آبله مرفان، سياه سرفه و اوريوند

با بیماری آبله مرفان، سياه سرفه و اوريوند بیشتر آشنا شوید

آبله مرغان

اولین علامت آبله مرغان معمولا وجود چندجوش مشخصی است که روی بدن و صورت میزند . خیلی از جوشها مانند جوشهای معمولی بر آمده و برجسته است . ولی در نوك بعضی از آنها يك تاول ریزی که محتوی آب زردرنگی است قرار دارد. ته این جوشها و پوست اطراف آن کاملا قرمزرنگ است، این تاولهای کوچک و ظریف در ظرف چند ساعت میترکد وجای آن دلمه ای بسته میشود. موقعی که طبیب برای تشخیص این کسالت بمشاهده این جوشها میپردازد ، در میان تمام جوشهای دلمه دار در جستجوی چند جوش تازه ای است که تاول آنها کماکان دیده میشود. تا سه الی چهار روز جوشهای جدید دسته دسته بیرون میزند .

اطفال بزرگی و اشخاص بزرگی که مبتلا بآبله مرغان میشوند ممکن است روز قبل از پیدایش دانه ها احساس کسالت و سردرد نمایند، ولی اطفال خردسال متوجه این علائم نمیگردند. تب در ابتدای ناخوشی معمولا مختصر است ، ولی در یکی دو روز بعد ممکن است بالاتر رود ، بعضی از اطفال هر گز احساس ناخوشی و کسالت نمیکنند و هرگز تب آنها از ۳۸٫۵ درجه تجاوز نمیکند. بعضی از اطفال دیگر تب شدیدی میکنند و کاملا ناخوش میشوند. جوشهای آبله مرغان معمولا خارش دارد.

در مورد بثورات، خصوصا اگر همراه با تب و کسالت باشد، باید طبیبی رادعوت نمائید تا آنرا تشخیص دهد و درمان نماید (زیرا آبله مرغان ممکن است با آبله و یا سایر امراض اشتباه شود). مادامیکه دستجات جدید جوشها و دانه های آبله مرغان بیرون میزند طفل معمولا بستری میشود . خارش پوست را میتوان با حمام گرم نشاسته یا جوش شیرین برای مدت ده دقیقه دو یا سه مرتبه در روز تسكين داد . برای اینکار نشاسته ای مصرف کنید که به سهولت در آب قابل حل باشد و با جوش شیرین مصرف نمائید (يك فنجان برای رانهای كوچك، دو فنجان برای وان های بزرگ)، سرجوشها را با مالیدن آنها نکنید . تنها عارضه ثانوی آبله مرغان ، رکورك، و دهل است که ناشی از عفونتهائی است که با خاراندن بانها اضافه میشود. لذا دستهای طفل را باید سه مرتبه در روز با صابون شست و ناخن هایش را کوتاه نگاه داشت.

آبله مرغان معمولا بازده الی نوزده روز بعد از تماس با شخصی که آبله مرغان گرفته است ظاهر میشود (دوره کمون) . مقررات معمولی آنست که يك هفته بعد از شروع بیرون زدن بثورات، و یا دو روز بعد از آنکه جوشهای جدیدی بیرون نزد می توان بطفل اجازه داد که بیرون رود یا بمدرسه بر گردد . دلمه های خشک شده آبله مرغان مسری نیست و نباید بدلیل وجود آنها طفل را مجزا نگاهداشت و با از رفتن او بمدرسه جلوگیری نمود. بهرحال، بعضی از مدارس اصرار دارند مادامیکه تمام جوشهای بدن طفل پاك نشده است نباید بمدرسه بر گردد.

