آشنایی با انواع زخم و کمک های اولیه ی لازم در صورت ایجاد انواع زخم

در صورت ایجاد زخم بر روی بدن چه کار هایی باید انجام داد؟

زخم ها به دو دسته تقسیم می شوند: ۱) زخم های باز و ۲) زخم های بسته.

١. زخم های باز

به زخم هایی گویند که در آنها سطح پوست دچار پارگی شده، خونریزی خارجی دیده شود.

انواع زخم باز

الف) ساییدگی: بر اثر کشیدگی یا خراش پوست به وجود می آید.

علائم ساییدگی

۱.خراشیدگی سطح پوست . ۲. خونریزی کم

کمک اولیه

1. تمیز کردن سطح پوست

۲. شستن زخم و اطراف آن با آب و صابون.

ب) بریدگی: به وسیله شیء نیز مانند کارد به وجود می آید.

علائم بریدگی

۱. صاف بودن لبه های بریدگی.۲. خونریزی شدید.

کمک اولیه

۱.کنترل خونریزی۲. شستن زخم با آب و صابون

ج) پارگی یا دریدگی: صدمه به پوست بر اثر برخورد با شیء سخت.

علائم دریدگی (پارگی):

1. خونریزی شدید ٢. احتمال آسیب به شریان ها و وریدها ٣. نامنظمی لبه های زخم.

 کمک اولیه

۱.کنترل خونریزی ۲. شستن و تمیز کردن زخم ٣. رساندن مصدوم به مراکز درمانی

د) سوراخ شدگی: به وسیله میله ای تیز یا گلوله تفنگ.

علائم سوراخ شدگی

١. وجود زخم باریک و عمیق ٢. احتمال آسیب به شریان ها و وریدها ٣. وجود شیء فرورفته در زخم.

کمک اولیه

۱. در صورت فرو رفتن شیء خارجی، بی حرکت نگه داشتن آن  ٢. کنترل خونریزی٣. رساندن مصدوم به مراکز درمانی.

ه) له شدگی: بر اثر مواد منفجره

علائم له شدگی

۱.از بین رفتن بافت٢. خونریزی شدید

کمک اولیه

١. کنترل خونریزی – ۲. رساندن مصدوم به مراکز درمانی.

قطع عضو یا کنده شدگی: به وسیله اجسام تیز و برنده با فشارهای شد خارجی مانند تصادفات و انفجار.

علائم قطع عضو:

۱. خونریزی شدید ٢. کنده شدگی قسمتی از بدن.

کمک اولیه

1. کنترل خونریزی۲. رساندن مصدوم به مراکز درمانی٣. نگهداری عضو قطع شده و انتقال آن همراه مصدوم به مراکز درمانی.

تمیز کردن زخم

جهت جلوگیری از عفونت، زخم باید تمیز شود. البته در زخم های کم عمق، تمیز شدن زخم ممکن است توسط خونریزی انجام شود، اما زخم های عمیق نبازیه مراقبت پزشکی و دارویی دارند. این گونه زخم ها را در مراکز درمانی ابتدا تمیز کرده، سپس بخیه می زنند.

روش تمیز کردن زخم

١. ابتدا دستهای خود را با آب و صابون شسته، سپس دستکش پزشکی بپوشید.

۲. زخم را نمایان کنید( پوشش روی زخم را کنار بزنید)، اگر چسبندگی پیش آمده باشد، آب گرم (ولرم) بر روی موضع بریزید تا راحت تر جدا شود.

٣. داخل زخم را با آب و صابون بشویید. توجه داشته باشید که زخم را حتما با آب قابل شرب شستشو دهید. آب باید به طور مستقیم بر روی زخم ریخته شود. زخم هایی که خطر عفونت آنها زیاد است، مانند گزیدگی حیوانات، زخم های بسیار کثیف، زخم سوراخ شدگی، یا زخم آزاردهنده، احتیاج به توجهات پزشکی و دارویی دارند. بهترین کاری که امدادگر می تواند انجام دهد، تمیز کردن زخم است.

