آیا دارویی وجود دارد تا بتوان به وسیله ی آن روند بیماری ام اس را کند کرد؟

دارو های کند کننده ی روند پیشرفت بیماری ام اس

داروهای حاوی اینترفرون که برای کند کردن روند پیشرفت بیماری ام اس استفاده می شود از انواع اینترفرون بتا و اینترفرون بتا  a-1 می باشند. داروی بتایرون Betaseron))  و داروی بتافرون (Betaferon) که نام های تجاری اینترفرون بنا می باشند، از سال ۱۹۹۴ میلادی به بازار دارویی وارد شده اند و چون هنوز مدت زمان زیادی از مصرف آنها نمی گذرد، پزشکان هنوز از اثرات طولانی مدت آنها اطلاعی ندارند. اما در تحقیقات بالینی نشان داده شده است که این داروها باعث . کاهش تعداد و شدت حملات ام اس در حدود دو سوم بیماران می گردند. همچنین این داروها باعث کاهش تعداد مناطق جدید از بین رفتن میلین می شوند که با استفاده از ام آر ای مشاهده می گردد. به نظر می رسد که اینترفرون بتا در انواع ام اس عود کننده – فروکش کننده و پیشرونده – ثانویه بخوبی کار میکند. این دارو بصورت تزریقی بوده و بطور یک روز در میان از آن استفاده می شود. بعضی از بیماران یاد می گیرند که خودشان آمپول را به خودشان تزریق نمایند اما بعضی دیگر ترجیح می دهند که افراد دیگری این کار را برایشان انجام دهند. تزریق اینترفرون بتا می تواند باعث قرمز شدن، تورم و درد در محل تزریق شود. همچنین می تواند باعث ایجاد علایم شبیه آنفلوآنزا و افسردگی شود. تزریق این دارو در هنگام حاملگی باعث بروز نواقصی در جنین می گردد.

دومین دارویی که برای گند کردن روند پیشرفت بیماری از آن استفاده شد، داروی اینترفرون بنا a -1 بود که در سال ۱۹۹۷ میلادی با نام تجاری آوونکس (Avonex) به بازار آمد. این دارو از نظر شیمیایی خیلی شبیه به اینترفرونی است که بطور طبیعی در بدن ساخته می شود. مصرف داروی آورنکس برای بیماران بسیار راحت تر است زیرا برخلاف اینترفرون بنا، این دارو را می توان هفته ای فقط یک بار تزریق نمود و در بسیاری از افراد باعث هیچگونه التهابی در محل تزریق نخواهد شد. با اینحال همانند اینترفرون بتا، این دارو نیز می تواند علایم شبيه آنفلوآنزا و افسردگی ایجاد نماید و نباید آن را در هنگام حاملگی مصرف نمود. داروی آوونکس همانند دو دارویی که از اینترفرون بتا ساخته می شوند (یعنی بتاسرون و بتافرون) باعث کاهش شدت و تعداد حملات ام اس می شود و از تعداد پلاک های عصبی کم می نماید و به بیمار اجازه می دهد که عملکرد فعلی جسمی و روحی خود را به مدت طولانی تری حفظ نماید. در سال ۲۰۰۲ میلادی، سازمان دارو و غذای آمریکا ( FDA) نوع دیگری از اینترفرون بتا a- 1 را با نام ریبیف (Rebif) مورد تایید قرار داد. داروی ریبیف شباهت زیادی به داروی آورنکس دارد و مزایای آن نیز شبیه آورنکس است اما در بعضی از بیماران بهتر کار می کند. با این حال همه بیماران قادر به تحمل داروی ریبیف نمی باشند زیرا دارای عوارض جانبی ای مثل بروز التهاب در محل تزریق، مشکلات کبدی و کاهش تعداد گلبول های سفید می باشد.