سیاه سرفه

این کسالت در طی هفته اول شروعش هیچ علامتی که شما را بأن مظنون سازد ندارد . ابتدا خیلی شبیه سرماخوردگی معمولی است ، یعنی طفل مختصری آبریزی از بینی دارد و سرفه های خشك میزند. در اواخر هفته اول مادر معمولا تصور می کند که سرماخوردگی طفل رفع شده است و او را بمدرسه میفرستد، ولی مادر در جواب این سؤال که چرا طفل را بمدرسه فرستادید خواهد گفت : زیرا فقط مختصری سرفه های خشك باقی مانده بود .، ولی در طی هفته دوم است که وجود کسالت سیاه سرفه مورد سوء ظن قرار میگیرد.

بتدریج حملات طولانی سرفه هنگام شب شروع میشود . طفل هشت الی ده مرتبه بك نفس و پشت سر هم سرفه میکند . شبی طفل بعد از چندحمله سرفه های مسلسل و پشت سر هم ناگهان عق میزند و استفراغ میکند. یا ممکن است در انتهای حمله سرفه ها ناگهان طفل دهق، کند. این صدای شهیقی است که طفل بعد از حملات سرفه برای شروع مجدد تنفس خود انجام میدهد . امروزه که واکسن سیاه سرفه عموما رایج کشته است، پیشرفت مرض سیاه سرفه آنقدرها زیاد نیست که باین مرحله برسد و در بعضی موارد حتی استفراغ هم پیدا نمی شود. در اینصورت تشخیص سیاه سرفه از روی کیفیت سرفه ها در هفته دوم (سرفه ، سرفه، سرفه ، سرفه، سرفه، سرفه ، سرفه ، سرفه – یعنی سرفه های مسلسل و پشت سرهم) بدون اینکه طفل در بین آنها فرصت نفس کشیدن داشته باشد) و وجوداطفال دیگری که در همسایگی همان نحو سرفه میکنند داده میشود.

اگر فرزند شما در طی چند روز اول سرماخوردگی مبتلا بسرفه های شدیدی می شود، نباید فورا بگوئید دچار سياه سرفه شده است. در واقع ، وجود سرفه های شدید در ابتدای سرماخوردگی علامتی است که تشخیص سیاه سرفه را رد میکند.

سیاه سرفه هفته ها طول میکشد تا خوب شود . مرحله سرفه های مسلسل، در حالات متوسط در حدود چهار هفته و در موارد شدید در حدود دو الی سه ماه طول می کشد . هروقت سرفه های خشك طفلی متجاوز از يك ماه ادامه یابد طبیب بنکر سیاه سرفه میافتد.

وقتی تشخیص سیاه سرفه مشكوك باشد، استفاده از دو وسیله آزمایشگاهی غالبا بتشخيص کم مینماید : وسيلة اول کشت میکروب است. طبيب، طفل را وادار میکند روی ظرفی که محتوی ژلاتين مخصوصی است و میکروب سیاه سرفه در آن بسهولت رشد و نمو می کند سرفه نماید. اگر طبیب میکروب سياه سرفه را در آن پیدا نماید، کاملا مطمئن میشود که مرض طفل سياه سرفه است. ولی اگر طبیب میکروب سياه سرفه را در آن پیدا ننماید، تشخیص سیاه سرفه مردود نمی شود . این آزمایش در طی هفته اول یادوم بسیار قابل اعتماد و اطمینان می باشد . وسيله دوم ، عبارت از شمردن گلبولهای سفید خون است که نتیجه آن در بعضی موارد، خصوصا در هفته های سوم و چهارم ، قطعی است و در بعضی موارد دیگر بی فایده است و کمکی بتشخیص نمیکند.

سیاه سرفه در بعضی موارد ، خصوصا در اطفال کوچکتر از دو سال، مرض سخت و خطر ناکی است. خطر سیاه سرفه بقدری است که اگر طفل خردسالی در منزل داشته باشید باید از آن، همچون طاعون، فرار کنید. مهمترین خطر آن برای اطفال خرد سال خستگی مفرط وسینه پهلو است.

