آشنایی با نشانه های پرخاشگری در کودکان و معرفی راهکار هایی برای درمان آن

آشنایی با نشانه های پرخاشگری در کودکان و معرفی راهکار هایی برای درمان آن

فرزندم همیشه با خواهر و برادرش دعوا می کند. او هیچگاه نمی تواند بدون خشونت درخواستی از دیگران داشته باشد. در مدرسه هم همین طور است؛ او اصلا نمی تواند با دوستانش در صلح و دوستی بازی کند و حتی گاهی در هنگام بازی آنها را کتک می زند. و همیشه از جانب مدرسه و خانواده به او تذکر داده می شود، اما هیچ گاه مؤثر واقع نشده است. نمی دانم باید چطور کودکم را مهار کنم؟؟

پرخاشگری چیست؟

پرخاشگری عبارت است از انجام اعمال فیزیکی پرخاشگرانه (مثل کتک زدن، لگد زدن، گاز گرفتن یا دعوا کردن) یا پرخاشگری غیرکلامی و نمادین (مثل ژست تهدید آمیز، تعقیب یا شکلک درآوردن).

ناستواری هیجانی پسرها بیشتر است و در مقایسه با دخترها، هیجان های منفی بیشتری بروز می دهند. تفاوت های جنسیتی در فاصله سه تا شش سالگی کاملا نمود می یابد. پسرها بیشتر مرتکب پرخاشگری ابزاری (یعنی از پرخاشگری خود برای رسیدن به شیء مورد نظرشان استفاده می کنند و شخصی می شوند و دخترها بیشتر مرتکب پرخاشگری غیرمستقیم و رابطه ای (مثل قهر کردن، طرد کردن و بدنام کردن).

در این سن کودکانی که پرخاشگری فیزیکی زیادی دارند، بیشتر احتمال دارد مرتکب پرخاشگری کلامی شوند. کودکان همین طور که بین دو مقطع پیش دبستانی و دبستان، مهارت های میان فردی بیشتری کسب می کنند، از پرخاشگری خود می کاهند، اما پرخاشگری در دخترها با خواهر و برادرها، مخصوصا با خواهر و برادر، مخصوصا با خواهر و برادر همجنس خود همچنان ادامه می یابد.

رابطه برابر با همسالان باعث می شود گاهی اوقات اعمال پرخاشگرانه کودک، موفقیت آمیز باشد و گاهی ناموفق. این موازنه باعث می شود کودک نه شدیدا پرخاشگر و نه شدیدا سهل گیر شود. همین موازنه بالأخره پرخاشگری کودک را کم می کند.

نشانه هایی که باعث می شود کودک را پرخاشگر بنامند، چیست؟

علائم پرخاشگری به طور کلی به دو دسته، پرخاشگری با خود و پرخاشگری با دیگران طبقه بندی می شود. نشانه های پرخاشگری با خود عبارت اند از:

– احساس خستگی و فرسودگی

-نگاه های تند و خشن

– به هم فشردن دندان ها.

-اختلال در کار دستگاه گوارش

-کاهش تمرکز

-پیدایش چین و چروک در صورت

-دروغ گویی و حسادت

– گریه کردن و جیغ زدن.

– گوشه گیری

– عصیان

و نشانه های پرخاشگری با دیگران عبارت اند از:

– ایجاد مزاحمت برای دیگران

– به هم زدن نظم

– فحاشی

– نادیده گرفتن حقوق دیگران و تجاوز.

– شکستن اشیاء و ضرب و جرح.

– سرزنش دیگران

– سلطه جویی و زمینه سازی برای ایجاد درگیری

لازم به ذکر است که علائم و نشانه های پرخاشگری مانند تعریف آن متعدد است، لذا نمی توان با قاطعیت گفت که فلان علامت، نشانه رفتار پرخاشگرانه است، بلکه باید به « پیشینه ی رفتار» و «موقعیت زمانی و مکانی» فرد پرخاشگر برای تعیین رفتار پرخاشگرانه به دقت توجه کرد.

