در موارد اجرائی در اثنای زایمان

چنانچه قبلا نیز ذکر گردید، مرحله زایمان و خود آبستنی یک واقعه طبیعی و ساده نیست که چندان به آن اهمیت داده نشود و یا موضوع بسیار ساده انگاشته شود، بلکه موضوع حاملگی و زایمان پرتوی از زندگی بشری و نمادی از راز خلقت الهی و در عین حال انجام رسالت تکوینی بشر بر روی کره زمین میباشد. در کنار این جزئیات و مسایل بر زایمان و حاملگی که خود رازهایی در پس پرده دارد و دنیایی از عجایب و اسرار می باشد، نیازمند پردازش و تأمل و تعمق به آن است. لذا بر آن باید باشیم که بدانیم در مرحله زایمان چه باید کرد، پس از وقوع عمل زایمان چه مسایلی را رعایت نمود و چگونه می بایست به زانو مساعدت کرد.

بطور عموم زنان یک شب قبل از وقوع زایمان در ناحیه کلیههای خود حالت نیشگون گرفتگی احساس مینمایند و گاهگاهی نیز با دردهای زودگذر مواجه میشوند. دردهای به وقوع پیوسته چه چندان دوامی ندارند و حدود چند ثانیه صورت می پذیرد و سه یا چهار بار تکرار میشود به نوبه خود نشانهای دقیق از شروع و نزدیکی مرحله زایمان است. نیشگون گرفتگی در ناحیه کلیهها نه از فشار رحم بر روی کلیه هاست بلکه چنین حالت و احساسی ناشی از انقباضات بالای رحم می باشد. در چنین حالتی اگر زن آبستن دستش را بر روی شکمش بگذارد، سفتی و کشیدگی آن را کاملا احساس مینماید. اینگونه حالات و احساسات گاهی همراه دردهای خاص زایمان نیز دیده میشوند و ادامه می یابند.

بهترین و شاخص ترین دردهای زایمان، همانا وقوع دردهای سنگین و زودگذر و متناوبی

است که اندازه و فاصله معینی از هم دارند. هر اندازه که به مرحله زایمان نزدیک میگردد شدت و طول مدت درد نیز افزایش مییابد. در ابتدای وقوع حدود سی دقیقه ادامه یافته و در این مدت به طور متناوب حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه شدت گرفته و بر طرف میشود. همین درد سپس به مدتش افزوده شده و دردهای زایمانی از ۱۵ ثانیه به ۲۰ ثانیه افزایش یافته و باز پس از مدتی قطع میشود و بدین ترتیب با نزدیک شدن دردهای سنگین به ۳۰ تا ۴۰ ثانیه نیز میرسد. این وضعیت تا بدانجا می رسد که در نزدیکی وقت زایمان ۲ تا ۳ دقیقه حدود چند بار و یا یک دقیقه کاملا مداوم درد را به زانو عارض می سازد. به همین منظور شناخت دردهای واقعی زایمان از دردهای کذایی امری ساده است. دردهای کاذب به ظاهر خودشان را به حالت دردهای واقعی نشان داده و پس از فروکش کردن درد تا ۲ یا ۳ ساعت بروز نمینمایند. اینگونه دردهای نا آشنا و کاذب در ۱۰ یا ۲۰٪ زنان دیده میشود.

دو خصوصیت دیگری نیز بر دردهای خاص و واقعی زایمان متصور است. همانگونه که متذکر شدیم یکی از آنها بر طرف شدن حالت طبیعی و ریزش آب از مهبل است. بعد از ریزش آب اگر درد بیشتر شود، به راستی زایمان رخ خواهد داد. بنابراین با چنین نشانه هایی می توان مرحله زایمان را درک کرد. 1- اگر دردها ۱۵-۲۰ دقیقه بطور متناوب و با زمان و فرصت مناسبی رخ بدهد، زایمان نزدیک است. ۲- اگر در خواب و یا ایستاده نیز دردها آرام نگیرند، باز حاکی از نزدیک شدن زایمان است. ٣- اگر آب ریزش پیدا کند و درد بیشتر شود. ۴- اگر دردهای ممتدی پس از ریزش آب آمنیونی پدید آید، باز زایمان به وقوع خواهد پیوست.

