خواب کودک چه اندازه کافی است؟

طفل چقدر باید بخوابد؟

مادران غالبا این سؤال را می کنند که طفل چقدر باید بخوابد. بدون شک جواب این سؤال با خود طفل است. بعضی از کودکان زیاد و بعضی دیگر کم میخوابند. تا آنجا که طفل بقدر کفایت میخورد، بانداز؛ لازم هوای آزاد تنفس میکند و در جای خنکی میخوابد و راحت است، مقدار و مدت خواب را بعهده خودش واگذار کنید.

در ماههای نخستین زندگی، بسیاری از کودکان اگر بمقدار کفایت شیر بخورند و دل درد نداشته باشند، معمولا ازیک وعده تا وعده دیگر را میخوابند. ولی برعکس، عده قلبلی از کودکان بدون اینکه کسالتی داشته باشند، از همان ابتدا بسیار کم خوابند. اگر طفل شما از نوع اخیر است، بهیچوجه نگران نباشید و احتیاج بدرمان هم ندارد.

بتدریج که طفل بزرگتر میشود، مقدار خوابش کمتر میگردد. ابتدا خواب عصر طفل کم میشود و بعد بتدریج سایر اوقات روز نیز طفل بیشتر بیدار میماند. اوقات بیداری هر طفلی متفاوت است و معمولا در همان ساعات بیدار خواهد بود. در اواخر سال اول، فقط روزی دو بار میخوابد و بین دوازده تا هیجده ماهگی یکی از این دو را ترک مبکند و فقط روزی یک بار میخوابد. فقط در دو سال اول طفولبت است که مقدار و مدت خواب باید مطلقا بعهده خود کودک گذاشته شود. طفل بعد از دوسالگی، موجود غامض و درهم پیچیده تری میشود، زیرا هیجانات، نگرانی ها، رؤیاها و خوابهای وحشت انگیز، رقابت با برادر بزرگتر و غیره از عواملی است که مانع خوابیدن طفل بقدر کنابت میشود.

خوابیدن

خیلی بجا و مورد است که طفل خودرا عادت دهید بلافاصله بعداز صرف غذا برختخواب برود و بخوابد. (عده کمی از کودکان بسهولت باین کار معتاد نمیشوند و میخواهند بعد از صرف غذا مدتی بازی و تفریح نمایند. من توصیه میکنم که سعی کنید نظر آنها را تغییر دهید. همچنین سعی کنید کودک شما، لااقل بعد از سه ماهگی، به تنها خوابیدن و بدون حضور شخص دیگری، عادت کند.

غالب کودکان بتدریج بخانه های آرام و بی سر و صدا و با شلوغ و پرسروصدا عادت می کنند، بنابراین با نوک پنجه پا راه رفتن یا نجوا و آهسته صحبت کردن بهیچوجه لزومی ندارد، طفل باید طوری تربیت شود که فقط در صورت وجود سر و صدای کاملا غیرمنتظرهای از خواب بیدار شود. اطفالیکه هنگام خواب یا بیداری ، پسر و صداهای معمولی خانه و صدای حرف زدن مردم عادت کرده باشند، میتوانند براحتی و بدون مختل شدن خوابشان؛ در موقع حرف زدن با خندیدن مهمانان، با صدای نسبه ملایم رادیو و تلویزیون وحتی ورود شخص دیگری باطاق خواب آنها ، بخواب خود ادامه دهند و بیدار نشوند.

دمرو یاطاق باز؟

اکثریت نوزادان و کودکان از همان ابتدا، مثل اینکه از دمرو (به شکم) خوابیدن راحت ترند، خصوصا آنهائیکه مبتلا بدل درد (کولبک) هستند زیرا بنظر میرسد که فشار بر شکم، درد ناشی از گاز و نفخ را تسکین میدهد. بعضی دیگر از شیر خواران با به پشت میخوابند یا اصولا بطرز خوابیدن خود چندان اهمیت نمیدهند. به پشت یا طاق باز خوابیدن دارای دو عیب است:

یکی اینکه اگر طفل استفراغ کند مواد استفراغ شده ممکن است وارد حنجره اش شود و ایجاد خفگی نماید. دیگر آنکه طفل همیشه سرش را به یک طرف برمیگرداند، معمولا بطرف مرکز اطاق و این عادت ممکن است طرف دیگر سرش را که همیشه بطرف چپ یا راست قرار میگیرد، کاملا صاف و مسطح سازد، البته این تغییر شکل کاسه سر صدمه ای بمغز نخواهد زد ولی شاید چند سال طول بکشد تا شکل کاسه سر مجددا بحالت تقارن در آید. ممکن است بتوانید طفل را عادت دهید سرش را بهر دو طرف بگرداند، باین ترتیب که هر مرتبه که طفل را روی تختوابش میگذارید. جای پاها و سرش را عوض کنید. در این صورت اگر طفل مایل باشد که نقطه بخصوصی از اطاق را همیشه نگاه کند ، با گرداندن سر بطرف مخالف باینکار موفق خواهد شد بعبارت دیگر، هردو طرف سر بطور مساوی بطرف چپ یا راست قرار خواهد گرفت. نوزادان در ظرف چند هفته چنان بطرز خوابیدن خود، دمرویاطاقباز، عادت پیدا میکنند که تغییر دادن آن فوق العاده اسبابزحمت خواهد بود. بنظر من خیلی بهتر است نوزاد را از همان ابتدا ، بدمرو خوابیدن عادت دهید و بعدها که غلطیدن را فرا گرفت ممکن است خود بخود این عادت را تغییر دهد.