گلاتامیر استات با نام تجارتی کو پاکسون (Copaxone) داروی دیگری است که برای گند کردن پیشرفت بیماری ام اس در دسترس می باشد. این دارو با فریب سیستم ایمنی بدن باعث می شود که جلوی انهدام میلین گرفته شود. از آنجایی که داروی کو پاکسون خیلی جدید می باشد، پزشکان هنوز نمی دانند که در طولانی مدت این دارو چگونه اثر می کند، اما تا حالا به نظر می رسد که در افرادی که دچار ام اس نوع عود کننده – فروکش کننده هستند باعث کاهش تعداد و شدت حملات حاد می شود. با اینحال، گر چه این دارو به آن اندازه که اینترفرون بنا به بیماران کمک میکند ، اثر ندارد و باید بطور روزانه هم تزریق شود، اما داروی کو پاکسون دارای عوارض جانبی کمتری می باشد و بنابراین برای بیمارانی که نمی توانند اینترفرون بنا را تحمل نمایند، داروی مناسبی می باشد.

سایر داروهای کند کننده روند پیشرفت بیماری

به جز داروهایی که به صورت عادی برای آهسته کردن روند پیشرفت بیماری ام اس استفاده می شود، پزشکان امروزه می توانند از داروی میتوگزانترون با نام تجارتي نووانسترون (Novantrone) نیز برای بیماران خود تجویز نمایند. این دارد که در ابتدا برای درمان سرطان ساخته شده بود، اخیرا توسط سازمان دارو و غذای آمریکا (FDA) برای درمان ام اس هم تایید شده است. آزمایش های بالینی نشان داده است که اگر این دارو هر سه ماه یک بار بصورت داخل وریدی تزریق شود باعث کند شدن روند پیشرفت بیماری ام اس در انواع عود کننده – فروکش کننده، پیشرونده – ثانویه، و پیشرونده – عود کننده خواهد شد و از تعداد پلاک های عصبی جدید نیز خواهد کاست. با این حال این دارو دارای عوارض جانبی زیادی مثل تهوع و ریزش مو می باشد و می تواند به نارسایی قلبی و کبدی نیز منجر شود، بنابراین باید به مقدار کم مصرف شود و فقط برای بیمارانی که به سایر درمان ها پاسخ نمی گویند تجویز شود.

برای افراد بیماری که دارای بیماری بسیار شدیدی می باشند و از بقیه ی درمان های ام اس استفاده ای نمی کنند، تجویز داروهای سرکوب کنده ایمنی مثل کلوسپورین که معمولا در بیماران پیوندی برای جلوگیری از رد عضو پیوند شده استفاده می شود، می تواند راه چاره مناسبی باشد، این داروها را فقط باید در موارد خاص و ناامید کننده ام اس مصرف نمود زیرا فقط گاهی اوقات کمک کننده هستند و گاهی اوقات نیز باعث بروز عوارض جانبی شدیدی می شوند که باعث بیمارتر شدن فرد می گردند.

زمان استفاده از دارو های کند کننده ی روند بیماری

به غیر از اینکه برای یک فرد مبتلا به ام اس از چه نوع داروی آهسته کننده روند بیماری استفاده می شود، انجمن ام اس ایالات متحده امریکا پیشنهاد می کند که این درمان باید هر چه زود تر انجام شود و نباید به شدت با میزان عود بیماری توجهی نمود. این انجمن در مورد این توصیه به تمام پزشکان آموزشهایی را ارائه داده است زیرا بسیاری از پزشکانی که در مورد بیماری ام اس تخصص و آگاهی کافی ندارند از نیاز این بیماران به شروع درمان سریع خبر نداشته و در نتیجه منتظر می مانند تا علایم بیماری بدتر شده و سپس درمان را آغاز می کنند. به غیر از سریعتر آغاز نمودن درمان برای گند کردن روند پیشرفت بیماری ام اس، متخصصين توصیه می کنند که این درمان باید بطور نامحدودی ادامه یابد تا اینکه به روشنی مشخص گردد که بیمار از این درمان بهره ای نمی برد و یا اینکه عوارض جانبی غیر قابل تحمل آنها ظاهر شود. انجمن ملي ام اس آمریکا چنین اظهار می دارد که قطع کردن درمان ممکن است باعث از سرگیری دوباره فعالیت بیماری شود که در طولانی مدت می تواند بسیار وخیم باشد. با اینحال حتی با این توصیه هم، بسیاری از بیماران بخاطر پیدا شدن اثرات نامطلوب، از مصرف این داروها خودداری می کنند. امتناع شرکتهای بیمه از پرداخت هزینه این داروها به بیماران مبتلا به ام اس که ماهانه هزاران دلار می باشد و یا این اعتقاد غلط که تا عود حمله بعدی ام اس، هیچگونه آسیب عصبی رخ نخواهد داد، از علل عمده عدم استفاده بیماران از داروها در هنگام فروکش کردن بیماری می باشد. در تحقیقاتی که با استفاده از عکسبرداری ام آر آی (MRI) انجام شده، نشان داده شده است که حتی در بیمارانی که به نظر می رسد که در مرحله فروکش کردن بیماری هستند و هیچ مشکلی ندارند، از بین رفتن میلین اعصاب همچنان ادامه دارد. به همین دلیل متخصصین در تلاش هستند که به بیماران و سایر پزشکانی که اطلاع چندانی از این بیماری ندارند اهمیت ادامه استفاده از داروها را حتی در هنگام فروکش کردن بیماری، گوشزد نمایند.

