آشنایی با علائم و نحوه ی درمان پوسیدگی دندان ها

چه زمان می توان گفت دندانی دچار پوسیدگی شده است؟

جرم دندان

جرم دندان شامل رسوب مواد غذایی، بزاق و باکتری ها می باشد که بر روی دندان ها تشکیل می گردد. وقتی غذاهای حاوی کربوهیدرات (قند و نشاسته) مثل شیر، نوشابه ها، کشمش، کیک و آب نبات به میزان زیادی خورده شود و در دهان باقی بماند، جرم دندان ایجاد می شود. باکتریهایی که بطور طبیعی در دهان وجود دارند بر روی این غذاها رشد نموده و در نتیجه از خودشان اسید ترشح می کنند. بعد از مدتی این اسیدها به تدریج باعث انهدام و از بین رفتن مینای دندان شده و در نتیجه پوسیدگی دندان ایجاد می گردد. جرم دندان همچنین می تواند بر روی ریشه دندان ها و در زیر لثه ها نیز ایجاد شده و باعث از بین رفتن استخوان محافظ دندان شوند. برای پیشگیری از تشکیل جرم دندان، انجام اقدامات زیر ضروری می باشد:

*حداقل روزی دوبار دندان های خود را با استفاده از یک مسواک نرم مسواک بزنید. توجه زیادی به تمیز کردن قسمتهایی که محل اتصال دندان ها با لثه می باشد داشته باشید. از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده نمایید.

* حداقل روزی یک بار از نخ دندان استفاده نمایید و خرده های غذا و باکتریهایی که در بین دندان ها وجود دارند را بیرون بیاورید. و

* هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه نمایید تا دندانهایتان بررسی و چک آپ شده و تمیز شوند.

* از یک رژیم غذایی متعادل پیروی نمایید و تعداد میان وعده های غذایی تان را محدود نمایید. برای میان وعده هایتان از مواد مغذی مثل ماست ساده، پنیر، میوه و سبزیجات خام استفاده کنید. خوردنسبزیجات تازه مثل کرفس به پاک کردن خرده های غذاها از لای دندان ها کمک نموده و همچنین به بزاق دهان کمک می کند که اسیدی که توسط جرم دندان ایجاد شده را خنثی نماید.

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان معمولا ابتدا از یک حفره کوچک در مینای دندان (قسمت سخت و محافظ خارجی دندان) آغاز می شود. اگر این حفره کوچک را درمان نکنیم، پوسیدگی به تدریج به قسمت عاج دندان نیز می رسد. همچنان که پوسیدگی دندان پیشرفت می کند، پولپ دندان که حاوی عصب و رگهای خونی می باشد را نیز گرفتار می سازد. اگر پولپ دندان دچار فساد شده و عفونی گردد ممكن است از بین برود.

اکثر افراد در بعضی از مواقع زندگی شان دچار پوسیدگی دندان می شوند. پوسیدگی دندان در افراد جوان اغلب در سطوحی از دندان های بالا و پایین که در جویدن بکار می روند و یا در قسمتهایی که دندانها به هم برخورد میکنند ایجاد می شوند. در افراد مسن تر، پوسیدگی دندان ها بیشتر در حاشبه لثه ها ایجاد می شود بعثی در آن قسمتهایی که دندان ها در کنار لثه ها قرار می گیرند.

در طی سالهای اخیر در کشورهای پیشرفته تعداد از دست رفتن دندان ها به علت پوسیدگی دندان به میزان زیادی بخصوص در بچه ها کاهش یافته است. این کاهش پوسیدگی دندان ها تا حدودی به اضافه کردن فلوراید به آب لوله کشی و تا حدودی به استفاده زیاد از خمیر دندان های حاوی فلوراید مربوط می باشد. فلوراید به محکم کردن دندان ها و مقاوم تر شدن آنها به پوسیدگی کمک می کند.

