طرز تغدیه کودکان و نکاتی درباره آن

تغدیه مناسب کودکان

امتناع از خوردن شیر در ماههای بعدی – بعضی از نوزادان بین ۴ و ۷ ماهگی عکس العمل خاصی هنگام خوردن شیر از خود نشان میدهند. مادر می گوید نوزاد ابتدا برای چند دقیقه پستان یا سرپستانک بطری را می گیرد ولی ناگهان آن را رها می کند و مثل اینکه درد شدیدی داشته باشد فریاد می کشد . اگر چه هنوز گرسنه است ولی بمحض اینکه مجددا شیر را بمکد ، همان حالت تکرار میشود ، در حالی که غذاهای جامد را براحتی می خورد. من خیال می کنم این ناراحتی ناشی از در آوردن دندان باشد زیرا عمل مکیدن ، روی لثه ها فشار میاورد و تولید درد ناراحت کننده ای میکند . بهتر است هر وعده شیر دادن را به سمت های کوتاه تری تقسیم نمائید زیرا این درد چند دقته بعد از مکیدن شروع میشود و از این فواصل چند دقیقه ای ممکن است برای تغذیه استفاده کرد. اگر طفل از بطری تغذیه مینماید ، سوراخهای سرپستانک را گشادتر کنید تا جریان شیر شدیدتر و راحت تر شده دوره مکیدن کوتاهتر گردد ( این روش اخیر را تا وقتی ادامه دهید که ناراحتی لثه ها وجود دارد ولی بعد بحالت اولیه بر گردید زیرا اگر نوزاد بقدر کفایت هنگام شیر خوردن مک نزند غریزه مکیدنش ارضاء نخواهد شد. اگر درد و ناراحتی نوزاد خیلی سریع و شدید است، بهتر است تا چند روز

دادن شیر را از بطری موقوف سازید و بوسیله فنجان یا قاشقک باو شیر دهد یا شیر را با غذا های جامد طفل مخلوط سازید . از اینکه بدین وسیله نوزاد بقدر کافی شیر نخواهد خورد ناراحت نشوید.

گاهی گوش درد و بالنتیجه درد مفصل فک بالا ، باعث این ناراحتی و درد است. قلیلی از نوزادان ، هنگامیکه مادر در دوره قاعدگی است، از خوردن شیر مادر امتناع می کنند . در این حالت ممکن است نوزاد را تا چند روز از بطری تغذیه نمود ولی مادر بایستی در این چند روز پستانهای خود را هر روز بدوشد تا از تجمع شیر در پستانها جلوگیری شود و جریان شیر کم نشود . بعد از اتمام دوره قاعدگی ، این نوزادان معمولا پستانرا مجددا خواهند گرفت و اگر تغذیه با بطری فوره قطع شود، جریان شیر در پستانها بحالت اول بر خواهد گشت.

ایجاد آروغ در نوزاد – تمام نوزادان هنگام شیر خوردن ، مقداری هوا نیز می بلعند که بشکل حباب هوائی در معده جمع می شود و قسمتی از فضای داخلی معده را اشغال می کند این حباب های هوا در بعضی از نوزادان موجب توقف تغذیه شده ولی در بعضی دیگر چون حباب هوا کوچکتر است ، مانع ادامه خوردن شیر نمی گردد. برای بیرون کردن حباب هوا طرق مختلفی وجود دارد که میتوانید طریقی را که برای طفل شما مناسب تر است انتخاب کنید : طریقه اول آنست که او را روی زانوی خود راست بنشانید و با ملایمت زیاد معده اش را کمی مالش دهید . طریقه دیگر آنست که شکم او را روی شانه خود بگذارید و پشت کمرش را ماساژ دهید. بهتر است شانه خود را با پارچه ای بپوشانید که از آروغ طفل کثیف نشود. گاهی حباب هوا بسهولت از معده خارج میشود و گاهی مدتی طول میکشد . در صورت اخیر، اگر نوزاد را برای چند لحظه بطور طاقباز بخوابانید و مجددا او را روی شانه خود بگذارید، حباب هوا راحت تر خارج خواهد شد.

