آسم یک بیماری مزمن در کودکان

علائم بیماری آسم در کودکان و توصیه هایی برای درمان آن

آسم یک بیماری مزمن و شایع است که از هر ده کودک یکی را در دوره ای از کودکی میتلا می کند. میزان پذیرش کودکان خردسال آسمی در بیمارستان ها به شدت رو به افزایش گذاشته است به طوری که از اواسط دهه ۱۹۷۰ تا کنون دوبرابر شده است.

نشانه های آسم شامل سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس در اثر تنگ شدن مجاری تنفسی به وجود می آید و این حالت ممکن است در اثر عوامل راه انداز مختلفی به وجود آید. شدت حمله ای آسم کاملا متفاوت است. گاهی در خانواده سابقه بیماری آسم یا بیماری های حساسیتی مانند اگزما یا تب یونجه وجود دارد. بیماری در پسرها شایعتر از دختران است و ممکن است با بزرگتر شدن کودک شدت آن نیز افزایش پیدا کند. بیش از ۵۰درصد از کودکان مبتلا به آسم در بزرگسالی بهبودی کامل پیدا می کنند.

عوامل خطر

دلایل افزایش نسبت آسم هنوز به درستی روشن نشده است، البته سیگار کشیدن والدین، آلودگی هوا، ویروس ها، وزن کم در هنگام تولد و استفاده از شیرخشک به جای شیر مادر از عوامل خطر محسوب می شوند. دود سیگار تنها عامل ثابت شده است که به خصوص اگر طول بارداری مادر سیگار بکشد و یا در دوران نوزادی مادر یا پدر سیگار بکشند شانس ابتلای فرزندشان به آسم افزایش خواهد یافت. پسرها دوبرابر دختران به این بیماری مبتلا می شوند.

پژوهش های مختلف نشان میدهد که اگر کودک از اوایل کودکی در معرض انواع مختلف ویروس ها و باکتری ها قرار نگیرد سیستم ایمنی وی رشد کافی نکرده و در نتیجه بیشتر مستعد ابتلا به بیماری آسم خواهد شد. کودکانی که در روستاها بزرگ می شوند کمتر از کودکان شهری به بیماری آسم مبتلا می شوند.

تشخیص

بسیاری از کودکان خردسال به شکل دوره ای دچار خس خس سینه می شوند اما این نشانه به تنهایی برای تشخیص آسم کافی نیست. این بیماری الگویی از نشانه ها است که به مرور زمان بروز می کنند و مشخص می کنند که کودک مبتلا به آسم می باشد یا خیر. تشخیص آسم در نوزادان و کودکان بسیار کوچک به سه دلیل کار دشواری است.

اولا یک سوم از همه کودکان دست کم یک بار در پنج سال اول زندگی مبتلا به حملات خس خس سینه می شوند. اغلب این کودکان دیگر هرگز دچار مشکلات تنفسی نمی شوند. به همین دلیل ممکن است پزشک در مورد آنان از واژه (آسم) استفاده نکند. ثانیا، پزشکان از طیف وسیعی از کلمات برای توصیف آسم استفاده می کنند. برای مثال برونشیت، یا برونشیت صدادار، سینه های سرفه ای یا سرماخوردگی. ثالثا، ابزاری که اوج نفس را اندازه گیری میکند و برای سنجش کارآیی ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد فقط برای کودکان پنج سال به بالا قابل استفاده اند.

پزشک باید قبل از تشخیص قطعی مدتی صبر کند و الگوی پیشرفت نشانه ها را در کودک زیر نظر داشته باشد در حقیقت تشخیص آسم با مشاهده توالی نشانه ها داده می شود نه بروز تک تک آنها.

الگوی ترتیب نشانه های آسم عبارتند از:

* حملات مکرر خس خس سینه و سرفه که معمولا با سرماخوردگی همراه است.

* سرفه مداوم که اغلب در نوزادان و کودکان کوچک تنها نشانه است.

* بی قراری های شبانه که در اثر حملات سرفه یا خس خس سینه بروز میکنند.

* خس خس یا سرفه بین سرما خوردگیها، به خصوص بعد از ورزش یا هیجان و یا هنگامی که فرزند شما در معرض دود سیگار یا آلرژن هایی مانند گرده گل یا گرد و غبار خانه قرار بگیرد.

بسیاری از مردم فکر می کنند خس خس سینه تنها نشانه آسم است اما در کودکان خردسال سینه خشک و آزرده ممکن است تنها نشانه موجود از بیماری باشد. کودکان سالم به طور مداوم سرفه نمی کنند.

کودکان زیر یک سال هم ممکن است دچار خس خس سینه شوند. معمولا این حالت بعد از عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آبریزش از بینی ایجاد می شود. در حقیقت ویروسها تقریبا مهمترین عامل راه انداز آسم در کودکان خردسال می باشند. شیردهی با سینه مادر به افزایش مقاومت کودک در مقابل ویروس ها کمک میکند.

عوامل راه انداز

اگر فرزند شما مبتلا به آسم باشد متوجه خواهید شد که مواد یا فعالیت های خاص میتواند موجب شروع حمله بیماری شود. وقتی این عوامل راه انداز را شناسایی کردید به کودک کمک کنید تا از آنها دور بماند.