چرا کودک پرخاشگر شده است؟

پرخاشگری ممکن است ناشی از اختلالات و بیماری های جسمی و یا علل محیطی باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:

– اشکال در عملکرد سیستم مرکزی اعصاب.

– وجود ضایعات مغزی

– اختلال در ترشح غدد.

– تحریک هیپوتالاموس.

– جدایی والدین

– به دنیا آمدن کودکی جدید.

– ناکامی در رسیدن به اهداف.

– الگوی رفتاری نامناسب اطرافیان

– نمایش پرخاشگری در وسایل ارتباط جمعی.

– برآورده کردن خواسته های کودک بدون هیچ چون و چرایی

– کم شدن محبت والدین نسبت به وی.

-سرزنش و تنبیه بدنی، از سوی والدین و اطرافیان .

– واگذاری کارهای فراوان و خارج از توان به کودک.

– فقر اقتصادی

آیا رفتار پرخاشگرانه کودکان پرخاشگر درمان می شود؟

– محدودیت هایی برای کنترل پرخاشگری وضع کنید و آنها را به اطلاع کودک برسانید.

– مدل های پرخاشگری را به حداقل برسانید. می توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

الف) ساعاتی را که کودک فیلم های خشونت آمیز تلویزیونی می بیند، محدود کنید.

ب) فیلم ها، تصاویر و روزنامه کودک را به دقت انتخاب کنید.

ج) الگوهایی را در اختیار کودک بگذارید که پرخاشگرانه نباشند.

ح) همراه کودک برنامه های تلویزیونی را ببینید و صحنه پرخاشگرانه آن را تفسیر کنید.

– همدلی را افزایش دهید. آگاهی کودک را نسبت به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود می آید، افزایش دهید.

– رفتارهایی را که مغایر با رفتار پرخاشگرانه است، تقویت کنید.

– به جای کودک پرخاشگر، به کودکی که به وی پرخاش شده توجه کنید.

– نحوه ی ارتباط کودک را با افرادی که با او زندگی می کنند، مورد بررسی قرار دهید.

– اگر قرار است کودک به دلیل رفتار خشونت آمیزش تنبیه شود، بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نشود.

– فرصت تخلیه هیجان ها را برای کودک فراهم کنید.

– مباحث گروهی یا خانوادگی را که تأکید بر همکاری با دیگران دارد، به کار گیرید.

– همکاری، مسئولیت و پیگیری مسائل مورد علاقه را با دادن مسئولیت به کودکان تشویق کنید.

– برای مهار رفتار کودکان، فنون محروم سازی ممکن است تا حدودی مفید واقع شود. بنابر این رفتارهای پسندیده را به وضوح تشریح و پاداش ها و کیفرهای آنها را بیان کنید.

– فعالیت های ساعتی او را در صورت امکان با شرکت کودکی دیگر طراحی کنید.

– از تنبیهات بدنی پرهیز کنید.

– علت رفتار پرخاشگرانه وی را بیابید.

– ثبت وقایع روزانه، بازی درمانی، بازی های جالب، جمله سازی و گوش دادن فعال ممکن است به عنوان کمکی در جهت درک کودکان خشن به کار گرفته شود.

– از کودک پرخاشگر بخواهید الگوی مطلوبی برای خود بیابد و فهرستی از رفتارهای الگو را در کوتاه مدت اجرا نماید. با کودک قرارداد رفتاری ببندید تا برای رفتارهای مطلوبش جایزه دریافت کند و نتیجه اعمال نامطلوبش را ببیند.

حرف آخر:

در مورد اغلب کودکان، رفتار وحشیانه و خشن، تنها یک مرحله است که دیر یا زود از آن خارج می شوند. وظیفه ی شما این است که علت کتک زدن و پرخاشگری کودک خود را بیابید و سپس راه های بهتری برای ابراز احساسات به او بیاموزید.