مقدمات ازدواج

برگزاری مراسم عقد و عروسی در نزد اقوام مختلف دارای مراسم و تشریفاتی است که بسیار جالب و دیدنی می باشد و خاطره ای شیرین و دل انگیز در خاطره ها به جا می گذارد. در هر نقطه از جهان و همین طور در کشور خودمان این مراسم با تفاوتهایی انجام می شود. تفاوتهای موجود به صورتی است که از شهری به شهر دیگر و از روستایی به روستای دیگر متغیر است. مردم هر شهر و روستا تشریفات ازدواج را بر اساس سنت های به جا مانده از گذشتگان خود انجام می دهند. مقدمات ازدواج از قبیل خواستگاری، نامزدی، جهیزیه، مهریه و غیره در کشور ما یکسان است اما چگونگی برگزاری آن با هم تفاوت دارد.

خواستگاری

خواستگاری نخستین قدم برای ازدواج است. پیوند ازدواج که بین یک زن و مرد بسته می شود در نقاط مختلف همراه با آداب و رسوم خاصی است که ممکن است از جایی به جایی دیگر متفاوت باشد. معنای خواستگاری یعنی تقاضای ازدواج و پیشنهاد تشکیل خانواده از سوی مرد، اما این درخواست و پیشنهاد می تواند از جانب زن نیز داده شود. پسری که قصد ازدواج دارد با در نظر گرفتن اصول اخلاقی و اجتماعی مبادرت به خواستگاری از دختر مورد نظر خود می کند. خواستگاری معمولا با داشتن آشنایی های قبلی صورت می گیرد. اگر چه ممکن است این آشنایی با واسطه باشد و پسر و دختر از سوی شخص دیگر به هم معرفی شده باشند. به طور کلی اگر بخواهیم چگونگی خواستگاری در ایران را توضیح دهیم می توانیم به آن به این شرح اشاره کنیم را در استان در ایران:

۱- خواستگاری با آشنایی قبلی

الف) آشنایی دختر با پسر ایران

ب) آشنایی دو خانواده وارد کردا ادا بی

۲- خواستگاری بدون آشنایی با معرفی شخص دیگر

هر مرد و زنی که بتوانند ازدواج کنند می توانند از هم خواستگاری کنند. خواستگاری نمودن از زنی که موانع قانونی دارد مانند زن شوهردار و زنی که عده رجعه است بر خلاف نظم عمومی است. از دختری هم که به سن قانونی نرسیده نمی توان خواستگاری کرد. اگر چه منظور مرد از خواستگاری، پیشنهاد ازدواج پس از رسیدن به سن قانونی باشد. از نظر قانونی از زنی که موانع قانونی برای ازدواج ندارد می توان خواستگاری کرد. با توجه به موارد مطرح شده موارد مجاز برای خواستگاری را می توان به این شرح برشمرد:

الف) خواستگاری از زنی که خالی از نکاح وعده است.

ب ) خواستگاری از زنی که طلاق گرفته است.

ج) خواستگاری از زنی که شوهرش فوت کرده است.

د) خواستگاری از زنی که عده طلاق است توسط شوهر قبلی اش مجاز است. مواردی نیز وجود دارد که خواستگاری ممنوع است.

الف ) خواستگاری از زن شوهر دار ممنوع است. ب ) خواستگاری از زنی که در عده رجعه است. ج ) خواستگاری از دختری که نامزد دارد. د) خواستگاری از خویشاوندان نزدیک و خویشاوندان رضاعی ممنوع است. ذ) خواستگاری و ازدواج باکسی که تابعیت کشور دیگری را دارد و دین متفاوتی دارد. درخواست و پیشنهاد ازدواج می تواند از طرف زن نیز مطرح شود. اگر چنین پیشنهادی مطرح شود قانون اشکالی وجود ندارد، اما بر اساس رسوم اجتماعی معمولا مرد به خواستگاری زن می رود و از او تقاضای همسری می کند.

نامزدی

نامزدی قراردادی است که بین دو نفر به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. در پاره ای از موارد به سبب آماده نبودن یکی از طرفین ازدواج، یا به خاطر آشنایی بیشتر و موارد دیگر عقد ازدواج را منعقد نمی سازند اما پسر و دختر با هم نامزد می شوند. در دوران نامزدی پسر و دختر آمادگی خود را برای ایجاد خانواده به وجود می آورند و اعلام می دارند. عرف و سنت این دو را مکلف می کند که بر پیمان خود استوار بمانند. این دوران از نظر احساسی به عنوان شیرین ترین و خاطره انگیز ترین دوران یاد می شود. در آغاز این دوران رسم بر این است که حلقه ای بین طرفین رد و بدل شود. این دوران را می توان دوران شناخت بیشتر طرفین نیز نامید.