۴. بعد از تمیز کردن زخم با منقاش استریل، اشیای ریز موجود در زخم را خارج کنید (منقاش = پنس با پست)

۵.اگر زخم کوچک بوده نیاز به بخیه زدن نداشته باشد، می توانید بر روی زخم لایه ای از پماد آنتی بیوتیک (آنتی بیوتیک هایی که باکتری ها را می کشند و ایجاد حساسیت نمی کنند) بمالید.

۶.در زخم هایی که احتمال عفونت زیاد است، مانند سوراخ شدگی و پارگی، زخم را با پانسمان استریل و خشک با پارچه ای تمیز بپوشانید و پانسمان را به طور کامل با بانداژ نپوشانید، زیرا ممکن است باکتری ها در زخم باقی مانده، احتمال عفونت را افزایش دهند.

٧.اگر زخم بعد از پانسمان دچار خونریزی شد، پانسمان دیگری را بر روی پانسمان اول قرار دهید.

۸. به طور روزانه پانسمان را تعویض کنید و اگر چسبندگی پیش آمده بود، با آب گرم آن را بشویید تا راحت تر جدا شود.

عوارض زخم ها

شامل: ۱) عفونت، ۲) کزاز ۳) قطع عضو

۱.عفونت: تراکم باکتری ها در زخم، عفونت ایجاد میکند که با علائم زیر همراه است:

الف) التهاب و قرمزی اطراف زخم ب) حساسیت و گرما ج) ترشح چرک د) تب ه) التهاب غدد لنفاوی و) عفونت در صورت ورود به خون می تواند باعث بد حالی شدید و حتی مرگ شود.

۲. کزاز: بیشتر در زخم های سوراخ شده که اکسیژن در عمق زخم کم است، دیده می شود. باکتری مسؤول، سم قدرتمندی تولید می کند که به سیستم عصبی و مغز و نخاع حمله کرده، باعث انقباض گروههای عضلانی بدن می شود و در صورت عدم درمان، به مرگ منجر می گردد. واکسیناسیون کامل کودکان، از بروز بیماری کزاز جلوگیری می کند و هر ۵ تا ۱۰ سال باید تزریق آن تکرار شود. ایمنی در برابر کزاز( تزریق آمپول های ضدکزاز) فقط تا ۷۲ ساعت پس از آسیب و زخم مؤثر است و پس از این زمان، ایمنی در برابر کزاز تأثیر ندارد.

۳.قطع عضو: جدا شدن قسمتی از بدن نیاز به رسیدگی فوری دارد. قسمت جداشده در شرایط بدون سرما بیشتر از ۶ ساعت احتمال زنده ماندن ندارد و عضله نمی تواند فندان خون را بیشتر از ۴ تا ۶ ساعت تحمل کند.

مراقبت از بیمار دچار قطع عضو

کمک اولیه

١. کنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم و قرار دادن در ارتفاع بالاتر از سطح قلب و فشار بر روی نقاط فشار

2. قرار دادن پانسمان خشک و استریل بر روی محل عضو قطع شده در شود

٣. درمان شوک مصدوم

۴. استفاده از تورتیکه به دلیل آسیب به بافت، عروق خونی، و اعصاب مورد نیاز جهت ترمیم، به ندرت انجام می گیرد.

۵. رساندن سریع مصدوم به مراکز درمانی

مراقبت از عضو قطع شده

1. در صورت امکان، عضو قطع شده را با آب آبکشی کنید، از شستشوی، عضو با آب و صابون خودداری کنید. عضو قطع شده نیاز به تمیز کردن ندارد.

۲. عضو قطع شده را در یک گاز خشک با پارچه تمیز خشک بپوشانید.