علل پوسیدگی دندان ها

پوسیدگی دندان ها معمولا بر اثر تجمع جرم بر روی سطح دندان ها ایجاد می شود. جرم دندان شامل رسوب مواد غذایی، بزاق و باکتری ها می باشد. باکتریهایی که در جرم دندان قرار دارند با تجزیه قندهایی که در غذا وجود دارند باعث تولید اسیدی می شوند که این اسید موجب از بین رفتن مینای دندان می شود. اگر غذاهای شیرین و حاوی قند به میزان زیادی خورده شود و بلافاصله بعد از آن دندان ها بطور کامل تمیز و پاک نشوند، به احتمال زیاد حفره ای در دندان ایجاد می شود.

این وضعیت بخصوص در کودکان، نوجوانان و جوانان شایع می باشد زیرا این افراد احتمال زیادی دارد که دارای رژیم غذایی سرشار از شیرینی و قند باشند و معمولا نیز علاقه ای به تمیز کردن دندانهایشان بطور منظم ندارند. بچه های کوچک و شیرخوارانی که آب میوه را با شیشه دارای پستانک می خوردند و در همان حین نیز به د خواب می روند احتمال زیادی دارد که دچار پوسیدگی دندان ها (بخصوص دندان های جلو) شوند.

علائم پوسیدگی دندان ها

در مراحل اولیه پوسیدگی دندان ها ممکن است هیچ نشانه ای وجود نداشته باشد اما همچنان که پوسیدگی پیشرفت می کند علایم آن به تدریج ظاهر شده و خود را نشان می دهند. این علایم عبارتند از:

* دندان درد (این درد دندان ممکن است بطور دائم باشد و یا اینکه بعضی وقتها بصورت تیر کشنده ایجاد : شود. شروع درد ممکن است با خوردن یا نوشیدن مواد داغ، سرد و با شیرین ایجاد شود).

* ایجاد درد در فک، گوش و صورت که ممکن است در هنگام جویدن غذا بدتر شود.

* بوی بد دهان

درد در یک دندان ممکن است به انواع مختلفی خود را نشان دهد. این درد ممکن است دائمی، عود کننده و یا گاهی اوقات با خوردن غذاهای داغ با سرد خود را نشان دهد. با بروز اولین درد دندان، شما باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری نمایید.

نحوه ی درمان پوسیدگی دندان

 اگر پوسیدگی دندان شما سطحی بوده و فقط محدود به سطح مینای دندان باشد، دندانپزشک شما ممکن است فقط کمی فلوراید به قسمت دچار پوسیدگی بمالد و به شما توصیه نماید که در مورد بهداشت دهان و دندانتان بیشتر مراقب باشید. اگر پوسیدگی دندان به قسمت بیشتری از مینای دندان نفوذ کرده باشد و یا اینکه عاج دندان نیز گرفتار شده باشد، دندانپزشک احتمالا حفره ای که در دندانهایتان ایجاد شده است را بر خواهد کرد. برای اینکه شما در ان دردی احساس نکنید، دندانپزشک ممکن است با استفاده از یک آمپول بی حسی، دندان و و حس نماید. سپس با استفاده از یک دریل، حفره موجود در دندان، پاک و تمیز شده و بیشتر، داخل آن پر می شود. اگر دچار التهاب پولپ شده باشید، ممکن است نیاز به روت کانال (عصب کشی) هم داشته باشید.

نقش فلوراید در مراقبت از دندان ها

فلوراید یک ماده معدنی است که در بسیاری از غذاها و آب یافت می شود. هر روز مواد معدنی توسط دو فرآیند به نامهای دمینرالیزاسیون (Demineralization)  و  رمینرالیزاسیون (Remineralization) به لایه مینای دندان جذب شده و یا از آن خارج می شوند. وقتی مواد معدنی از لایه دندان خارج می شوند یعنی دمینرالیزاسیون اتفاق افتاده است. هنگامی که از باکتری های موجود در جرم دندان اسید ترشح می شود و یا اسیدهایی که از مواد قندی خورده شده در دهان ایجاد می شوند به لایه مینای دندان حمله می کنند فرآیند دمینرالیزاسیون رخ می دهد و مواد معدنی از مینای دندان خارج می شوند. مواد معدنی مثل فلوراید، کلسیم و فسفات که در مواد غذایی و آب وجود دارند می توانند دوباره جذب لابه مینای دندان شوند که به این فرآیند، رمینرالیزاسیون گفته می شود. اگر مقادیر خیلی بیشتری از مواد معدنی از دندان خارج شوند بدون آنکه به اندازه کافی مواد معدنی دوباره جذب دندان شوند پوسیدگی دندان ایجاد می گردد.

