آشنایی با علائم بیماری ایدز در کودکان

ایدز در کودکان و نوزادان

اولین موارد بیماری ایدز در نوزادان در اواخر سال ۱۹۸۱ در آمریکا گزارش گردید . پس از آن این تعداد فزونی یافت . کودکان و نوزادان در دو زمان کاملا مجزا از هم می توانند آلوده شوند . زمان اول که شایع تر نیز می باشد ، هنگامی است که کودک از مادر آلوده به ویروس متولد گردد . زمان دوم موقعی است که کودک از فراورده های خونی آلوده استفاده کند . شیرخوارانی که از والدین در معرض خطر متولد می شوند حدود ۷۵٪ را تشکیل می دهند . انتقال ویروس از مادر آلوده به ویروس در خلال بارداری از راه جنت و یا حين زایمان انجام می گیرد . منشأ آلودگی نوزاد همیشه مادر آلوده به ویروس است. چنانچه مادر بیمار باشد ، برای آلوده شدن کودک نیازی به آلودگی پدر نیست . اما اگر پدر بیمار باشد و مادر سالم ، و در دوران بارداری همچنان سالم باقی بماند . کودک سالم متولد خواهد شد . در کودکانی که در نتیجه کاشت مصنوعی نطفه متولد شده اند ، مادر همیشه منشأ آلودگی بوده است.

باید دانست که اسپرم به طور مستقیم به ویروس آلوده نمی شود و بنابر این تخم تشکیل شده نیز در آغاز آلوده نخواهد بود . در واقع مایع منی ممکن است آلوده گردد بنابراین مادر آلوده گردد و جنین را آلوده سازد . در سطح جهان تقریبا سالانه یک ملیون زن آلوده به HIV باردار می شوند و بدون درمانهای پیشگیرانه ۲۰٪ از آنها HIV را به کودک خود منتقل می کنند . همانطور که گفته شد شایع ترین روش انتقال ایدز از مادر آلوده به جنین یا نوزاد در طول حاملگی ، حول و حوش زایمان و یا شیر دادن می باشد . انتقال خون آلوده در کودکانی که به طور مکرر نیاز به خون دارند مانند هموفیلی ها ، تجاوز جنسی در دوران کودکی و فعالیت جنسی در اوایل نوجوانی از روشهای دیگر انتقال ایدز در اطفال به شمار می آید . در ایران اولین مورد ایدز در سال ۱۳۹۶ در یک کودک ۶ ساله مبتلا به هموفیلی که از فاکتورهای انعقادی آلوده به ویروس اچ آی وی وارداتی از اروپا استفاده نموده بود تشخیص داده شد.

در برابر خطر اچ آی وی والدین باید چه اقدامی بکنند؟

هنگامی که پدر آلوده باشد و مادر سالم ، آیا عمل مقاربت به انتقال ویروس منجر خواهد شد ؟ بطور کلی چنانچه مادر تا سه ماه پس از مقاربت نشانه ای نداشته باشد، بارداری را می تواند ادامه بدهد اما در هر حال باید توجه داشت و از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری نمود . چرا که خطر انتقال بسیار مهم است. چنانچه مادر آلوده باشد ، داشتن کودک سالم تا پایان عمر امکان ندارد و خطرناک است.

اکنون این سؤال پیوسته مطرح می شود که آیا بر روی مایع منی پدر آلوده به ویروس می توان اعمالی را انجام داد تا بارداری بدون خطر به وقوع بپیوندد . تا کنون هیچکس مسئولیت این امر را قبول نکرده است که اسپرماتوزوئیدی عاری از هیچگونه قطعه ویروسی باشد  .چنانچه مادری آلوده باشد ، پس دارای پادتن هایی در برابر ویروس ایدز خواهد بود و تولد کودک آلوده امکان خواهد داشت . در حال حاضر این خطر حدود ۵۰٪ است . این موضوع نشان می دهد از هر دو کودک که مادرانشان آلوده باشد یکی حامل ویروس بوده و خطر ابتلا به بیماری وخیم او را تهدید می نماید .

از آنجا که در زن باردار تغییرات ایمنی بوقوع می پیوندند ، بنابراین خود بارداری یک عامل تشدید کننده عفونت مادری خواهد بود . از تمامی دلایل بالا نتیجه می گیریم که تا بیستمین هفته بارداری سقط جنین در مادر آلوده باید انجام شود . چنانچه بارداری بیش از مدت یاد شده ادامه یابد چاره ای به جز ادامه بارداری نیست . در اینجا نیز در مورد زایمان طبیعی و با عمل سزارین هیچگونه رأی قطعی وجود ندارد .

