سبک ایرانی اسلامی

با عمیق نگریستن درسبک ایرانی اسلامی می توان به توجه معماران به سمت حیاط ها، گودال باغچه ها ، هشتی ها، کلاه فرنگی ها ،محیط های خودمانی و صمیمی که جزء منطق معماری ایرانی پی برد.سبک ایرانی اسلامی شامل منطق ریاضی است. که از نمونه هایی به این شکل فراوان است از جمله تخت جمشید که به این فضا ها اهمیت ویژه ای داده شده.

در معماری ایرانی در هر دوره ای سبک خاصی بوجود آمده، در دوره هخامنشی فضاها با سقف هایی صاف و تیر چوبی ساخته می شدند. در زمان اشکانیان معابد به سبک چهار طاقی و چهار ایوانی تا زمان ساسانیان که چهار طاقی ها رشد زیادی پیدا کردند و تزیینات را تا حدودی به معماری ایرانی اضافه کردند که از معماری روم و یونان عاریه گرفته بودند.

با ورود اسلام به ایران، ترکیب هنر معماری ایرانی با مفاهیم اسلامی ایجاد شد تا ایرانیان با هنرایرانیشان رنگی به معماری اسلامی دهند که از نمونه های معماری اسلامی مسجد پیامبر است که دارای معماری بسیار ساده بود.

معماری بسیاری از کشور ها تحت تاثیر تفکر اسلامی قرار گرفت. تزییناتی مانند آیینه کاری، گچبری، کاشیکاری، نقاشی و… در دوران اسلامی رایج بود. در سبک اسلامی ایرانی با استفاده ی استادانه از قوانین انعکاس نور و برخورد آن با آیینه ها مناظر زیبایی را بوجود آورده اند که هنوز هم چشم هر بیننده ای را جذب می کند. درسبک ایرانی اسلامی تعامل با طبیعت همیشه وجود داشته است مثلا برای سقف های اماکن مذهبی از سطوح صاف استفاده نمی شده است بلکه از سطوح دوار به رنگ لاجوردی با الهام از آسمان آبی این کار انجام می شده.

در تک تک اجزاء ساختمان احترام به مقام انسانی دیده می شود. شاخصه ای که در نما وجود دارد سر در است که برای ورود انسان طراحی می شود و به منزله ی اهمیت دادن به مقام انسان در مقابل پیکره ی ساختمان است. با فرض این که ساختمان ها فضای امنی برای انسان است طراحی می کردند و نه فقط پیکره های غول آسایی که به ابعاد انسانی هیچ توجهی ندارند.
در معماری این دوره از ساختن هر چیزی که بلا استفاده و یا غیر مفید باشد خودداری شده، ساختارها، تزئینات، رنگ ها در حد متعارف و مطابق با روانشناسی انسانی و بسیار هنرمندانه استفاده شده.

مصالح مورد استفاده در سبک ایرانی اسلامی

در گذشته آجر از اصلی ترین ادوات ساخت فضاها بوده اند چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام و تا کنون هم این وسیله زیاد مورد استفاده قرار می گیرد که از نمونه های شاخص آن می توان به شهر زیبای دزفول اشاره کرد که حتی به شهر آجر هم معروف است و استفاده ی هنرمندانه از این وسیله را می توان در این شهر تماشا کرد.

گچ دیگر مصالح ساختمانی بوده که در معماری استفاده می شده بدلیل ارزان و در دسترس بودن و همین طور زود سفت شدن. این توانایی که هر شکلی را می توانستند با گچ ایجاد کنند و امروزه ما شاهد گچبری های بسیار زیبایی از آن دوره زمانی هستیم.

کاشی، نه تنها برای استحکام ساختمان ها از این وسیله استفاده می شد بلکه اوج این هنر را از ساختمان های به جا مانده از دوره صفوی می توان مشاهده کرد. از نمونه های دیگر مصالح به خشت، سنگ، چوب، شیشه می توان اشاره کرد.

ده اصل در سبک ایرانی اسلامی

تناسب- تقارن- توازن- تعادل- تطابق- تشابه- تجانس- تناظر- تساوی- توافق

در اکثر بناهای آن دوره به این اصول می توان پی برد.

علم در سبک ایرانی اسلامی

علم ریاضی در سبک ایرانی اسلامی بسیار زیرکانه مورد استفاده قرار گرفته است. هر خطی و هر نقشی بی علت نبوده است بلکه همگی سر منشای از علم ریاضی و علم هندسه داشته اند.

بناهای دوره اسلامی به 2 دسته کلی تقسیم می شوند :

– بناهای مذهبی که شامل مساجد، آرامگاه ها، مدارس و …. می شوند.
– بناهای غیر مذهبی که شاما کاروانسراها، حمام ها، آب انبارها، قلعه ها و …. می شوند.

بناهای مذهبی امروزه هم تقریبا شکل دوران های گذشته خود را دارند که شکلی از معماری ایرانی اسلامی است وحد اقل شکل ظاهری آن ها سعی شده که تغییر نکند ولی بیش ترین تغییر را می توان در معماری بناهای غیر مذهبی مشاهده کرد مثلا کاخ ها که در دوره های مختلف دچار تغییر شده اند در زمانی به عنوان معبد، قلعه دفاعی و جایی برای سکونت بوده است مانند چغازنبیل بعد از مدتی به شکلی که ما در ذهن داریم یعنی کاخ ها و قصرها یی همچون تخت جمشید پس از آن شاهد کاخ های بعد از اسلام هستیم که می توان به کاخ هایی چون چهل ستون، هشت بهشت و ….. اشاره کرد.

کاخ ها شکل های گوناگونی داشته اند بعضی نقشه های مربع و مستطیل و برخی چند ضلعی و کوشک مانند.
حتی در مورد کاروانسراها، آب انبارها، حمام ها هم این اتفاق افتاده است که به مرور زمان تغییر شکل داده اند تا به امروز که دیگر ماهیتی ندارند و یا به نوعی دیگر طراحی می شوند.