل آن جای گرفته و از آن تغذيه می کند ، معيوب کرده و به آنها آسيب برساند. اين يکی از راه هايی است که بدن را آلوده کرده و بيماری را بوجود می آورد. سيستم دفاعی بدن مجموعه ای از سلول ها است که در بدن شما با ويروس ها و عفونت ها مقابله می کند. در انسان، سيستم دفاعی بدن معمولا ويروس ها را به سرعت يافته و از بين مي برد. اشخاص آلوده، HIV را از شخص ديگری که پِيش از اين آلوده شده است دريافت می کنند، و در صورت آلوده شدن، همينطور می توانند آلودگی به ويروس را به شخص ديگر انتقال دهند. در واقع اين راهی است که HIV شيوع پيدا کرده و منتشر می شود. HIV مخفف “ويروس نقص ايمنی انسان” است. در دنيا آن را با نام “Human Immuno-deficiency Virus” می شناسند. به کسانی که آلوده به HIV شده اند، HIV positive  يا +HIV’ می گويند.

چرا HIV خطرناک است؟

اگر سيستم دفاعی بدن به ويروس حمله کرده و آن را می کشد، پس چرا HIV يک مشکل است؟
ويروس های مختلف به قسمت های متفاوت بدن حمله می کنند. بعضی ها ممکن است به پوست، ديگری به شش ها و يا قسمت های ديگر حمله کنند. سرماخوردگی های عمومی هم به وسيله يک ويروس ايجاد می شوند. چيزی که ويروس HIV را چنين خطرناک می سازد، اين است که مستقيماً سيستم دفاعی بدن را هدف قرار داده و به آن حمله می کند. جايی که معمولاً بدن را از شر ويروس ها رها می کند. اين ويروس به طور مشخص به نوع خاصي از سلول های سيستم دفاعی بدن حمله می کند که بدون آنها مبارزه با سيستم دفاعی بدن برای ويروس بسيار راحت است و HIV می تواند بدون درد سر در تمام بدن منتشر شود. اين فرايند قابل رويت نيست وهيچ راهی وجود ندارد تا بتوانيم با مشاهده اشخاص تشخيص بدهيم که شخصی آلوده به ويروس HIV است. تنها يک نوع تست خون، آن هم حدود سه ماه بعد از وارد شدن اولين ويروس به بدن می تواند وجود آن را در خون آشکار کند. ممکن است شخصی که آلوده به ويروس HIV شده است، تا سال های سال کاملاً سالم به نظر رسد و خود را در سلامت کامل احساس کند. ممکن است که حتی اطلاعي از آلودگي خود به ويروس نداشته باشد. هنگامی که سيستم دفاعی بدن تقليل يافت و ضعيف شد ، مبتلايان بطورشديد و روزافزونی نسبت به بيماری ها آسيب پذير می شوند. بيماری هايی که معمولاً در شرايط طبيعی بسيار ساده درمان می شوند.

ايدز چيست؟

نام بیماری ايدز(AIDS = Acquired Immuno Deficiency Syndrome) به معنی نقص ایمنی اکتسابی است. يک سيستم دفاعی زيان ديده و معيوب نه تنها به وسيله ويروس HIV، که در مرحله اول به آن حمله ور شده آسيب ديده است ، بلکه همچنين با عفونت های ديگر مورد حمله قرارمی گيرد. اين سيستم دفاعی آسيب ديده، ديگر برای مقابله با ويروس هايی که حتي تا پيش ازاين مزاحمتی برايش نداشتند را ندارد. ویروس HIV
دفاع بدن را روز به روز كاهش می‌دهد ، تا حدی كه هر میكروبی حتی میكروبهای بسیار ضعیف هم فرصت پیدا می‌كنند كه فرد مبتلا را بشدت بیمار كنند. همچنان که زمان می گذرد، شخصی که به ويروس HIV آلوده شده است، نسبت به قبل بيشتر و بيشتر به بيماری مبتلا می شود. معمولاً چندين سال بعد از آلودگی و ورود ويروس به بدن، آن ها مبتلا به بيماري های خاص ناشناخته و عجيب متعددی می شوند. اين مرحله ای است که می گويند فرد به ايدز مبتلا شده است. در اين دوره كه فرد به بيماری های وخيم و خطرناک جدی دچار می شود، تعداد سلول های دفاعی در بدن او كمتر از ميزان طبيعي در افراد سالم است. در کشور های مختلف تفاوت های اندکی در تعريف اين مرحله وجود دارد که چه زمانی يک شخص را آلوده به ويروس HIV ويا شخص را مبتلا به بيماری ايدز و يا بنامند. ايدز ( Acquired Immune Deficiency Syndrome ) يک حالت به شدت وخيم است ودر اين مرحله بدن دفاع بسيار ضعيفی در برابر هر نوعی از عفونت و بيماری را دارد.

