اشکالات خاص تغذیه با شیر مادر

اشکالات خاص تغذیه با پستان مادر

نوزادان نق نقو، بدعنق، پر خواب و کم خواب۔ در هفته های نخستین بعد از تولد، رفتار خاص بعضی از نوزادان کار مادر را مشکلتر میکند و گاه اورا بطرز دیوانه واری عصبانی مینماید. اول از همه ، رفتار نوزادی است که پستانرا بطور کامل نمیمکد وبعداز پنج دقیقه در همان حال مکیدن بخواب میرود لذا نمی توانید بدانید آیا بقدر کفایت شیر خورده است یا خیر. (معمولا قسمت اعظم شیر پستان در ظرف پنج دقیقه اول تخلیه میشود. اگر این نوزاد دو سه ساعت متوالیه بخوابد چندان اشکالی پیش نمی آید ولی اشکال کار در آنست که این طفل بعداز چند دقیقه مجددا بیدار میشود و گریه میکند. علت واقعی این طرز رفتار کاملا نامعلوم است ، ولی احتمال دارد این کیفیت معلول عدم همکاری کامل دستگاه اعصاب و جهاز هاضمه طفل با یکدیگر باشد و شاید آغوش گرم ونرم مادر وبودن پستان در دهان طفل، اورا – بخواب میبرد بدون اینکه واقعا سیر شده باشد. معمولا وقتی طفل کمی بزرگتر شد ، این رفتارش هم از بین خواهد رفت و تا حس گرسنگی اش کاملا ارضاء نشود ، خواب نخواهد رفت . گاهی ممکن است کوچک بودن سوراخ سرپستانک از عوامل مهم و مؤثر در بخواب رفتن نوزادانی که با بطری تغذیه میشوند، باشد. در مورد نوزادانی که با پستان تغذیه میشوند، ممکن است عدم توانائی مکیدن پستان، اگرچه مقدار شیر مادر هم کافی باشد، در بخواب بردن آنها رل مهمی را بازی نماید.

همچنین احتمال دارد احساسات و حالت روحی مادر، سهولت خروج شیر را کنترل کند . بسیاری از مادران چند هفته بعد از شیر دادن در مییابند که به محض اینکه صدای گریه طفل گرسنه را میشنوند، شیر از نوک پستانها شروع بچکیدن میکند. بالعکس حالات عصبی و نگرانی مادر شیر را در داخل پستان نگاه میدارد، (زارعین و گاوداران بخوبی میدانند که اگر گاو ناراحت و عصبانی باشد. نمیگذارد شیرش براحتی در موقع دوشیدن بیرون آید.) یک نوزاد حس میکند که از مکیدن پستان چیزی عایدش نمیشود لذا بخواب میرود و وقتی او را در تختخواب که زبرتر و سردتر از بغل مادر است میگذارند، گرسنگی دوباره از خواب بیدارش میکند. اما نوزاد دیگر که گرسنه تر و یا بیدارتر ویا پر مدعاتر از نوزاد اولی است اگر از مکیدن چیزی گیرش نیاید عصبانی میشود سرش را از پستان بر میدارد و فریاد میکشد و مجددا سعی میکند پستانرا بمکد ولی کوشش او بدون نتیجه است لذا دیوانه وار عصبانی میشود . عدم ارضاء طفل از پستان موجب ازدیاد ناراحتی مادر میشود و باین ترتیب دور و تسلسلی ایجاد میگردد . اگر مادر بتواند این حقیقت را بخوبی درک نماید ، میتواند تمام قوای خود را برای یافتن بهترین راه استراحت فکری و جسمی ، قبل از شروع بدادن شیں و در هنگام شیر دادن بکار برد. نوع استراحت نسبت بهر شخصی متفاوت است: شنیدن موسیقی، خواندن یک مجله، خوردن یک لیوان آبجو، کشیدن یک سیگارت، تماشای تلویزیون و غیره به هر کدام بهتر در روحیه اش تأثیر میکند میتواند آنرا برای خود برگزیند.

اگر نوزادی چند دقیقه بعد از شروع پستان گرفتن ، بخواب رود یا بیقرار شود. ممکن است فورا اورا بپستان دیگر بگذارید تا شاید سهل تر بودن جریان شیر از پستان، بطفل کمکی نماید . البته شما میل دارید کد طفل لااقل برای ۱۰ دقیقه از یک پستان بمکد تا آن را کاملا تخلیه و تحریکش کند ولی اگر طفل پستانرا نگیرد، چه میتوان کرد، جز این چاره ای نیست.

