روشن کردن پوست و روشن کننده ها

روشن کردن پوست و روشن کننده ها

نگاه کلی: رنگ پوست و ملانین

رنگ پوست به عوامل زیادی بستگی دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:

• ضخامت پوست
• عروق خونی پوست: تراکم و میزان انبساط عروق (هر چه عروق در پوست متراکم تر و متسع تر باشند، پوست قرمزتر به نظر می رسد)؛
• میزان اکسیژن خون: سطح بالای اکسیژن خون پوست را فرمز درخشان می کند در حالی که سطح پایین اکسیژن خون به پوست رنگ متمایل به آبی میدهد ،
• وجود رنگدانه هایی که رنگ پوست را تغییر می دهد: برای مثال، کاروتن که ماده ای شبیه ویتامین A است، به پوست مایه زرد رنگی می دهد. پوست کسی که مقدار زیادی هریج (که حاوی کاروتن است) بخورد، متمایل به زرد می شود که این رنگ مشخصه تجمع کاروتن در بوست است؛
• سطح ملانین پوسته.

از میان عوامل گفته شده، مهم ترین آنها ملانین است که از سلول های خاصی به نام ملانوسیت تولید می شود. مقدار ملانین تولید شده به عوامل مختلفی بستگی دارد:

نژاد (افراد دارای پوست تیره ملانین بیشتری تولید میکنند)، عوامل وراثتی، عوامل هورمونی، میزان قرار گرفتن در برابر نور خورشید.

برنزه شدن

تولید ملانین هنگام قرار گرفتن در برابر آفتاب با برنزه شدن مشخص میشود. برنزه شدن نا اندازه ای نقش دفاعی در برابر آفتاب بازی می کند. زیرا ملانین پوست را به طور طبیعی در برابر نور آفتاب حفاظت می کند. وقتی سطح ملانین در پوست بالا میرود، حفاظت طبیعی در برابر اشعه خورشید بهتر صورت می گیرد ولی این حفاظت طبیعی به خصوص در افراد سفید پوست کافی نیست و قرار گرفتن مکرر در برابر نور آفتاب به پوست صدمه می زند. بخشی از این صدمه به صورت نقاط تیره و به رنگ قهوه ای روی پوست ظاهر میشود.

بخش مهمی از مشکلات زیبایی به صورت لکه ها و ضایعات بر روی پوست با توزیع غیریکنواخت رنگ پوست بروز می کند. دلیل اصلی این مسئله، انتشار غیر یکنواخت و غیر طبیعی ملانین در پوست است. ضایعه میپرپیگمانته (کمرنگ) منطقه ای از پوست است که میزان ملانین آن کم شده و برعکس، ضایعه هیپرپیگمانته (پررنگ) ناحیه ای از پوست است که در آن میزان ملانین افزایش پیدا کرده است. در این بخش به ضایعات هیپرپیگمانته – یعنی ضایعات پررنگ – و روش کمرنگ کردن آنها می پردازیم.

توجه: درمان ضایعات هیپرپیگمانته را فقط پزشک باید انجام دهد.

• گاهی یک ضایعه هیپرپیگمانته در واقع سرطان پوست است. واضح است که در این مورد درمان قطعی فقط کمرنگ کردن ضایعه نیست. چنین ضایعه ای باید برداشته و با میکروسکوپ آزمایش شود. در مورد هر ضایعه پررنگ باید پزشک احتمال ملانوم را بررسی کند.
• فرآورده های زیادی برای روشن کردن ضایعات پوست وجود دارد. مهم است که برای هر فرد با توجه به سابقه پزشکی او فراورده خاصی انتخاب و استفاده شود. این بخش به دلیل این که ضایعات پررنگ پوستی بسیار شایع هستند در این کتاب گنجانده شده است و خواننده باید با انواع درمان های قابل دسترسی آشنا باشد ولی درمان باید حتما زیر نظر پزشک انجام گیرد.

ضایعات پوستی که می توان برای آنها از فرآورده های روشن کننده استفاده کرد

کک و مک

کک و مک خال های قهوه ای روشن هستند که معمولا در افراد با پوست و موی روشن و با موی قرمز دیده می شود. معمولا خال های کوچکی هستند با قطر حدود ۵ میلیمتر) که در کودکی بین سنین ۲ تا ۴ سال و در مناطقی که در معرض آفتاب قرار دارد مثل صورت (به خصوص روی بینی)، شانه ها و پشت ظاهر می شوند.