با شروع دردهای واقعی زایمان، تدابیر لازم برای جلوگیری از استفراغ باید آغاز شود. برای این منظور خوراندن آب به زائو امری مناسب تلقی میشود. حال موضوع به اینجا میرسد که اگر درد واقعی بروز کرد، آیا به بیمارستان مراجعه بنمائید یا خیر؟

اگر زن زائو احساس انقباض شدیدی در رحم خود کرد و دردهای واقعی او را در برگرفت، ابتدا درنگ کرده و خود نیز وضعیت او را تشخیص دهید. اگر دردها در طول ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه به طور متناوب رخ داد، آن زمان یقین حاصل نمائید که دردهای واقعی است (این نشانه ها با خونسردی تمام توسط خود زن زائو نیز قابل کنترل است). لازم به یاد آوری است که با بروز دردهای واقعی، مراجعت به بیمارستان و یا کلینیک بی ثمر نخواهد بود و در آنجا اگر غشاء محافظ دریده شده و آب به بیرون ریخته شود، بسیاری از آلودگیها از وجود زن دور میشود. ولی اگر به دردهای خود شک کردید میتوانید در خانه کمی درنگ نموده و پارگی مختصر لایه غشایی را ملاحظه نمانید و پس از رویت چند قطره از آب واقعی آمنیون به مراجعه جهت زایمان در بیمارستان اقدام ورزید.

چنانکه در بخش قبلی اشاره شد، انقباضات ناحیه کلیوی که در حقیقت دردهای واقعی انقباض رحم است، یک شب قبل انجام می پذیرد. در آن صورت خودتان را برای زایمان پس از گذشت چند ساعت آماده شوید، اما قبل از این مراعات چند نکته الزامی است:

• قبل از بروز دردهای شدید حاملگی جهت انجام زایمان، دوش ملایمی بگیرید.
• اطراف مهبل و فرج خودتان را اگر پر مو شده است، تراشیده و تمیز نگهدارید تا از آلودگی و افزایش عمل پرستاران بکاهید.
• خودتان را از نظر روحی آماده کرده و با آرایش مختصر و بستن گیسوان جهت رفتن لحظهای به بیمارستان با وقوع نشانه های واقعی آماده شوید.

گاهی اتفاق می افتد که زن زائو حتی با رسیدن به بیمارستان هنوز تغییراتی در خود احساس نکرده و : لایه غشائی اش پاره نمی شود. لذا به توصیه پرستاران یا پزشک معالج قدم زدن چند دقیقه ای جهت وارد شدن فشار رحمی الزامی است. اگر چنین وضعیتی نیز مثمر ثمر نگشت و منجر به خستگی زن زائو شد استراحت و د – اتخاذ تدابیر دیگر امری اجتناب ناپذیر می نماید.

البته اگر تغییرات محسوسی انجام پذیرفت و در قدم زدن زن زائو احساس خستگی کرد، باید بر روی چگونگی بیرون آمدن سر کودک تخت دراز بکشد. اما توجه کند که تنها به پشت از گذرگاه زاdمان خوابیدن کافی نبوده و گاهگاهی نیز به طرفین بچرخد و

اینکه برای فشار دادن و کسب قدرت زیاد، نفسهای عمیق بکشید و به جای اینکه سریعتر عمل دم را انجام دهید لحظهای نفس خودتان را نگهداشته و بر شکم خود فشار بیاورید. این عمل باعث میشود که فریادهای بیجا و هیجان بخش نیز که گاهی نگران کننده برای دیگران جلوه میکنند مرتفع شوند. سپس نفس را بیرون بدهید. لازم به یاد آوری است که هیچگاه در چنین شرایطی فریاد نکشید، زیرا فریاد کشیدن باعث تخلیه کامل اکسیژن و هوا از ریهها میشود و این آمری منفی میباشد. با عمل بیرون دادن نفس اگر درد مجددأ عارض شد، همان عمل سابق را تکرار کنید و در صورت بر طرف شدن درد، نفسهای منظمی را بکشید و منتظر شروع و بروز دردهای دیگر شوید.

با چند بار انجام چنین عملی ناگهان در ناحیه نزدیک مقعد و دهانه بیرونی مهبل سرنوزاد دیده میشود و با آخرین فشار به بیرون فرستاده میگردد و تمام بدن نوزاد از بدن مادر به بیرون رانده میشود. بدین ترتیب زایمان به حقیقت پیوسته و حيات واقعی در دنیای مادی بر نوزاد رقم میخورد.

نیم تا یک ساعت باز انقباضات مختصری در رحم مادر ظهور پیدا میکند که با این عمل جفت نیز به بیرون رانده میشود، در این شرایط کار پزشکی با مادر و اتاق زایمان به پایان رسیده است.

آمادگی برای زایمان:

چنانچه امر زایمان بر هر فردی محرز میباشد، عمل زایمان در واقع گذر از مرحله ای است که باید بطور طبیعی و عادی انجام پذیرد و نیازی به عمل جراحی نباشد. انجام عمل جراحی در زایمان در واقع صخه نهادن بر ضعف و بیماری مادر است و متأسفانه امروزه عمل جراحی از قبیل سزارین به بهانه رعایت برخی ملاحظات جسمانی و آمیزشی و با تصور این که راحت تر از زایمان است، در میان زنان شایع و رایج گردیده و اغلب پزشکان نیز طبق خواسته مریضهای خود عمل کرده و توصیه های لازم را به آنها ابلاغ نمینمایند. حال آنکه عمل جراحی در انجام زایمان نه تنها حالات طبیعی و رفلکسی مادر را سلب میکند، بلکه با بروز بریدگیهایی غیر منطقی و ضروری که به اجبار بر عمل جراحی شکافهایی بر روی شکم ایجاد گشته و بخیه و پانسمان های متمادی را به همراه دارد، زمینه را برای آلوده شدن زن فراهم ساخته و مشکلات دیگری را نیز فراهم می آورد.