اگر نوزاد از نوع استراحت کننده است که دائم چرت میزند و بیدار میشود ، ولی بخوبی پستانرا می مکد، کارش نداشته باشید و بگذارید بکار خودش مشغول باشد اما اگر پستانرا دوباره نمیگیرد، بهتر است جدیتی در بیدار کردن او وبالنتیجه طولانی کردن مدت شیر دادن نمائید زیرا در نتیجه جدیت شما، طفل بعداز مدتی اشتیاقش بشیر خوردن سلب میشود و نسبت به آن بی تفاوت میگردد. اگر بمحض اینکه اورا در تختخوابش گذاشتید و یا کمی دیرتر، مجددا از خواب بیدار شد چه میکنید؟ اگر قبلا پستانرا لااقل برای مدت پنج دقیقه مکیده باشد ، بهتر است فرض کنیم که این مقدار برای سیر نگاهداشتن طفل تا چند ساعت کافی است لذا به محض اینکه از خواب بیدار شد شیرش ندهید، اگر میتوانید مقاومت کنید ، بگذارید چند دقیقه گریه کند . بدهانش گولزنک (اگر شما و طبیب شما آنرا می پسندید) بگذارید همچنین کیف آب گرم ممکن است جایش را گرم تر و راحت تر کند مقصود از اینکار ها اینست باو بفهمانید موقع شیر خوردن هر چند ساعت یکبار میباشد و تنها اشتیاق و علاقه خودش بشیر خوردن است که میتواند سیرش کند. در حالیکه اگر بفواصل بسیار کوتاهی دائما تغذیه شود، ممکن است طفل فکر کند دیگران همیشه در کمین شیر دادن با و هستند لذا تنها راه نجات را در خواب و بیداری دائمی میداند. و در هر حال هر طوری رفتار نمائید ، باحتمال زیاد این عادت طفل ظرف چند هفته از بین خواهد رفت . بنابراین اگر بمحض اینکه نوزاد را در جای خود خواباندید، از خواب بیدار شد و با هیچ چیز و وسیله ای تسکین و آرام گرفت، بهتر است تئوریها را فراموش کنید و او را شیر دهید اما در هر حال بیشتر از یک وعده شیر در کمتر از یک یا دو ساعت به او ندهید.

فرورفتگی نوک پستان – اگر نوک پستان مادر صاف یا فرورفته باشد، شروع تغذیه طفل با پستان بسیار مشکل تر میشود، خصوصا اگر نوزاد هم از نوع هیجانی و برقرار باشد. هر بار که نوزاد دنبال نوک پستان میگردد و نمیتواند آن را پیدا کند ، سر خود را از پستان بر میدارد و بشدت گریه را سر میدهد. در این مورد چند کار است که میتوانید انجام دهید:

۱- به محض اینکه از خواب بیدار شد و قبل از شروع کج خلقی ، بپستان بگذاریدش . اگر گریه را شروع کرد، فورا بغلش کنید آرامش کنید و دو مرتبه شیر دادن را تکرار کنید.

۲- گاهی اوقات ماساژ ملایم پستان با نوک انگشتان، ممکن است نوک پستانرا بیرون بیاورد.

۳- همچنین نوزاد میتواند ، برای چند روز، هر بار یک یا دو دقیقه، پستان را از روی نوک پوش پستان بمکد تا نوک پستان بیرون بیاید و بعد مستقیما آنرا بگیرد در واقع، در تغذیه با پستان نوک پستان چندان اهمیتی ندارد بلکه فقط وسیله ای برای کشاندن هاله پستان به داخل دهان است. ولی در هر حال نوج سفتی که نوک پستان را بداخل پستان کشانده است، گرفتن هاله را هم بوسیله دهان طفل مشکل میسازد. شاید بهترین طریه این باشد که مادر ( یا نرس ) قدری نوک پستان را بمالد و کمی شیر از آن بدوشد تا هاله نرم تر و قابل فشردن بشود، سپس با فشردن نوک پستان بین انگشت های شست و سبابه کمی آن را باریکتر وصاف تر کنید بعدا بدهان طفل بگذارید.

درد هنگام شیر دادن به در هفته اول یا دوم شیر دادن، ممکن است درد شدید ناحیه زیر شکم مادر ، مادر را ناراحت سازد. این درد ناشی از انقباض عضلات رحم است که در موقع شیر دادن ایجاد میشود و طبیعت مخصوصا این ارتباط را گذاشته است تا رحم باندازه قبل از حاملگی خود برگردد. این دردها بعد از مدتی از بین میرود. درد های شدید و ناگهانی نوک پستان در چند روز اول شیرداین چیز مهمی نیست و بزودی مرتفع خواهد شد.

ترک و زخم نوک پستان- دردهائی که در تمام مدت شیر دادن در نوک پستان تولید میشود ممکن است ناشی از ترک پستان باشد و با دقت باید آنرا جستجو و پیدا کرد. (بعضی از مادران خیلی حساسند و با وجودیکه نوک پستانهایشان کاملا سالم است باز هم احساس درد میکنند).