درمان های مکمل

داروهایی که برای درمان نشانه ها و پیشگیری از پیشرفت بیماری ام اس استفاده می شوند در بسیاری از موارد تنها گونه ی درمان مورد نیاز نمی باشند. بسیاری از بیماران همچنین به فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و مشاوره روانپزشکی نیز نیاز دارند. این انواع درمانها را همگی به عنوان درمان های مکمل نام می برند زیرا باعث تکمیل و یا تقویت درمان های دارویی می گردند. گاهی اوقات نیز به آنها درمانهای بازتوانی گفته می شود. فیزیوتراپی توسط شخصی که دارای لیسانس فیزیوتراپی می باشد انجام می گردد تا کمک شود که در طی حمله ناگهانی ام اس و بعد از آن که باعث بوجود آمدن ناتوانی هایی در اندامهای بدن می شود، عملکرد اندامها تا حد ممکن حفظ شود. برای مثال، وقتی یک حمله حاد ام اس باعث فلج می گردد، فیزیوتراپی با انجام کشش و ماساژ عضلات، از کوتاه شدن دائمی آنها جلوگیری نموده و به کاهش گرفتگی یا اسپاسم عضلات کمک می نماید. بعد از یک حمله حاد ام اس، از فیزیوتراپی برای به دست آوردن عملکرد اولیه عضلات استفاده می شود تا عضلات بتوانند دوباره مثل قبل از حمله، عمل خود را انجام دهند. انجام بعضی از تمرینات ورزشی و اغلب استفاده از تحریک الکتریکی برای افزایش قدرت و توانایی حرکات در این موارد توصیه می گردد. بعضی از بیماران ممکن است مجبور شوند که دوباره راه رفتن را یاد بگیرند. همچنین در صورت لزوم ممکن است برای آنها عصا، اسپیلینت و یا صندلی چرخدار (ویلچر) در نظر گرفته شود. گرچه این وسایل را می توان بدون نسخه از بعضی از مغازه ها تهیه نمود اما متخصصین توصیه می کنند که هر بیماری با مراجعه به فیزیوتراپها با افراد وارد در این کارها از وسایل مناسب و اندازه خودش استفاده نماید زیرا استفاده از وسایل نامناسب می تواند باعث بروز ناراحتی و یا حتی عفونت گردد.