در تابستان کک و مک تیره تر و در زمستان کوچک تر و کمرنگ تر و تقریبا محو می شود. راه جلوگیری از ایجاد کک و مک این است که کمتر در معرض آفتاب قرار بگیریم. بعضی از مواد روشن کننده تا حدی کک و مک را از بین می برند. ولی این مواد به طور کامل مؤثر نیستند و کک و مک را کاملا از بین نمی برند.

لکه های افتاب اسم علمی این لکه های خال های ناشی از آفتاب است. بعضی از مردم به آنها لکه های کبدی پا لکه های پیری می گویند که این اشتباه است زیرا دلیل اصلی این لکه ها قرار گرفتن مکرر در برابر آفتاب است و به همین دلیل این لکه ها در مناطق باز بدن مثل صورت، پشت دست ها، بالای سینه و دو طرف بازی دیده می شوند. این هالک های تبرهای هستند به رنگ قهوه ای نا قهوه ای تیره. معمولا گرد یا بیضی شکل هستند و در حدود سن ۴۰ سالگی شروع به پدیدار شدن می کنند. اندازه آنها از چند میلیمتر تا یک سانتیمتر متغیر است. گاهی چند لکه به هم می چسبند و لکه بزرگ تری ایجاد می کنند. این روند معمولا در پوستی که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب و طی سال ها به شدت صدمه دیده اتفاق می افتد. این لکه ها معمولا خطری برای سلامتی ندارند ولی از نظر زیبایی برای بیشتر مردم ناخوشایند هستند. پرهیز از آفتاب از بروز این لکه ها جلوگیری می کند با حداقل از شدت و وسعت ضایعه می کاهد.

ملاسما (کلواسما، لکه های بارداری)

ملاسما الگوی منحصر به فردی از توزیع رنگدانه ها در سطح پوست است. معمولا در زنان باردار به وجود می آید و اغلب ماسک بارداری نامیده می شود. عموما لکه های پوستی تیره طی بارداری تیره تر می شوند، این پدیده که در شكل خفيف به شكل تیره شدن آرئولا (هاله اطراف نوک پستان) و در شکل شدیدتر در صورت پدیدار می شود، ملاسما (یا کلواسما) نامیده می شود (تصویر ۸۸ رنگی)، ملاسما با ظهور مناطق تهوه ای روشن یا تیره روی صورت و معمولا به شکل متقارن پر دو طرف صورت مشخص می شود. اگر چه اکثرا این پدیده در دوران بارداری بروز می کند، ممکن است در اثر استفاده از قرص های ضد بارداری با بعضی از داروها و هورمون ها نیز به وجود آید. گاهی هم ملاسما درست قبل از دورة ماهانه مشخص می شود. در بسیاری از زنان این لکه ها بدون هیچ دلیل خاسی پدیدار می شوند. در صورتی که ملاسما یا بارداری در ارتباط باشد، معمولا طی چند ماه بعد از زایمان کمرنگ تر می شود.

توجه: قبل از استفاده از مواد روشن کننده برای درمان ملاسما در کار اساسی باید انجام شود:

• بیمار کمتر در معرض آفتاب قرار گیرد.
• از آنجا که هورمونها و بعضی داروهای دیگر باعث بدتر شدن ملاسما می شوند، باید برای توقف استفاده از این داروها با متخصص پوست مشورت کرد.

لکه های پوستی بعد از التهاب

بعضی از التهابات پوستی مثل آکنه، درماتیت تماسی با سوختگی و ضربه ضایعات پررنگی روی پوست ایجاد می کنند. در این موارد، استفاده از مواد روشن کننده تأثير محدودی دارد زیرا رنگدانه ها در لایه های عمیق تر پوست فرو رفته اند. هر چه درمان بعد از التهاب سریع تر آغاز شود، احتمال بهبود بیشتر است.