دود سیگار

به فرزندتان کمک کنید تا از دود سیگار که به خصوص برای ریه های در حال رشد او مضر است و میتواند حمله آسم را آغاز کند، دور بماند. هرگز در اطراف کودکتان سیگار نکشید. از مهمانانتان هم بخواهید همین کار را انجام دهند.

هوای سرد

ممکن است متوجه شوید که سرفه ها یا خس خس سینه در کودک با بیرون رفتن از خانه شروع میشود. فرزندتان را در فضای سربسته نگه دارید و اگر موثر واقع نشد یک دز داروی آرام کننده قبل از خارج شدن از خانه به او بخورانید.

فعالیت

گاهی خنده های طولانی، هیجان و ورزش موجب راه افتادن حمله آسم در فرزندتان می شود. این حالت ممکن است نشانه ای از عدم کنترل مناسب آسم کودک باشد. از آنجایی که شرکت در بازی های شاد برای کودک بسیار مهم است باید حتما در این باره با پزشک مشورت کنید. ممکن است با مصرف یک دز از داروی آرام کننده قبل از شروع بازی و ورزش نشانه های آسم ناشی از فعالیت در کودک آرام شود. شنا کردن شکل مناسبی از ورزش برای کودکان مبتلا به آسم است و به ندرت موجب بروز حمله میشود مگر اینکه آب به شدت سرد یا میزان کلر داخل آب بیش از اندازه باشد.

حساسیت ها

باید تا حد امکان کودک را کمتر در معرض عوامل آلرژن یا حساسیت زایی مانند گرده گل، گردو غبار و پوست حیوانات قرار دهید. جلوگیری از ورود گردو غبار به طور کامل غیر ممکن است اما با اصول زیر می توانید تا حد امکان ورود گردو غبار به داخل خانه را محدود کنید: از بالش های پر، پر قو یا فرش های ثابت استفاده نکنید. تشک تخت او را با یک لایه پلاستیکی بپوشانید، اتاق کودک را مرتبا گردگیری کرده و جاروبرقی بکشید.

درمان

پزشک داروهایی برای کنترل نشانه های آسم در کودک تجویز خواهد کرد. البته این داروها قابلیت درمان آسم را ندارند. بیشتر داروها به شکل استنشاقی تهیه میشوند. این داروها دو نوع متفاوت دارند: بازدارنده و آرام کننده. کودکان همیشه باید داروهای استنشاقی خود را با ابزاری به نام اسپیسر استفاده کنند تا دارو مستقیما وارد مجاری تنفسی آنها نشود.

داروهای آرام کننده

هنگامی که حمله آسم بروز میکند داروی آرام کننده یا برونکو دیلاتور(گشادکننده برونش) با رها کردن عضلات منقبض شده مجاری تنفسی تنفس را آسانتر میکند. گاه ممکن است استفاده از این دارو چند بار در روز توصیه شود تا مانع از بروز نشانه های آسم شود. کودک مبتلا به حملات گاه و بیگاه آسم باید همیشه داروی آرام کننده را در دسترس داشته باشد.

داروهای بازدارنده

اگر کودک بیش از یک بار در روز نیاز به استفاده از داروی آرام کننده پیدا کند، داروی باز دارنده نیز برای او تجویز خواهد شد. این داروها با بالا بردن مقاومت جدار مجاری تنفسی و کاهش حساسیت آنها به عوامل محرک مانع از شروع حمله آسم میشوند. داروهای بازدارنده معمولا به طور مداوم به کودک تجویز میشوند و حتی زمانی که به ظاهر کاملا سالم است نیز باید آنها را مصرف کند.

معمولا هفت تا چهارده روز از اولین مصرف طول میکشد تا دارو کارآیی خود را نشان بدهد. وقتی نشانه های بیماری تحت کنترل قرار گرفت پزشک میزان دارو را کاهش خواهد داد. اگر فرزند شما از دونوع داروی آرام کننده و بازدارنده استفاده میکند روی اسپری ها نوع دارو را به وضوح مشخص کنید.

ابزارهای درمانی

امکان تجویز داروها به روشهای مختلف وجود دارد و در حقیقت بستگی به سن و میزان همکاری و هماهنگی کودک برای استفاده از دستگاه اینهالر دارد.

بعضی از کودکان بسیار کوچک نیاز به دستگاه افشانه یا نبولایزر دارند که دارو را به شکل ذرات بسیار ریز درمی آورد. برای اغلب کودکان دستگاه اسپیسر وسیله مناسبی است. برای کودکان بزرگتر با چسباندن چند برچسب میتوانید دستگاه اسپیسر را به یک اسباب ابزی تبدیل کنید یا از کودک بخواهید همزمان با شمارش شما پنج بار به وسیله اسپیسر نفس بکشد.

دستگاه افشانه ممکن است در حملات بسیار شدید مورد نیاز باشد. معمولا در موارد بسیار شدید استفاده از داروهای استروئیدی توصیه می شود.