طبیب درمان را با توجه بسن طفل و شدت مرض شروع خواهد کرد. شربتهای سرفه همیشه تجویز می شود ولی غالبا تاثیر بسیار کمی دارد . بسیاری از مبتلایان باین مرض حالشان در هوای سرد ، شب یا روز ، بهتر می شود ولی بدون شك طفل را باید از چایمان و سرماخوردگی محافظت نمود . باطفال قوی که تب نداشته باشند گاهی می توان اجازه داد که در مدت بیماری در خارج از اطاق بازی نمایند . البته ، آنها نباید با سایر اطفال بازی کنند. بعضی از اطفال دیگر اگر بستری شوند کمتر دچار حملات سرندهای مسلسل و پشت سر هم خواهند شد. اگر استفراغ مزاحم است، غذاهای کم و مکرد بهتر از سه وعده غذای کامل در معده می ماند. بهترین موقع برای غذا دادن بطفل بلافاصله بعد از استفراغ , می باشد ، زیرا طفل معمولا تا مدتی دچار حمله مجدد سرفه نخواهد شد. محکم بستن پارچه با شالی بدور شکم و کمر ممکن است خستگی و فرسودگی عضلات شکم را (که در نتیجه سرفه های مکرد ایجاد میشود) تسکین دهد.

از آنجا که سیاه سرفه بخصوص برای طفل شیرخوار و خردسال مرض خطرناکی است، لازمست موقعی که ظن این کسالت پیدا میشود طبیب را خبر کنید و این امر بدو دلیل است: اولا در صورت امکان از تشخیص مرض اطمینان حاصل میشود، ثانیا درمان شایسته و متناسبی به عمل می آید. این کسالت درمان خاصی را ایجاب میکند که مخصوصا نزد اطفال خردسال – بسیار مهم و ارزنده است.

مقررات قرنطینه و مجزا نگاهداشتن اطفال مریض از دیگران در ممالك مختلف متفاوت است. معمولا طغل تا پنج هفته بعد از شروع مرض و تا قطع کامل استفراغ نباید بمدرسه برود . واگیری و سرایت سیاه سرفه بعد از چند هفته ناگهان منو نه نمیشود ، بلکه بتدریج از شدت آن کاسته میشود و هر چه کسالت خفیف تر باشد، واگیری آنهم زودتر تمام میشود . بمنظور رعایت بهداشت و جلوگیری از انتشار این مرض در منزل، هر وقت سرفه طفل برای مدت دو هفته بطور قابل توجهی رو ببهبودی باشد، می توان او را بچه ای که برای دیگران چندان خطرناك نيست تلقی کرد . دوره کمون این مرض معمولا پنج الی چهارده روز است. اگر طفل خردسالی که هنوز واکسن سیاه سرفه بار تلقيح نشده است با بیمار سیاه سرفه ای تماس پیدا نماید ، برای جلو گیری با تخفیف مرض می توان سرم بعلفل تزریق نمود.

اوریون (بناگوشك)

اوريون اساسأ كسالت غدد بزاقی است، ولی بیشتر از همه، غدد بناگوشت (پاروتید) که در حفره ای که درست زیر نرمك لاله گوش قرار گرفته است ، مبتلا میشود. این غده موقع ابتلاء باین کسالت ابتدا این حفره را پر میکند و بعد تورم آن يک طرف صورت را بطور کامل فرا میگیرد. در نتیجه این تورم، نرم گوش ببالا رانده میشود و اگر انگشت خود را در قسمت عقب استخوان فك ببالا و پائین بکشیده حس خواهید کرد که تورم در قسمت جلوی آن قرار گرفته و قسمتی از استخوان فكرا پوشانده است.

هروقت طفلی مبتلا بتورم این ناحیه از صورت و گردن میشود ، سؤالی که همیشه . مطرح میشود آنست که: آیا این تورم مربوط به اوریون (یعنی عفونت خاص غدد بناگوشك) است؟ یا بعلت یکی از امراض نادر و عود کننده غد، بناگوشك و یا مربوط بتورم و التهاب یکی از غدد لنفاوی گردن میباشد ؟ غدد لنناری معمولی گردن که در نتیجه گلودرد گاهی ملتهب و متورم میشود در قسمت پائین گردن قرار گرفته بنر مک گوش نمیرسد و تورم نیز از استخوان فك تجاوز نمیکند.