٣. بعد از قرار دادن عضو در گاز استریل و خشک آن را درون کیسه پلاستیکی قرار داده، کیسه را در یخ بگذارید. سرد کردن عضو می تواند احتمال پیوند را تا ۲۴ ساعت افزایش دهد، اما بهتر است رساندن عضو قطع شده جهت پیوند، بیشتر از ۶ ساعت طول نکشد.

تاول

جمع شدن مایع در زیر لایه ای از پوست را تاول گویند که بر اثر سوختگی، یخ زدگی، حساسیت دارویی، نیش حشرات و مار، یا تماس با گیاهان سمی و مالش مکرر و اصطکاک بر روی سطح کوچکی از پوست به وجود می آید. نوع ویروسی تاول می تواند از شخص بیمار به شخص سالم سرایت کند، مانند تبخال یا آبله مرغان.

کمک اولیه در تاول

١. سقف تاول بهتر است برداشته نشود، مگر اینکه عفونت در زیر تاول به وجود آمده باشد با وجود تاول باعث درد غیرقابل تحمل در مصدوم شود.

٢. اگر تاول باز شده باشد، سطح آن را باید با آب و صابون جهت جلوگیری از عفونت شستشو دهید.

٣. به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز تا زمانی که پوست جدید شکل بگیرد، باید از بانداژ حفاظتی استفاده کنید.

۴. پانسمان را به طور روزانه تعویض کنید.

اگر تاول بر روی پا خیلی دردناک باشد و مانع از راه رفتن و دویدن شود، ( اقدامات زیر را انجام دهید:

الف) موضع تاول را با آب و صابون بشویید یا الكل بر روی آن بمالید.

ب) به وسیله یک نیدل (سوزن استریل)، چندین سوراخ کوچک در پایه تاول به وجود آورید و با وارد کردن فشار، مایع درون آن را خارج کنید. سعی کنید سقف تاول را برندارید.

ج) پماد آنتی بیوتیک بر روی آن قرار داده، محكم با یک گاز نچسب آن را بپوشانید. پانسمان با فشار باعث چسبیدن سقف تاول به لایه های زیرین شده، از جمع شدن مجدد مایع در ناول بعد از خارج کردن آن جلوگیری می کند.

د) به طور روزانه پانسمان را تعویض کرده، محل زخم را از نظر علائم عفونت ( مانند قرمزی و وجود چرک) بررسی کنید.

۲. زخم های بسته:

بر اثر برخورد شيء غیرنوک تیز پهن به بدن، زخم بسته به وجود می آید. در این نوع زخم، پوست پاره نمی شود، اما بافت و عروق خونی زیر پوست له می شوند و خونریزی داخل سطح محدودی رخ می دهد.

کمک اولیه

1. خونریزی را با قرار دادن کیف یخ بر روی موضع آسیب دیده مهار کنید. به یاد داشته باشید که یخگذاری بر روی موضع نباید بیشتر از ۲۰ دقیقه طول بکشد (به دلیل احتمال یخ زدگی موضع)

۲. بر روی پوست ناحیه، پدی( پانسمان حجیم) را قرار داده، روی آن با باند کشی بانداژ کنید.

۳. احتمال وجود شکستگی را بررسی کنید.

۴. انتهای عضو آسیب دیده را جهت کاهش درد و التهاب، بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

وجود خون در زیر ناخن

وقتی بر اثر ضربه ناخن انگشت له شود، خون در زیر ناخن جمع می شود و به دلیل فشاری که خون به زیر ناخن وارد می کند، موضع آسیب دیده بسیار دردناک می شود.

کمک اولیه

1. دست آسیب دیده را بالا گرفته، انگشت را در آب یخ قرار دهید و روی ناخن کیف یخ بگذارید.
2. فشار زیر ناخن صدمه دیده را با داغ کردن یک سوزن و فرو بردن آن به داخل ناخن کاهش دهید (مقداری از خون زیر ناخن از طریق سوراخ ایجادشده خارج می شود. این عمل به دلیل اینکه ناخن عصب ندارد، دردناک نمی باشد.