آیا میتوانید کودک را طوری تربیت نمائید که صبح بیشتر بخوابد؟

در اواسط سال اول، غالب کو دکان میل دارند صبحها قدری دیرتر از ساعت پنج یا شش که سابقا بیدار میشدند، بیدار شوند. بسیاری از والدین جنان خود را عادت داده اند که در خوابهم تمام هوش و حواسشان متوجه طفل است و با کمترین زمزمه ایکه طفل شروع میکند، آنها هم از خواب بیدار میشوند و زود بسراغ او میروند و بهیچوجه بطفل این فرصت را نمیدهند که شاید دوباره خود بخود بخواب رود با بازی کردن با خود برای مدت چند دقیقه عادت نماید. در نتیجه، حتى وقتنبکه طفل دوسه ساله هم بشود، باز والدین قبل از ساعت هفت صبح، بقا به عادت و بنا به نقاضای طفل، از خواب بیدار میشوند.

بنابراین اگر مایلید ساعت هفت با هشت صبح از خواب بیدار شوید، بجای گریه طفل از شماته ساعت استفاده کنید. شماته ساعت را پنج دقیقه دیرتر از موقعی که طفل معمولا صبح از خواب بیدار میشود، میزان کنید و چند روز یکبار آنرا پنج دقیقه عقب ببرید. اگر کود قبل از زنگ شماته از خواب بیدار شود، ممکن است بدون اینکه صدای او را بشنوید مجددا بخواب رود یا بیدار ماندن را بدون اینکه سروصدائی کند، بتدریج فرا گیرد. اگر گریه را شروع کرد. چند دقیقه صبر کنید شاید خود بخود آرام شود. البته اگر بشدت و با عصبانیت گریه را ادامه داد ناچار باید بلند شوید و بسراغش بروید ولی چند هفته دیگر همین کار را مجددا تکرار نمائید.

اطاق جداگانه در شش ماهگی

کودک از بدو تولد می تواند در اطاقی جداگانه، اگر اطاق بقدر کافی در اختیار داشته باشید، به تنهائی بخوابد. مشروط براینکه پدر و مادر مجاور و خیلی نزدیک او باشند تا در صورتیکه نوزاد گریه کند، صدای او را بشنوند اگر نوزاد در همان اطاق و پیش پدر و مادرش میخوابد، در شش ماهگی باید او را جدا ساخت. زیرا در این سن، طفل بقدر کفایت توانائی توجه و مراقبت از خود را دارد. بعلاوه هنوز عقیده معبن و مسلمی در باره محل خواب خود پیدا نکرده است . بهیچوجه صلاح نیست کودک بعداز نه ماهگی باز هم در اطاق پدر و مادر بخوابد زیرا طنل بخوابیدن نزد پدر و مادر کاملا عادت می کند و بعدها بهیچوجه بجدا شدن تمایلی نداشته از خوابیدن در اطاق جداگانه ترس و وحشت شدیدی خواهد داشت. هرچه طفل بزرگتر شود جدا ساختن او مشکل تر و سخت تر خواهد بود.

مسئله مهمتر آن است که وقتی طنل قدری بزرگتر شد، از اعمال زناشوئی پدر و مادر بشدت ناراحت میشود و وحشت می کند حتی ممکن است برایش سوء تفاهمی بوجود آید. پدر و مادر تصور می کنند اگر قبلا از خواب بودن طفل اطمینان حاصل کنند، انجام امور زناشوئی بدون اشکال وخطر خواهد بود لیکن بسیاری از پزشکان روانشناسی کودک بمواردی برخورده اند که طفل، در حین «اشتغال» پدر و مادر بامور زناشوئی، از خواب بیدار شده ، دچار ترس و ناراحتی شدیدی شده است، بدون اینکه پدر و مادر دمشغول، از بیداری طفل مطلع شده باشند. در هر حال، اگر طفل، بعلت فقدان اطاق کانی در منزل، بخوابیدن پیش والدین ادامه می دهد، خطر عادت کردن و ناراحت شدن طفل چندان شدید نیست که موجبات نگرانی و دلواپسی پدر و مادر را فراهم نماید . شاید بتوان در همان اطاق، پرده با پاراوانی قرار داد که تختخواب طفل را از والدین مجزا نماید.

آیا طفل باید در اطاق تنها بخوابد یا ممکن است با برادر و خواهرش دریک اطاق شریک شود؟ این مسئله ایست که باید آنرا از نقطه نظر عملی بررسی نموده امکانات را در نظر گرفت. اگر امکان داشته باشد، بمراتب بهتر است که طفل اتاقی مخصوص بخود داشته باشد، خصوصا وقتی بزرگتر شود و بخواهد اطاق خلوت و تنهائی داشته باشد و بمبل خود اشیاء و اموال خود را مرتب و منظم کند و تحت کنترل خود قرار دهد. عیب شر کت دو برادر با خواهر در یک اطاق آنست که در ساعات نامناسب، یکی باعث اختلال خواب دیگری میشود.

طفل را بر رختخواب خودتان راه ندهید

گاهی وقتی طفل خیلی کوچک، شب با ترس و وحشت از خواب بیدار میشود و مکرر به اطاق والدین می آید و یا بشدت گربه می کند، پدر و مادر او را بر ختخواب خود می آورند تا همه باهم قدری بخوابند. این عمل شاید بنظر کار خوبی برسد ولی بالمال اشتباه بزرگی است. حتی اگر با این عمل اضطراب و وحشت طفل نیز طی چند هفته بهبودی یابد، طفل بتدریج به امنیتی که در رختخواب والدین حس می کند عادت کرده باز ممکن است این کار را تکرار نماید. بنابراین همیشه طفل را فورا باطاق و رختخواب خودش برگردانید . گمان می کنم کار عاقلانه و قاعده منطقی آن باشد که هرگز طفل را بهیچ عنوان برختخواب خودتان نبرید و باهم نخوابید.