وقتی طفل خردسالی مبتلا باورتون میشود، اولین چیزی که مورد توجه قرار می گیرد تورم ناحیه زیر گوش است. طفل بزرگتر، یک روز قبل از شروع تورم این ناحیه، ممکن است از درد اطراف گوش و گلو ، مخصوصا هنگام جویدن و بلعیدن شکایت نماید. طفل ممکن است احساس کسالت نماید و حالش خوش نباشد، در ابتدای کسالت غالبا تب مخنصری وجود دارد ولی روز دوم و سوم ممکن است بالاتر رود. غالبا تورم از یکطرف شروع شده بعد از یکی دو روز طرف دیگر هم مبتلا میشود . گاهی اوقات یکهفته یا بیشتر طول میکشد تا غده طرف دیگر مبتلا شود و در بعضی موارد طرف دیگر هرگز متورم نمیشود.

غير از غدد بناگو شك غدد بزاقی دیگری هم وجود دارد که گاهی مبتلا باورمون می شود. غدد زیر فکی در قسمت تحتانی استخوان فک قرار گرفته است. غدد زیر زبانی درست در عقب چانه (در زیر زبان) واقع شده است. گاهی شخصی ممکن است بدون اینکه مبتلا بتورم غدد بزاقی گردیده باشد دچار عوارض ثانوی اوریون بشود.

اوريون خیلی خفیف در ظرف سه تا چهار روز بر طرف میشود. دوره متوسط تورم غدد بزاقی یکهفته الی ده روز میباشد.

اوريون ممکن است به بیضه های مردها و پسرانی که بسن بلوغ رسیده باشند سرایت نماید. معمولا فقط یکی از بیضه ها مبتلا میشود. ولی حتی اگر هر دو بیضه هم مبتلا گردد ، عقیم شدن ( یعنی عدم توانائی برای تولید بچه ) نادر است. در هر حال صلاح پسرها در آنست که قبل از بلوغ اوریون بگیرند. بعضی از اطباء توصیه میکنند که پسرهای نابالغ عمدا با مبتلایان باوريون تماس حاصل نمایند تا بأن مبتلا شوند . مردها و پسرهای بالغ باید از تماس با بیماران اوریونی اجتناب نمایند. اوریون گاهی اوقات باعث مننژیت مخصوصی بنام مننژیت اور یونی میشود که طفل تب تندی میکند، گردنش شق میشود وهذيان میگوید. این عارضه ممکن است، ندرتا خطرناك باشد. ابتلاء لوزالمعده ممکن است باعث درد شدید شکم و استفراغ گردد.

اوریون یکی از امراض مسریهای است که بعضی از اطباء ، من جمله خود من نیز، تصور میکنند می توان دو بار بأن مبتلا شد بنابراین بیجهت خود را در معرض مبتلایان باوریون قرار ندهید. اگر هردو غده بناگوشك هم مبتلا شده باشد، باز هم تفاوتی نمیکند و ابتلاء مجدد امکان دارد.

وقتی باوریون مشكوك میشوید باید آنرا بطبيب نشان دهید چون تشخیص حتی این کسالت بسیار مهم است. زیرا اگر تورم مربوط بتورم و التهاب غدد لنفاوی باشد درمان آن کاملا متفاوت خواهد بود.

تا خاتمه تورم ، طفل را باید بستری کرد. بعضی از مردم در جریان مرض اوریون نمی توانند غذاهای ترش مزه مانند آب لیمو بخورند زیرا باعث درد شدید غدة متورم میشود ولی در بعضی دیگر تأثیری ندارد. بنابراین آب لیمو و سرکه وسیله اثبات اوریون نیست. دوره کمون اوریون دو الی سه هفته است.