در مدت بین خواستگاری و عقد دو طرف می توانند با روحیات، خصوصیات، اخلاق و بسیاری از موارد یکدیگر تا حدودی آشنایی پیدا کنند و در مورد بسیاری از مسایل به توافق برسند. دیده شده که گاهی نیز این توافق به وجود نمی آید و طرفین با صلاحدید هم یا به شکل یکطرفه نامزدی را برهم می زنند.

جهیزیه

زوجی که می خواهند زندگی جدیدی را پایه گذاری کنند در آغاز باید حداقل وسایل زندگی را داشته باشند وگرنه مجبورند سربار دیگران شده و استقلال آنها از بین می رود.

جهیزیه اموری است که در ایران و برخی از کشورها معمول می باشد و آن عبارت است از تأمین اسباب و اثاثیه ای برای زندگی که از جانب عروس به خانه داماد می آورد. در مقابل داماد هزینه های دیگر زندگی را تأمین می کند. در بیشتر خانواده ها رسم است که زن در حدود توانایی مالی خود و خانواده اش بخشی از وسایل خانه را تهیه می کند که کمک بزرگی برای پاگیری زندگی مشترک است. مردی که در آغاز جوانی می خواهد تشکیل خانواده بدهد در بیشتر موارد توانایی تهیه وسایل زندگی را ندارد، تهیه وسایل از سوی خانواده یا خود زن زندگی مشترک را راحت تر می کند. تهیه جهیزیه در حد اعتدال از سوی خانواده عروس برای برقراری آسایش و نشانه محبت و صمیمیت است.

مهریه مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می شود و مرد ملزم به دادن آن به زن است. نهاد مهر در ایران بر اساس سنت بنا شده است. مهرهای سنگین به تازگی معمول شده و همچون سدی است که در مقابل تشکیل خانواده محسوب می شود، اما مهر مظهر تعهد شوهر برای تأمین زندگی است. یکی از سنن بسیار کهن در روابط خانوادگی این است که مرد هنگام ازدواج برای زن چیزی از مال خود را به عنوان مهریه می پردازد. این رسم دیرین در بین ایرانیان مرسوم بوده است. مهریه مالی است که به سبب عقد ازدواج شوهر باید به زن خود بپردازد. این مال متعلق به زن است و هیچیک از والدین حقی در آن ندارند. مهریه می تواند به صورت مختلف مانند پول، زمین، طلا و … باشد. مهری که در زمان عقد با توافق زوجین در نظر گرفته می شود سقف بخصوصی ندارد.

شیربها

اگر چه شیربها در جوامع شهری دیگر به ندرت به چشم می خورد اما هنوز رسمی است که در بعضی مناطق و از سوی برخی خانواده ها مطرح می شود. شیربها مبلغی است که از طرف داماد قبل از عقد به خانواده عروس پرداخت می شود تا به این وسیله از زحمات آنها قدردانی شده و از طرفی کمکی برای تهیه جهیزه باشد.

عقد

نکاح یا عقد در لغت به معنی پیوستن است. قراردادی است که به موجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک و متحد شده و خانواده جدیدی را تشکیل می دهند. مراسم عقد قسمت های جالبی دارد و از تشریفات خاصی پیروی می کند. این تشریفات از سنت و مذهب نشأت می گیرد. در ایران معمولا مراسم عقد یک سنت اسلامی تلقی می شود. مراسم با خواندن خطبه عقد که از اهمیت ازدواج و ارزشهای حاکم بر آن صحبت می کند شروع می شود.

در این مراسم زن و شوهر مقابل قرآن که نشانه تقوا و ایمان و آیینه و شمعدان که سمبل پاکی و روشنی است قرار می گیرند، سپس مراسم بله گرفتن از عروس و داماد اجراء می شود. عاقد از جانب دو طرف بعد از خواندن سوره و آیه ای درباره اهمیت ازدواج رو به عروس اسم عروس و شوهر آینده و میزان مهر را ذکر می کند و از او وکالت خود را می پرسد. و همین طور از داماد نیز اسم او و همسر آینده اش را می پرسد پس از آنکه عروس و داماد با گفتن بله موافقت خود را اعلام داشتند خطبه عقد خوانده می شود و قباله ازدواج از سوی دو طرف امضاء می شود. پس از مراسم عقد سور عروسی داده می شود. این مراسم معمولا با حضور فامیل دو طرف، دوستان و آشنایان انجام میگیرد و به زندگی جدید زن و مرد رسمیت می بخشد و با شادی و ابراز صمیمیت خود این رخداد را در ذهن ها ثبت می کنند.