اگر نوزاد هوای زیادیرا می بلعد و حقیقه مانع تغذیه کامل او میشود ، لازمست در وسط شیر خوردن این کار را انجام دهید تا فضای کافی در معده برای شیر بوجود آید . ولی در هر حال بایستی بعد از اتمام شیر خوردن نیز حباب را خارج کرد . عدم خروج هوا از معده ، در بعضی از نوزادان ناراحتی های زیاد و حتی دل درد تولید می کند و مانع خوابیدن و آسایش طفال میشود ولی در بعضی دیگر تأثیر چندانی نداشته نوزاد بنظر راحت و خوشحال میرسد. در صورت اخیر، برای خروج حباب بیش از چند دقیقه وقت صرف نکنید.

بهتر است همینجا این نکته یادآوری شود که شکم نوزاد بعد از هر وعده شیر ، ممکن است کاملا بر آمده و پر جلوه کند و باعث نگرانی مادر بی تجربه شود ولی جای نگرانی نبایستی باشد دلیل آن اینست که مقدار شیری که نفل نسبت به حجم شکمش لازم دارد، بیشتر از همین نسبت در شخص بالغ است . چنانکه اگر یک شخص پنجاه کیلوئی نیز دو لیتر شیر بنوشد ، همان احساس پری و برآمدگی شکم در او بوجود خواهد آمد.

تغذیه کافی و ازدیاد وزن

نوزاد معمولا میداند بچتدر غذا احتیاج دارد . اگر تغذیه فعلی نوزاد کافی نباشد یا اگر ذخیره شیر مادر بعلت خستگی و عصبانیت موقتا کم شده باشد ، نوزاد زودتر از معمول از خواب بیدار شده گریه میکند، گریه ایکه اینک آن را بخوبی میشناسید و ناشی از گرسنگی است. طفل شیر خود را تا آخرین قطره از بطری مینوشد و باز هم در جستجوی مقدار بیشتری است و ممکن است در این وقت شروع بمکیدن دست خود کند.

اگر وزنش کنید در خواهید یافت که کمتر از معمول وزنش اضافه شده است و گاهی دچار یبوست مزاج می گردد. اگر مقدار شیر حقیقتا کم باشد ، در انتهای تغذیه ، بازهم گریه خواهد کرد اگر نوزاد از بطری تغذیه مینماید و این آثار گرسنگی و عدم رضایت را نشان میدهد ، بایستی با طبیب خود در باره ازدیاد. مقدار شیر مشورت نمائید. اگر بطبیب دسترسی ندارید و از این کتاب پیروی میکنید ، لازمست مقدار شیر را در این هنگام زیادتر کنید.

در واقع، اگر نوزاد تمام شیرش را براحتی می خورد ، لازمست حتی قبل از اینکه عدم رضایت و گرسنگی در او ظاهر شود ، شیر را زیاد کنید ودفع الوقت جایز نیست ، ولی اگر شیر را قبل از بروز آثار شدید گرسنگی زیاد کردید ، ممکن است طفل تمام آن را نخورد لذا کاملا احتیاط کنید و به زور باو نخورانید.

اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه میشود و خیلی زود بزود از خواب بیدار میگردد و گرسنه است ، می توانید او را . شیر دهید ولو اینکه تعداد دفعات تغذیه در روز از حد معمول بیشتر شود . زیرا تغذیه مکرر از یکطرف او را ارضاء میکند و از طرف دیگر باعث تحریک ترشح بشیر و ازدیاد ذخیره آن در پستانهای مادر خواهد شد. یا اگر او را قبلا در هر وعده فقط بوسیله یک پستان تغذیه می کردید ، اینک میتوانید تا مدتی در هر وعده از هر دو پستان استفاده نمائید.