کار درمانی

در نوع کار درمانی به بیماران یاری داده می شود که مشکلاتی که در انجام کارهای روزمره خود دارند را به نحو مناسبی اصلاح نمایند. به عنوان  مثال، خانم کارول در لباس پوشیدن دچار مشکل بود زیرا در یک دست و یک پایش ضعف بیش از حدی داشت. بنابراین فرد کاردرمان به او توصیه نمود که از لباسهای راحتی که دارای دکمه های بزرگ و با زیپ باشد استفاده نماید. در کار درمانی اغلب توصیه می شود که از وسایل خاصی مثل وسیله گرفتن مداد با خودکار، شانه ها با برس های مخصوص و ناخن گیرهای ویژه استفاده شود. گاهی اوقات افراد کاردرمان توصیه می کنند که تغییراتی در خانه یا محل کار این بیماران ایجاد شود تا راحت تر بتوانند زندگی کنند. بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس که دچار سرگیجه و یا ضعف هستند از استفاده از توالتهای مخصوص، میله های مخصوص، میله های مخصوص گرفتن و ریلهای محافظ در حمام بهره می برند. برای افرادی که دچار بی اختیاری ادراری هستند، کار درمانها همراه با پزشکان برای کمک به این بیماران روشهای مخصوصی را ارائه می کنند. بعضی از بیماران برای کنار آمدن با این مشکل از پوشک استفاده می کنند در حالیکه عده ای دیگر، استفاده از کاتتر (سوئد) را ترجیح میدهند. کاتتر با سوند، لولهای باریک است که از طریق پیشابراه وارد مثانه می شود و سر دیگر آن به یک کیسه متصل است تا ادرار را در آن جمع نماید. این کیسه وقتی پر از ادرار شد، خالی می گردد. برای بعضی از بیماران، استفاده از این کاتتر ناراحت کننده است و از نظر روحی نیز با آن مشکل دارند اما بسیاری از بیماران یاد می گیرند که آن را بعنوان وسیله ای لازم بپذیرند و از آن استفاده کنند.

گفتار درمانی

بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس احتیاج به گفتار درمانی دارند به این دلیل که پلاک های عصبی آن ها موجب مختل شدن صحبت کردن نرمال آنها شده و باعث می گردد که کلماتی که بکار می برند نامفهوم بوده و یا اینکه فاصله بین کلمات آنها طولانی شده و بریده بریده حرف بزنند. متخصصین گفتاردرمانی مشکل خاص هر بیماری را ارزیابی نموده و به او کمک می نمایند تا یاد بگیرد که طوری حرف بزند که فهمیدن آن راحت تر باشد. روشهای جدید نفس کشیدن و تلفظ کلمات اغلب باید آموخته شود. همچنین متخصصین گفتار درمانی می توانند به بیمارانی که مشکل بلع غذا نیز دارند کمک نمایند. تمرینات ویژه و تغییر در رژیم غذایی معمولا برای برطرف شدن مشکل اینگونه بیماران کانی می باشد. با این حال اگر فرد بیمار قادر به بلع هیچگونه غذایی نباشد، با استفاده از یک لوله به او غذا رسانده می شود.

مشاوره ی روانپزشکی

ایرادی که در کنار آمدن با امراضی مانند بیماری ام اس بیشتر اوقات موجب به وجود آمدن افسردگی و سایر انواع اختلالات روانی می شود. بعلاوه، بسیاری از بیماران بعلت از بین رفتن میلین در بعضی از قسمتهای مغز، دچار مشکلات روحی و روانی خاصی می شوند. بنابراین بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس نیاز دارند که برای رفع این مشکلات به روانپزشک مراجعه نموده و از داروهایی که برایشان در این مورد تجویز می شود استفاده نمایند. بسیاری از انواع روان درمانی ها می توانند برای بیماران مبتلا به ام اس مفید باشند. بیماران با بیان نگرانی ها و اضطرابهای خود به متخصصین رواندرمانی، آنها را راهنمایی خواهند نمود تا توصیه هایی در مورد تغییر در نحوه فکر کردن و یا تغییر در رفتارشان طراحی کنند تا از دست مشکلات روحی و هیجانی مرتبط با این بیماری رهایی یابند.

درمان های جایگزین( آلترناتیو)