علت ترک خوردن نوک پستان جویده شدن آن بوسیله لثه های طفل است که بجای هاله در دهانش میگذارد. اگر نوک پستانی ترک خورد باید در حدود ۲۶ تا ۴۸ ساعت شیر دادن بوسیله آن پستان متوقف شود (یا لااقل مکیدن بسه دقیقه در هر هشت ساعت تقلیل داده شود).

طبیب ممکن است پمادی برای معالجه آن تجویز نماید. طریقه دیگر اینست که نوک پستانرا برای مدت پانزده دقیقه ، بعداز هر شیردادن در معرض جریان هوا قرار دهید تا خشک شود و از سائیده شدن آن بلباسها جلوگیری شود. همچنین باید ورقه پلاستیکی داخل پستان بند را در آورید.

مادری با گذاشتن صافی کوچکی (بدون دسته) روی نوک پستان در داخل پستان بند خیلی بزرگی، توانست در معالجه ترک خوردگی نوک پستان خود موفق شود.

برای ادامه تحریک پستانها و تسکین درد و ناراحتی حاصله از پری آنها ، پستانها را باید روزی دو یا سه بار با دست دوشید. البته طفل باید از پستان دیگر تغذیه کند . اگر نوک پستانها در طی ۱۲ تا ۴۸ ساعت استراحت بهتر شد ، نوزاد ممکن است بمدت خیلی کمی از این پستان تغذیه شود (در حدود سه دقیقه) مشروط بر اینکه مکیدنش تولید درد نکند. اگر بتدریج نوک پستان بهبودی یافت ، مدت تغذیه را از این پستان متدرجا زیاد کنید : پنج دقیقه روز اول، ده دقیقه روز دوم و پاتر ده دقیقه روز سوم. اگر درد و ترک دوباره ظاهر گشت، درمان و استراحت پستان را تکرار کنید.

طریقه دیگر معالجه درد و ترک نوک پستان آنست که شیر دادن به طفل را در حالیکه نوک پستان بوسیله نوک پوش پوشیده شده باشد ادامه دهید. این روش چندان مؤثر نیست زیرا اولا نوک پستان استراحت کافی و لازم را ندارد ثانیا شیریکه از نوک پوش خارج میشود بمراتب از دوشیدن پستان ها با دست کمتر است.

انبساط پستانها وتورم هاله – تورم وانبساط هاله وپستانها برسه نوع است: از شایع ترین نوع آن پرشین زیادتر از حد حفره های شیری است که در پشت هاله واقع شده است . این نوع تورم برای مادر ناراحتی تولید نمیکند ولی چون هاله خیلی بزرگ ، متورم و سفت میشود ، طفل نمی تواند آنرا در دهان خود جای دهد . تنها چیزی را که میگیرد نوک پستان خواهد بود که با جویدن آن ، درد شدیدی تولید ” خواهد کرد لذا مادر یا نرس باید با دوشیدن پستانها ، هاله را قدری نرمتر کند تا طفل بتواند آنرا بدهان بگیرد. برای نرم کردن هاله، دوشیدن زیاد پستان لزومی ندارد، بلکه در حدود دو تا پنج دقیقه دوشیدن کافی است . سپس مادر در حالیکه هاله را بدهان طفل میگذارد، با فشردن قسمت های بالا و پائین هاله ، می تواند کمک مؤثری بطفل برای شروع مکیدن بنماید. این تورم و انبساط پستان باحتمال زیاد در نیمه دوم هفته اول بوجود خواهد آمد که در حدود دو سه روز طول میکشد سپس مرتفع میشود و دیگر عود نخواهد کرد.

تورم محیطی پستان- در این نوع، تورم فقط منحصر بناحیه هاله پستان نیست بلکه تمام پستان دچار انبساط و تورم و سختی نسوج میگردد . غالبا این نوع انبساط و تورم خیلی خفیف است لیکن گاهی اوقات بسیار شدیده میشود بطوریکه پستانها کاملا بزرگ شده خیلی سخت و دردناک میگردد.

درمان نوع خفیف آن، شیر دادن بطفل است و اگر هاله نیز متورم و سخت شده باشد باید ابتدا با دوشیدن پستان ، هاله را کمی نرم تر ساخت و بعد در دهان طفل گذاشت . نوع شدید آن ممکن است بدرمانهای مختلفی احتیاج پیدا کند. اگر نوزاد نمیتواند بقدر کافی شیر را بمکد تا تورم و انبساط را کاهش دهد ، تمام پستان را باید ماساژ داد. برای اینکار باید ابتدا از اطراف پستان شروع کرد و بعد بتدریج بهاله رسید . برای جلوگیری از تحریک پوست پستان هنگام ماساژ دادن ، باید پمادی مانند کولد کرم و یا روغن نارگیل بپوست آن مالید لیکن از مالیدن این پمادها به ناحیه هاله خودداری کنید زیرا در غیر اینصورت هاله لیز میشود و عمل دوشیدن را که بعداز ماساژ صورت خواهد گرفت بسیار مشکل میسازد.