بدون درمان دارويی،ايدز معمولاً در يک دوره که ممکن است به طور متوسط گاه تا ١٠ سال هم به درازا بکشد، بدون علامت است و تازه بعد از این مدت علائم آن ظاهر گشته و بيماري پيشرفت مي کند. این فاصله زمانی آلودگی تا بيماری، ازفردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل زیادی از جمله وضعیت سلامتی فرد و عادات بهداشتی وی ارتباط دارد. اين ميانگين با ميزان رعايت بهداشت فردي ارتابط مستقيم دارد. در كشورهاي فقير، کسانی که توانايی تهيه تغذيه کافی و بهداشت را ندارند ممکن است که بروز علائم پيشرفت بيماري سريعتر باشد. داروهای درمانی HIV تنها می توانند زمان بين آلودگی به ويروس تا بروز علائم ايدز را طولانی تر کنند. پزشکان معمولاً سعی می کنند تا قبل از زمانی که بيماری نمايان شود، به شخص شانس عمرطولاني تري را بدهند.

علائم بيماری :با کاهش قدرت سيستم دفاعی به مرور زمان بدن آماده ابتلا به عفونتها و سرطانهايی می شود که به طور معمول در مردم عادی ديده نمی شوند ، اين بيماريها بصورت بيماريهاي ريوی ، اسهالهاي شديد و مزمن ،‌ تبهای طولانی ، کاهش وزن ،‌ اختلالات شخصيتی ،‌ بيماريهاي مغزی وپوستی خود را نشان مي دهند که درنهايت منجر به مرگ فرد مبتلا خواهد شد.

علائم اصلی ایدز: كاهش وزن بیشتر از ۱۰ درصد، اسهال مزمن بیشتر از یك ماه، تبهای متناوب یا ثابت بیش از یك ماه.

علائم فرعی: سرفه پایدار به مدت بیش از یك ماه ، عفونت پوستی منتشر همراه با خارش، تبخالهای عود كننده ، برفك دهانی. ، عفونت تبخالی مزمن پیشرونده و منتشر، بزرگ شدن عمومی غدد لنفی آلودگی به ویروس ایدز دلیل ابتلا به بیماری ایدز نیست ولی سرانجام تقریباً بطوراجتناب ناپذیری به بیماری ایدز منتهی می شود.

یكی از اولین راه های شناخت یك بیماری، شناخت علائم و مراحل مختلف سیر بیماری است. با این شناسایی می توان از گسترش و توسعه بیماری در مراحل اولیه جلوگیری نمود.

علائم آلودگی بیماری ایدز بسیار پیچیده است و دارای مراحلي است كه الزاماً همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود. این مراحل عبارتند از:

مرحله اول ، عفونت حاد

در اغلب موارد در صورتی كه تعداد كافی ویروس ایدز وارد بدن فردی شود ، بعد از چند هفته علائمی نظیر تب ، گلودرد،بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی ظاهر میگردد. این علائم اختصاصی نبوده و شباهت كاملی با نشانه های بسیاری ازبیماریهای دیگر دارد. چون خود بخود ظرف یك تا دو هفته بهبودی حاصل میگردد ، كمتر اتفاق می افتد كه بیماری دراین دوره تشخیص داده شود. بعلاوه از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی كه نشانگر آلودگی فرد است حدود ۲ تا ۱۲ هفته و گاهی تا۱۶ ماه طول می كشد. در این فاصله زمانی ، فرد، آلوده بوده و ممكن است سایرین را آلوده كند.

مرحله دوم، بدون علامت

پس از بهبودی خود بخودی مرحله حاد، بیمار وارد مرحله بدون علامت می شود كه بر حسب نوع ویروس آلوده كننده از۱۰تا ۱۷ سال طول می كشد. در این مدت شخص آلوده هیچگونه علامتی از بیماری را بروز نمی دهد و به ظاهر كاملاً سالم است ولی برای دیگران آلوده كننده می باشد. این مرحله نزد كودكان كوتاهتر است و در این مرحله شخص دیگران را مبتلا می كند. در این دوره آزمایش خون مثبت است. كنترل انتشار ویروس در این مرحله مشكل می باشد.

مرحله سوم بزرگی منتشر و پایدار غدد لنفاوی

دراین مرحله غدد لنفاوی بزرگ شده و به شكل قرینه و بدون درد، در بیش از دو نقطه بدن بجز ناحیه كشاله ران ظاهر می شوند و حداقل ۳ ماه باقی می مانند.

مرحله چهارم، مرحله قبل از ایدز و حالات وابسته به ایدز

قبل از بروز نهایی بيماري ، عوارضی ظاهر می شود كه به آن علائم ایدز می گویند و عبارتند از:

• كاهش وزن بیشتر از۱۰درصد وزن سابق.

• اسهال به مدت بیشتر از یك ماه.

• تب به مدت بیشتر از یك ماه.