درماتیت برلوک

شکل خاصی از پررنگی پوست که بعد از التهاب پوست اتفاق مي افتد، درماتبت بولوگ است. مناطق پررنگ معمولا شكل ناعطم دارند و اکثرا در اطراف گردن، پشت گوش ها و روی گوندها ظاهر می شوند. این شایعه بیشتر به علت استفاده از عطرها و برآوردهای بعد از اصلاح ایجاد میشود که حاوی موادی به نام فورد کومارین هستند. استفاده از این ترکیبات به همراه فرار گرفت در برابر آفتاب، باهت پررنگ شدن پوست در نواحی ذکر شده مي شود. در این مورد، ضابعات پوستی به صورت لکهای تیره دیده می شوند. اگر پوست را در برابر آفتاب قرار ندهیم، اپن ترکیبات به خودی خود هیچ آسیبی به پوست نمی رسانند.

نکات قابل توجه در استفاده از مواد روشن کننده

بیشتر مسائل مربوط به پررنگی پوست به آفتاب مربوط است، بنابراین در هنگام استفاده از مواد روشن کننده باید تا حد ممکن از قرار گرفتن در برابر آفتاب پرهیز کرد. اگر پرهیز از آفتاب به طور کامل امکان ندارد، باید در محیط های غیر سرپوشیده از فرآورده های ضد آفتاب استفاده کرد. روشن کننده های پوست فقط برای استفاده روی مناطق تیره پوست ساخته شده اند و روی مناطق روشن و سالم پوست نباید استفاده شوند. اگر ضایعه طوری است که به هر حال مقداری از روشن کننده روی مناطق سالم پوست مالیده می شود، باید با متخصص پوست مشورت کرد. ممکن است متخصص پوست راه مؤثرتری برای درمان پیشنهاد کند که فقط مناطق پررنگ شده را در بر بگیرد. مثل روش منجمد کردن (فریز کردن) ضایعه با نیتروژن مایع.

ممکن است ماهها طول بکشد تا تأثیر درمان آغاز شود. سرعت تأثیر دارد به مواد مؤثر آن و نوع ضایعه بستگی دارد. می توان بیش از یک فرآورده را برای درمان به کار برد. مثلا برای درمان یک لکه پررنگ می شود صبح از یک فرآورده و شب از فرآوردهای دیگر استفاده کرد. زیرا مواد مختلف با ساز و کارهای مختلف الر روشن کنندگی خود را اعمال می کنند. در ضمن، با این کار یک روش تکمیلی را برای فرآورده هایی مثل رتینوئیک اسید) به کار برده ایم که در طول روز استفاده نمی شوند. حتی می توان از فرآورده هایی استفاده کرد که بیش از یک ماده مؤثر داشته باشند، ترکیب رایجی که متخصصان پوست استفاده می کنند هیدروکینون به همراه رتینوئیک اسید است.

توجه: تمام این درمان ها باید تحت نظر پزشک انجام شود.

مواد روشن کننده

هیدروکینون

مادهای پذیرفته شده برای روشن کردن شایعات پررنگ است. این فرآورده تولید ملانین را در پوست کند یا متوقف می کند، در آمریکا فرآورده هایی با غلظت ۲ درصد بدون نسخه و با غلظت ۴ درصد فقط با نسخه پزشک قابل دسترسی است. غلظت های بالای ۵ در صد احتمال التهاب پوستی (به شكل قرمزی، خارش و سوزش) را افزایش می دهد. در ضمن، غلظت های بالاتر تاثیر بیشتری روی خاصیت روشن کنندگی فرآورده ندارند. در الحادية اروپا هیدروکینون فقط با نسخه پزشک در دسترس است.

روش استفاده

این فرآورده دو بار در شبانه روز استفاده می شود، یک بار صبح و یک بار قبل از رفتن به رختخواب، هیدروکینون را می توان و بهتر است با فرآورده هایی مثل ضد آفتاب همراه کرد. مادہ موثر روشن کننده ممکن است فقط هیدروکینون با ترکیبی از هیدروکینون و یک روشن کننده دیگر با به همراه ترکیبات کورتیکواستروئیدی باشد.