ماساژ دادن پستان برای مادر فوق العاده خسته کننده است لذا همینقدر که تورم پستان کمی بهتر شد ماساژ دادن کافی است. ممکن است ماساژ را چند بار در روز تکرار کرد. سختی و شدت تورم بیش از دو سه روز طول میکشد. گذاشتن پارچه کرم و مرطوب روی پستانها قبل از ماساژ دادن ممکن است عمل ماساژ را تسهیل سازد. اگر برای ماساژ دادن پستان و یا یاد دادن آن بمادر کسی در دسترس نیست از شیردوش استفاده کنید. در بین دفعات شیردادن ودرمان، باید پستانها را از همه طرف بطور محکم بوسیله پستان بند متناسب با بوسیله باندیکه روی شانه ها اتکاء داشته باشد در جای خود ثابت نگاه داشت. این باند نباید طوری بسته شود که پستانها را روی سینه فشار دهد بلکه باید پستانها را از سمت پائین و طرفین نگاه دارد. کیف یخ یا کیف آب گرم را برای مدت کوتاهی میتوان روی پستانها گذاشت. معمولا این تورم شدید پستانها ، در نیمه دوم هفته اول رخ میدهد و بعد از آن بسیار نادر است. طبیب ممکن است برای درمان آن داروهای مختلفی تجویز نماید.

گلوله پستان ودمل پستان ۔ انبساط وتورم نوع سوم پستان ، مانند نوع دوم در خارج از هاله واقع، و بر خلاف نوع دوم، بسیار سخت و دردناک است. تمام پستانرا نمیگیرد بلکه فقط منحصر بناحیه کوچکی از پستان است. این نوع را گلوله پستان میگویند و معمولا بعداز مرخص شدن از بیمارستان بوجود می آید. درمانش عینه مانند تورم نوع دوم است: یعنی گذاشتن حوله یا پارچه گرم روی آن و ماساژ ناحیه سفت و دردناک، ثابت نگاهداشتن پستانها در جای خود بوسیله پستان بند ویا باندی گذاشتن کیف یخ یا کیف آب گرم بعد از هر ماساژ وادامه شیردادن طفل با پستان.

اگر نقطه خیلی دردناکی در پستان پیدا شود، ممکن است بعلت دمل پستان باشد. گاهی پوست پستان در این ناحیه قرمز میگردد . در این حال باید درجه حرارت بدن را اندازه گرفته با پزشک خود تماس بگیرید. در هر حال با داروهای مؤثریکه امروزه در اختیار بشر برای درمان عفونت ها قرار گرفته است ، لزومی ندارد طفل را از شیر خوردن با آن پستان، حتی بطور موقت هم محروم کنید.

هنگامیکه مادر مریض است- در ناخوشی های ساده معمولی ، رسم این است که مادر شیر دادن را ادامه میدهد. مطمئنا نوزاد شانس ابتلاء و گرفتن ناخوشی را دارد ولی در هر حال ولو اینکه مادر اورا شیر هم ندهد ، طفل آن ناخوشی را خواهد گرفت بعلاوه غالب عفونت ها قبل از بروز علائمشان ، قابل سرایت است بنابراین وقتی علائم ناخوشی در مادر ظاهر شد طفل ناخوشی را قبلا گرفته است. معمولا سرماخوردگی نوزادان خفیف تر از سرماخوردگی بالغین است.

گاز گرفتن نوک پستان- (وقتیکه طفل دندان در میاورد)- سرزنش کردن طفل برای گاز گرفتن نوک پستان، هنگامیکه لثه های طفل بواسطه دندان در آوردن درد میکند یا بعد از آنکه طفل چند دندان در آورد ، بی مورد است زیرا کودک هرگز تشخیص نمیدهد که گاز گرفتن موجب درد و ناراحتی است. گاز گرفتن علاوه بر درد ممکن است زخم هم تولید کند. شما میتوانید بطفل یاد دهید که گاز نگیرد. بمحض اینکه گاز گرفت ، انگشت سبابه خود را بین لثه هایش بگذارید و محکم بگوئید «نکن» معمولا کودک از این عکس العمل تعجب میکند و عمل را تکرار نمیکند. اگر مجددا گاز گرفت، انگشتتان را دوباره لای لثه های او گذاشته و داد بزنید «نکن» و شیر دادن را هم متوقف سازید. معمولا در آخر هر وعده ، طفل شروع بگاز گرفتن میکند.