٣. بر روی ناخن پانسمان قرار دهید تا خون خارج شده را جذب کند و از ناخن صدمه دیده حمایت نماید.

فشردگی انگشت توسط حلقه یا انگشتر: گاهی انگشت دچار تورم شده، انگشتر از انگشت خارج نمی شود و در صورتی که جریان خون را مسدود کند، می تواند خطرناک باشد. اگر انسداد ۴ تا ۵ ساعت طول بکشد، می تواند باعث گانگرن یا خشک و سیاه شدن انگشت شود. سعی کنید در صورت تورم انگشت، هرچه زودتر با کمک روش های زیر انگشتر را خارج کنید:

١. انگشت را توسط گریس، روغن، کره، با دیگر مواد لغزنده لیز کنید تا انگشتر خارج شود .

۲. جهت کاهش تورم از روش های زیر استفاده کنید:

الف) انگشت متورم را چند دقیقه در آب سرد قرار دهید.

ب) انگشت را از نوک به طرف دست ماساژ دهید و سپس انگشت را لیز کنید تا انگشتر خارج شود.

٣. چند سانتی متر (حدود ۱۰ سانتی متر) از یک نخ باریک را از زیر حلقه به طرف دست عبور دهید. این کار را می توان توسط یک خلال دندان انجام داد. سپس نخ را محکم به دور انگشت بپیچید و این پیچیدن را به سمت ناخن ادامه داده، و از حلقه دور شوید، حلقه های نخ باید به طور نزدیک هم بر روی انگشت پیچیده شوند. سپس انتهای نخی را که از ابتدا در زیر انگشت قرار داده اید، بر روی انگشتر برگردانید و آن را بکشید. با این عمل ممکن است انگشتر بر روی نخ های پیچیده شده شر خورده، حرکت کند. این کار را تا خارج شدن کامل انگشتر ادامه دهید.

۴. تنگ ترین قسمت انگشتر را با اره مخصوص انگشتر بریده، آن را خارج کنید. سعی کنید به پوست آسیب نرسانید.

بخیه زخم ها

زخم های بزرگ و عمیق نیاز به بخیه دارند. بخیه می تواند زخم را سریع تر بهبود بخشیده، احتمال عفونت را کاهش دهد و اسکار زخم را کوچک تر کند. اگر زخم های مصدوم نیاز به بخیه کردن داشته باشند، باید در کمتر از ۶ تا ۸ ساعت بخیه شوند اما زخم های سر و تنه را می توان تا ۲۴ ساعت پس از آسیب نیز بخیه کرد. بخیه زدن زخم توسط پزشک و مراکز درمانی انجام می شود.

آلودگی با ترشحات بدن و خون مصدوم

دست های امدادگر نباید با خون یا دیگر مایعات بدن تماس داشته باشد (به خصوص در مصدومین مشکوک به بیماری های ایدز، هپاتیت B و C در صورت تماس با خون یا مایعات بدن مصدوم، امدادگر باید اقدامات زیر را انجام دهد:

١. دست ها را خیلی دقیق با آب و صابون به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه بشوید و سپس با دستمال کاغذی دست ها را خشک کرده، دستمال را دور بیندازد (استفاده از دستمال کاغذی، از سرایت آلودگی به دیگران جلوگیری می کند).

٢. در صورت آلودگی چشم، بینی و دیگر مخاطات بدن با خون یا مایعات بدن مصدوم، سریعا آن ها را با آب فراوان بشوید.

٣. اگر در طی امداد رسانی آلودگی با خون و دیگر مایعات بدن مصدوم پیش آمد (به خصوص در مصدوم مشکوک به ایدز و هپاتیت نوع B و C)، سریعا آن را به مراکز درمانی گزارش دهید تا اقدامات لازم عليه آلودگی امدادگر به ویروس انجام شود.