ازدیاد وزن چقدر باید باشد ؟۔ ازدیاد وزن بسته بمقدار شیری است که نوزاد میخورد و اینهم بسته به احتیاجات و میل کودک است. اگر زیاد بدهید از خوردن امتناع خواهد کرد و اگر کمتر باشد، زودتر از خواب بیدار شده زیادتر گریه می کند و دستهای خود را می مکد. صحبت کردن از یک نوزاد متوسط حرف بی معنی است زیرا هیچ نوزادی متوسط نیست . منظور اطباء از نوزادان متوسط ، معدل جمع نوزادانی است که وزنشان سریعا یا بطور بطى بالا می رود ، ولی در حقیقت ، ازدیاد وزن هر نوزادی تابع خط سیر معینی است که فقط متعلق باین نوزاد بخصوص است و بس . وزن نوزادی سریع و وزن نوزاد دیگری کند افزایش می یابد و هر دو حالت طبیعی دارند . هر کندی در افزایش وزن دلیل طبیعی بودن نیست زیرا ممکن است این کندی ناشی از کم خوردن و یا بعلت کسالت باشد لذا هر بچه ای که وزنش بکندی بالا میرود بایستی منظم و بطور ماهیانه به طبیب برده شود تا ثابت شود که سلامت است. نکته دیگر آنکه گاهی بعضی از نوزادان خیلی آرام و مؤدبند و اگر بآنها کم شیر دهند ، اصلا گریه و زاری نمی کنند ولی اگر زیادتر بدهند با ولع و اشتیاق زیادی آن را خواهند خورد. بعبارت دیگر همه نوزادان بعلت کم خوردن گریه نمی کنند.

وزن متوسط نوزادان هنگام تولد در حدود ۳ کیلو ( هفت پوند ) است و در پنج ماهگی شش کیلو یعنی دو برابر میشود ، ولی عملا ، نوزادانی که در موقع تولد کوچکترند ، افزایش وزنشان سریعتر است تا آنهائی که در روز اول درشت ترند حتی این دسته اخیر ممکن است نتواند وزن خود را در پنج ماهگی دو برابر سازند.

یک نوزاد «متوسط» در سه ماه اول زندگی تقریبا ماهی نهصد گرم افزایش وزن دارد و این سرعت بتدریج آهسته تر میشود بطوریکه در شش ماهگی تقریبا ماهی چهار صد و پنجاه (هفته ای ۱۱۰ گرم ) و در سه ماهه آخر سال اول ماهی سیصد گرم و در سال دوم ماهی ۲۲۰ گرم بر وزنش اضافه میگردد.

بطوریکه ملاحظه میکنید هرچه شیر خوار بزرگتر میشود ازدیاد وزنش آهسته تر و نامنظم تر میگردد زیرا مثلا در موقع دندان در آوردن بعلت درد و ناراحتی ، اشتهای طفل زائل میشود و نمی تواند بمقدار لازم تغذیه کند ولی بعد از آنکه این ناراحتیها رفع شد، اشتها باز میگردد و بالنتیجه نقحمان قبلی افزایش وزن تلافی خواهد شد. و تغییرات وزن یک طفل را هفته به هفته نمیشود قضاوت کرد . زیرا اولا تاحدی بسته باینست که طفل چه وقت تغذیه کرده، چه وقت ادرار و اجابت مزاج نموده است وثانیا اگر این هفته طفل فقط صدگرم اضافه وزن داشته ، در حالیکه هفته قبل ۱۰۰ یا دویست گرم بوزنش اضافه شده بوده است فورا باین نتیجه نرسید که طفل گرسنه است یا کسالتی دارد بلکه اگر او بنظرتان راضی وسالم میرسد یک الی دو هفته دیگر صبر کنید و ببینید چه میشود، زیرا ممکن است هفته بعد کم بود اضافه وزن را کاملا جبران نماید.

همیشه بخاطر بسپرید که هرچه طفل بزرگتر میشود، افزایش وزنش کمتر خواهد بود.

به چه فواصلی بایستی علفل وزن شود- البته همه مادران در منزل ترازو ندارند و هر وقت نوزاد بعلبیب برده شود، وزن خواهد شد و این کاملا کافی است. وزن کردن نوزادیکه کاملا سالم و شاداب است بیشتر از ماهی یکبار لزومی بجز ارضای حس کنجکاوی ندارد.

اگر در منزل ترازو دارید ، بیشتر از هفته ای یکبار علفل را نکشید حتی دو هفته یکبار بهتر است . توزین کردن هرروزه ، از یکطرف فکر شما را ناراحت میکند ولی از طرف دیگر در صورتیکه طفل زیاد گریه کند و یا سوءهاضمه داشته باشد و یا زیاد استفراغ نماید ، برای شما و طبیب در تشخیص ناراحتی لفل کمک بزرگی است مثلا دلیل گریه زیاد وشدید طفل در حالیکه هرروز وزنش بخوبی اضافه میشود ، دل درد است نه گرسنگی.