بدین منظور تأکید میشود که پزشکان متعهد و مادران دوراندیش برای انجام زایمان طبیعی همت بگمارند و در صورت بروز مشکلات که دیگر راه چارهای جز توسل به عمل جراحی وجود ندارد، به انتقال زائو به اطاق عمل اقدام کنند. در کنار این توصیه، حال به آمادگیهای زن زائو در عمل زایمان می پردازیم.

آمادگی روانی:

باید پذیرفت که احساس بیم و ترس از زایمان اثرات بسیار منفی بر روی روحیه زن و آمادگی وی برای گذراندن زایمان دارد. وجود ترس و هراس زن را از انجام اعمال لازم برای منقبض کردن عضلات جهت بیرون راندن جنین باز میدارد. از طرفی بیم و هراس که زمینه سستی و بیحالی را فراهم می آورد، سبب ایجاد برخی از مشکلات نیز میشود. از این رو آمادگی روانی در حقیقت سنگ زیربنای گذشته از مرحله زایمان است. آنچه که باید ذکر کرد، اینکه ترس در زایمان

معنائی ندارد و زن جسور و شجاع و آگاه که چنین مرحله ای را حقیقتی انکارناپذیر می شمارد، نه تنها نمی هراسد، بلکه از انجام چنان عملی که موفقیت و اثبات اصالت و ماهیت اصلی خویش است، افتخار نیز مینماید.

. اگر زنی چنین روحیه ای نداشته باشد و خویشتن را بیش از پیش در معرض هیجانات واهی قرار دهد، بر پزشک و ماما و اطرافیان کهنسال و یا مجرب او فرض است که آگاهیهای لازم را به وی داده و روحیهای سالم بر وی حاکم سازند.

آمادگی فیزیکی:

آمادگی فیزیکی نیز یکی دیگر از عوامل موفق ساختن زن زائو برای زائیدن مثبت و راحت است. از این رو به سه قسم از آمادگیهای فیزیکی می پردازیم.

1- حرکات تنفسی

۲- حركات لازمی که بتواند به انقباض و یا استراحت عضلات منجر شود.

۳- حرکاتی که در نیروی عضلات در اثنای زایمان ایفای نقش می نمایند.

حرکات:

1- حركات تنفسی:

یک دستتان را بر روی شکم نهاده و فشار مختصری وارد آورده و با بینی خود نفس عمیقی بکشید و سینه خودتان را با هوا پر کنید و بالا بیاورید. بخاطر اینکه متذکر شدیم دستان را بر روی شکم بگذارید، دلیلش این است که با فشار دست، شکم به بالا نیامده و هوا تنها سینهاتان را متراکم تر و برآمده تر خواهد ساخت. لحظه ای نفس را در سینه حبس کنید و سپس با فشار به طرف شکم نفس را به بیرون بدهید. این عمل را چندین بار تکرار کنید.

به یاد داشته باشید که دهانتان در هنگام نفس کشیدن بسته باشد و زمانیکه نفس کاملی کشیديدة حدود ده ثانیه نگهداشته و سپس یک مرتبه بیرون دهيد. التبه به مرور زمان این مقدار را نیز می توانید طولانی تر کنید. اینگونه حرکتی برای زود به پایان رسیدن زایمان کمک می کند.

حدود چند دقیقه بدین گونه عمل کنید و به یاد داشته باشید که اینکار را باید در حالت دراز کشیده و خوابیده انجام دهید. این عمل را برای اینکه ریه هایتان آماده شوند، از سه ماه مانده به زایمان می توانيد تمرین کرده و عادت کنید.

2- حركات تمددی

این حرکات را نیز می توانید از سه ماه به زایمان تمرین کنید. البته مسلم است که تمدد اعصاب و بدن به طور استراحت اكمل ممکن نیست. پردهها و در اتاقی را کشیده و ببندید و سپس به شکل پائین بر روی زمین دراز بکشید و استراحت نمائید. سپس دستها، پاها و باسن و وسط رانها، گردن و عضلات شکم را حرکت داده و در تمدد و رفع خستگی استراحت با تکیه به سر و شانه ها آنها بکوشید.

3- حرکات تقویت کننده عضلات:

چنین حرکاتی را در بخش حرکات لازم روزمره دوران آبستنی توضیح دادیم و اشکال آن نیز به استحضار رسید.