حتی با بودن تعداد بسیار زیادی از داروها و درمان های مکملی که برای درمان بیماری ام اس در دسترس می باشد، هنوز هم بسیاری از این بیماران دچار درجاتی از ناتوانی و درد هستند. بیماران نا امید و به جان آمده به هر چیزی که بتواند به آنها کمک نماید مراجعه می کنند و با وجود اینکه می دانند که هیچکدام از این درمانها واقعا نمی تواند بیماری ام اس را معالجه نماید به درمانهای جایگزین آلترناتیو) روی می آورند تا شاید اتفاق فوق العاده برای آنها پیش بیاید. دکتر راندال شاپیرو در مقاله ای چنین اظهار نموده است که اکثر درمانهای جایگزین (آلترناتیو) که این روزها در رسانه های جمعی تبلیغ می شود، بخصوص آنهایی که ادعا میکنند که یک درمان معجزه آسا هستند، دارای هیچگونه منطق علمی نبوده و در نهایت ثابت می شود که هیچگونه فایده ای برای بیماران مبتلا به ام اس ندارند. دکتر شاپیرو به بیماران مبتلا به ام اس هشدار می دهد که از آنجایی که بیماری ام اس یک بیماری غیر قابل پیش بینی، ناامید کننده و در حال حاضر غیر قابل درمان می باشد، ممکن است اینگونه بیماران، وقت و پول خود را با مراجعه به جاهایی که درمانهای جایگزین (آلترناتیو) را ارائه میکنند، هدر دهند. او می گوید که بسیاری از بیماران روی لبه صندلی هایشان نشسته اند و منتظر هستند که یک درمان معجزه آسا برای این بیماری کشف شود. این وضعیت بدین معنی است که تعداد زیادی از بیماران، مستعد فریب خوردن تبلیغات گمراه کننده در مورد درمان این بیماری می باشند. وقتی یک بیمار مبتلا به ام اس در مورد یک نوع جدید از درمان ام اس در روزنامه با مجله مطلبی را می خواند قبل از اینکه بی جهت امیدش را نسبت به آن افزایش دهد باید در مورد آن با پزشکش مشورت نماید.

چنین درمانهایی ممکن است شامل تغییر در رژیم غذایی، مصرف داروهای گیاهی و مکمل ها به همراه درمانهایی مثل یوگا، طب سوزنی، کایروپراکتیک، هیپنوتیزم، آروماتراپی، هومیوپاتی، رفلکسولوژی و سایر موارد دیگر باشد. اکثر این درمانها بی خطر بوده و آسیبی به بیمار نمی رسانند اما بعضی از آنها در صورتی که توسط افراد ناوارد بکار روند ممکن است باعث بدتر شدن حال بیمار شود. به همین دلیل است که به اینگونه بیماران توصیه می شود که قبل از مراجعه به چنین درمانهایی، با پزشک خود مشورت نمایند. برخی از گونه های طب جایگزین (آلترناتیو) مانند طب سوزنی که از لحاظ علمی ثابت شده است که می تواند به تسکین درد کمک نماید و بعضی از علایم و مشکلات ام اس را از بین ببرد، از نظر پزشکان اشکالی ندارد که بیماران آنها را به درمانهای معمول خود اضافه نمایند. بعضی از اقدامات مثل تغيير در رژیم غذایی، از نظر پزشکی هنوز ثابت نشده است که می تواند برای بیماران مبتلا به امام مفید باشد با این حال استفاده از آنها معمولا آسیبی به بیمار نمی رساند. بعضی از بیماران ادعا می کنند که رژیمهای غذایی که در آنها از چربی حیوانی، گندم و قند استفاده نشده است باعث بهتر شدن وضعیت آنها شده است با اینحال تا کنون شواهد علمی نتوانسته است ادعای آنها را ثابت نماید. با اینحال اگر بیمار فکر کند که با پیروی از رژیم غذایی خاصی حال او بهتر شده است می تواند به این رژیم ادامه دهد به شرط آنکه رژیم غذایی متعادلی بوده و تمام مواد غذایی ضروری بدن را نیز مصرف نماید. متخصصین همچنین هشدار می دهند که بیماران مبتلا به ام اس نباید مصرف داروهای خود را به این خاطر که به اندازه کانی به آنها کمک نمی کند و یا اینکه از روشهای جایگزین استفاده می کنند قطع نمایند. دکتر را جرسیکالا ( Roger Cicala) در کتاب اختلالات مغز چنین می نویسد: “اضافه کردن یک درمان جایگزین به درمانهای دارویی ممکن است کمک کننده باشد و به ندرت نیز می تواند به بیمار صدمه بزند. توقف مصرف درمانهای دارویی و انجام درمانهای جایگزین (آلترناتیو) ممکن است باعث پیشرفت سریعتر بیماری و بدتر شدن حال بیمار گردد.