علائم بیماری ایدز در کودکان و نوزادان

هر کودک متولد از مادر آلوده پس از تولد از نظر وجود پادتن مثبت خواهد بود چرا که پادتن های ضد ویروسی از جفت عبور می کنند . موقعی که چنین اتفاقی رخ میدهد پادتن های مادری بتدریج در خلال سال اول زندگی کودک از بین می روند . بنابراین چنانچه کودک واقعا آلوده نباشد نتیجه آزمایشات بین ۶ ماهگی تا یکسالگی منفی خواهد شد. پس برای اطمینان از اینکه کودک خود مبتلا شده است و پادتن ساخته است ، آزمونهایی را باید انجام داد که مجزا ساختن این نوع پادتن ها را عملی سازد . ایمونوگلوبولین هایی وجود دارند که به آنها ایمونوگلوبولین گفته می شود . این ایمونوگلوبولین ها از جفت نمی گذرند و مادر آنها را به جنین نمی تواند منتقل کند . در صورت وجود این نوع ایمونوگلوبولین یا پادتن ، تفسیر این خواهد بود که جنین یا نوزاد این پادتن ها را ساخته و خودش آلوده است . از طرفی چنانچه کودک مبتلا شده باشد ، کبد، طحال و غده های لنفاوی بزرگ دارد . همچنین توقف رشد قد و وزن و تورم مکرر گوش وی مشاهده می شود .

در حدود ۵۰٪ کودکان متولد از مادران آلوده به ویروس به بیماری مبتلا می شوند. برعکس بزرگسالان ، نزدیک ۹۰٪ این کودکان به شکل وخیم بیماری یا به عبارت دیگر به ایدز مبتلا می گردند. این وضعیت به دلیل کامل نبودن دستگاه ایمنی بدن نوزادان است . ایدز مادرزادی در خلال دو سال اول زندگی نوزاد ظاهر می شود . در این کودکان عفونت های فرصت طلب بوجود می آید که از آنها می توان به عفونت ریوی پنوموسیستیس کارینی و عفونت سایتومگالوویروس اشاره نمود .

اختلالات دستگاه گوارش نیز شایع هستند و اغلب به شکل اسهال مزمن ظاهر می شوند . چنانچه علامت یاد شده وجود نداشته باشد ، جذب غذایی مختل و در حقیقت کودک به سوءهاضمه مبتلا می گردد. شیوع و شدت ابتلا دستگاه عصبی از اختصاصات ایدز کودک است . ابتلای دستگاه عصبی ممکن است در کلیه اعضاء این دستگاه از جمله مغز ، نخاع و اعصاب مشاهده شود.

در صورت وجود کودک مبتلا به ایدز در خانوانده چه باید کرد؟

چنانچه آلودگی کودک به ویروس ایدز مسجل شده باشد ، انجام اقدامات جدی پزشکی و مراقبت های خاص ضرورت پیدا می کند . تجویز هر نوع واکسن بویژه واکسنهایی که حاوی ویروس یا میکروب زنده یا ضعیف شده باشد ، ممنوع است . به عنوان مثال تلقيح واکسن ضد سل (ب.ث.ژ) در این کودکان منجر به یک بیماری خطرناک می شود .

هنگام ابتلا به هر عفونتی درمان با آنتی بیوتیک مناسب باید انجام بگیرد . همچنین تجویز آنتی بیوتیک برای پیشگیری پیشنهاد شده است . این پیشگیری را همراه با تزریقات منظم ایمونوگلوبولینها – برای تقویت سیستم ایمنی – می توان انجام داد . هنگامی که حال عمومی این کودکان اجازه بدهد و مساعد باشد ، باید به زندگی عادی ادامه بدهند ، زیرا براساس بررسی های انجام شده هیچگونه خطری اطرافیان خانوادگی و مدرسه را تهدید نمی کند . همچنین براساس تحقیقات به عمل آمده هیچگونه خطر سرایتی برای سایر افراد خانواده ندارند .

در دوقلوها انتقال مادرزادی در یکی از آنها اتفاق می افتد و معمولا دیگری سالم خواهد بود . بررسی های دیگر انجام شده در مهدهای کودک و شیرخوارگاه ها که کودک آلوده به ویروس تماس بسیار نزدیک با سایر کودکان داشته و برخی از آنها نقص ایمنی نیز داشته اند ، نشان داده اند که هیچگونه آلودگی مشاهده نشده است . بنابراین با توجه به نتایج حاصله از بررسی ها و مشاهدات یادشده کودکان آلوده به ویروس بدون ایجاد خطر برای اطرافیان و افراد جامعه به زندگی عادی می توانند ادامه بدهند . پس احساس هیجان و توسل به عکس العمل های ناروا در برابر کودکان آلوده به ویروس در اجتماعاتی مانند مهد کودک ، شیرخوارگاه ها و مدارس کاملا غیرموجه است .بالاخره در صورتی که در کودک حامل ویروس نشانه های مشخص ویروس ظاهر گردد ، بهتر است که در سنین کودکستان یا مدرسه مراقبت های فردی رعایت شود .