• عرق شبانه.

• خستگی، بی حالی و ضعف.

این علائم را مقدمه استقرار كامل ایدز كه پایان طیف بیماری می باشد ، به حساب می آورند. در برخی موارد، بی قراری، بی اشتهایی، دل درد و سردرد وجود دارد و تغییرات عصبی منجر به از دست دادن حافظه و آسیب اعصاب محیطی می شود. این علائم معمولاً متناوب است ولی كاهش وزن در اكثر بیماران وجود دارد و پیشرونده هم می باشد. بسیاری از بیماران در این مرحله دچار ضایعات پوستی، مخاطی و ضایعات دائم و یا عود كننده دهانی و یا ناحیه تناسلی به علت ویروسهای مختلف می شوند.

مرحله پنجم، ایدز

مرحله نهایی آلودگی ، بروز علائم ايدز است. در این مرحله به علت كاهش شدید قدرت دفاعی بدن، شخص مستعد ابتلاء به بسیاری از عفونت می شود كه علائم بسیار متنوعی دارند و درنهایت بیمار را از پای در می آورند. در اين مرحله ممكن است انواعي از سرطانها نيز دامنگير فرد مبتلا شوند.

ويروس HIV از چه راههايی سرايت می کند؟

تماس جنسی نا امن:
شايعترين راه سرايت تماس جنسی است. ويروس ممكن است از فرد آلوده به شريك جنسی ‌اش، (مرد به زن، زن به مرد، مرد به مرد و يا زن به زن) منتقل شود. آلودگی از طريق تماس جنسی ٨٠ درصد كل موارد را شامل می‌شود. وجود بيماريهای مقاربتی مثل سوزاك، سفليس و همچنين زخمهای دستگاه تناسلی خطر آلودگی را چند برابر خواهد كرد. زنان بيشتر در معرض خطر آلودگی به وسيله شريك زندگی خود قرار دارند. زيرا احتمال انتقال از مرد به زن بيشتر از زن به مرد است.

استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده جهت تزريق:
استفاده از سرنگ و سوزن آلوده بصورت مشترك در معتادين تزريقی، يكی ازشايع ترين راه ‌های سرايت ويروس HIV است.

سرايت از طريق خون و فرآورده‌های خونی:
استفاده از خون و فرآورده‌های خونی آلوده به ويروس HIV از ديگر راه‌های انتقال است. خون قدرت آلوده كنندگی بالايی دارد.

سرايت از مادرآلوده به جنين در داخل رحم ويا كودك درطی دوران شيردهی:
ويروسHIV ممكن است از مادر آلوده به جنين در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل يا كمی بعد از زايمان انتقال يابد. شير دادن يكی از راه‌های سرايت آلودگی از مادر به فرزند است. در كودكان آلودگی به ويروس HIV بسرعت به طرف ايجاد بيماری ايدز پيشرفت می‌كند و شانس زنده ماندن كودك هم كم است.

◄ راه‌های ديگر سرايت عبارتند از:
پيوند اعضا از بافت‌های آلوده. خالكوبی با سوزن مشترک. سوراخ كردن گوش توسط سوزن و وسايل آلوده. استفاده از مسواك و تيغ ريش تراش شخص بيمار. ختنه با وسايل آلوده. اين ويروس ازطريق خون، منی (همچنين شامل مايعی كه قبل ازمنی خارج مي شود)، ترشح واژن، مقعد ويا بريدگي ها وزخم ها وارد شود. پوست سالم يک سد بسيار قوی دربرابر ورود ويروس HIV وساير ويروسها وباكتری ها است. شايعترين راه سرايت تماس جنسی نا امن است.

آيا هر برخوردي می تواند آلودگی به HIV بوجود آورد؟
نه، به طور مثال تماس جنسی بدون محافظ تنها زمانی خطرناک است و ريسک آلوده شدن را دارد که يکی از طرفين آلوده به ويروس باشند. بنابراين اگر شريک جنسی شما ناقل HIV نباشد، هيچ شکلی از سکس و يا نوع فعاليت جنسی بين شما باعث دريافت آلودگی و در نتيجه سرايت بيماری به شما نخواهد بود. افراد از طريق خود ارضايی هم به ويروس آلوده نخواهند شد. ويروس تنها در صورتی انتقال خواهد يافت که خون يا هم كدام از مايعات بدن فردي كه قبلاً به ويروس آلوده شده ، با خون يا لايه هاي مخاطي شما در تماس باشد. خطر در تماس های جنسی، بيشتر درعدم شناخت کافی سوابق خونی شريک جنسی شماست. در هر صورت برای اطمينان مي توان از پوششهاي جلوگيري از بارداري استفاده كرد، مگر تا زمانی که مطمئن باشيد که هيچ کدام از شما شريک جنسی ديگری ندارد و قبلاً آلوده به ويروس نشده است.