فلوراید با مقاوم ساختن دندان در مقابل تهاجم اسیدهایی که از باکتری ها و مواد قندی ایجاد می شوند به جلوگیری از پوسیدگی دندان ها کمک می کند. فلوراید همچنین باعث بهبود پوسیدگی در مراحل اولیه آن می شود. در بچه های زیر شش سال، فلوراید به ایجاد و نمو دندان های دائمی آنها کمک نموده و باعث می شود که اسید ها نتوانند مواد معدنی را از دندان بیرون بکشند. فلوراید همچنین به جذب مواد معدنی به داخل دندان ها سرعت می بخشد.

فلوراید به غیر از اینکه در بعضی از مواد غذایی و آب یافت میشود در خمیر دندان ها و محلول های دهانشویه نیز وجود دارد. همچنین دندانپزشکان در مطب خود از ژل، کف و لاکهای حاوی فلوراید مخصوص دندان استفاده میکنند. مقدار فلورایدی که در این مواد وجود دارد خیلی بیشتر از آن مقداری است که در خمیر دندان ها و دهانشویه ها وجود دارد. فلوراید همچنین به صورت قرص و شربت نیز در داروخانه ها وجود دارد که با نسخه پزشک یا دندانپزشک داده می شود.

اهمیت استفاده از فلوراید در کودکان از سنین ۶ ماهگی تا ۱۶ سالگی بسیار زیاد می باشد زیرا در این زمان است که دندانهای شیری و دندانهای دائمی ایجاد می شوند. با این حال افراد بزرگسال نیز از مصرف فلوراید بهره مند می گردند. تحقیقات جدید نشان داده است که استفاده از فلوراید موضعی (خمیر دندان حاوی فلوراید، دهانشویه حاوی فلوراید و ژل های حاوی فلوراید) همانقدر در مبارزه با پوسیدگی دندان ها نقش دارند که در قوی کردن دندان هایی که بیرون می آیند.

بعلاوه، در بعضی از بیماریها ممکن است احتمال پوسیدگی دندان ها بیشتر شود و افرادی که به این بیماریها مبتلا هستند بهتر است که از درمانهای فلوراید استفاده نمایند. این افراد عبارتند از :

*افرادی که دچار خشکی دهان هستند.

* افرادی که به بیماری لثه مبتلا هستند.

* افرادی که سابقه پوسیدگی های مکرر دندان دارند.

* افرادی که دارای روکش دندان، بریج و یا سیم های اورتودنسی هستند.

خطرات مصرف بیش از حد فلوراید

اگر فلوراید به درستی مصرف شود هیچ گونه خطری ایجاد نمی کند و می توان به خوبی از آن استفاده نمود اما اگر به مقدار زیادی مصرف گردد می تواند خطرناک باشد. به همین دلیل، والدین باید از قرار دادن محصولات حاوی فلوراید در دسترس کودکانشان (بخصوص در کودکان زیر ۶ سال) خودداری نمایند.

بعلاوه، مصرف بیش از حد فلوراید می تواند باعث نقص در مینای دندان شود و در نتیجه خط های سفیدی بر روی دندان ایجاد شده و با اینکه رنگ دندان به رنگ قهوه ای تغییر می یابد. به این نقص های مینای دندان که بر د مصرف بیش از حد فلوراید ایجاد می شود اصطلاحا فلوروزیس (Fluorosis) گفته می شود و وقتی ایجاد می شود که دندان ها در حال تشکیل شدن هستند (معمولا در کودکان زیر ۶ سال). فلوروزیس معمولا با  مصرف آبی که حاوی فلوراید زیاد می باشد ایجاد می گردد. گرچه رنگی که بر اثر فلوروزیس بر روی دندان ها ایجاد می شود را نمی توان با مسواک زدن برطرف نمود اما دندانپزشک می تواند با انجام کارهای خاصی این مشکل را تا حدود زیادی برطرف نماید.