اثربخشی

تأثیر این فرآورده بعد از حداقل چند هفته طاهر می شود. استفاده از فرآورده های با پایه هیدروکینون در ۷۰ تا ۸۰ درصد از بیماران باعث بهبود می شود. در بعضی موارد، استفاده از هیدروکینون هیچ تأثیری ندارد. وقتی ضایعه به اندازه مورد نظر روشن شد، باید دارو را قطع کرد ولی استفاده از ضد آفتاب ادامه می یابد. توجه داشته باشید که اثر روشن کننده ممكن است موفتی باشد، حتی ممکن است مدتی بعد از قطع درمان پوست مجددا به رنگ اولیه برگردد. در چنین مواردی پزشک باید راه های زیر را در نظر بگیرد .

• استفاده از فرآورده های با غلظت بالاتر هیدروکینون،
• ترکیب هیدروکینون با روشن کننده های دیگر (که این روش ترجیح دارد).

عوارض جانبی

• هیدروکینون ممکن است ناخن ها را نارنجی رنگ کند. به همین دلیل باید از تماس ناخن پا فرآورده های حاوی هیدروکینون پرهیز کرد .
• گاهی در اثر استفاده از این فرآورده التهاب پوستی اتفاق می افتد که با قرمزی و خارش پوست خود را نشان می دهد ولی چنین عارضه ای شایع نیست. در این موارد باید درمان را قطع و با متخصص پوست مشورت کرد.

منوینزیل اثر هیدروکینون

منو بنزیل اثر هیدروکینون (HMBE) از نظر شیمیایی مشابه هیدروکینون است ولی وقتی روی پوست استفاده میشود، نتیجه قابل کنترل نیست زیرا:

• در جاهایی که از دارو استفاده نشده الت رنگی پوست اتفاق می افتد
• چندین ماه بعد از اینکه بیمار مصرف برآورده را قطع کند بیرنگی پوست ادامه دارد.

به همین علت، این دارو را نباید برای روشن کردن لکه های پررنگ مصرف کرد تنها مورد استفاده این دارو بیماری برس الک و پیس) است. در این بیماری به دلیلی نامشخص لکه های بی رنگی روی پوست ظاهر می شود و سیستم ایمنی بدن در تولید رنگدانه های پوستی اختلال ایجاد می کند. چون لکه های روشن ناشی از پر قابل درمان نیستند، تنها راه بهبود وضع ظاهری سفید کردن مناطق طبیعی پوست با استفاده از HMBE است. در این روش تمام پوست کمرنگ و تا حد ممکن از نظر رنگ یکنواخت می شود. این درمان را حتما باید پزشک انجام دهد.

رتینوئیک اسید

تاثیر رتینوئیک اسید روی پیری پوست و آکنه در فصل های ۸، ۹ و ۱۶ بررسی شده است این ماده به تنهایی یا به همراه روشن کننده های دیگر در روشن کردن ضایعات رنگی پوست تأثیر دارد و با غلظت های 25 هزارم و 5 صدم درصد (فقط با تجویز پزشک) در دسترس است.

اسيداز لانیک

این ماده از تولید ملانین در پوست جلوگیری می کند و بنابراین ماده روشن کننده ضایعات پررنگ پوست محسوب می شود. فرآورده های حاوی اسید آرلائیک با غلظت های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد در دسترس هستند و باید مدت چندین ماه و روزی دو بار از آنها استفاده شود. گزارش شده است که این دارو در ۷۰ درصد بیماران در عرض پنج ماه باعث بهبود می شود همچنین، متخصصان پوست از این ترکیب برای درمان آکنه استفاده می کنند. اسيد از لانیک فقط با تجویز پزشک باید مصرف شود.

ایده استفاده از اسید آزلانیک ا

یده اصلی استفاده از اسید آرلائیک برای روشن کردن مایعات پررنگ پوست از مشاهده پدیده کمرنگ شدن پوست در نوعی عفونت قارچی به نام ہینریان ورسکالر ایجاد شد. در این بیماری لکه های کمرنگی روی پوست به وجود می آید که به دلیل وجود ابد از لالیک در مناطق عفونی شده است. به همین دلیل منطقی است که از این ماده برای کمرنگ کردن پوست استفاده کنیم. مطالعات گوناگون نیز ثابت کردند که این ماده تا حدودی مؤثر است.

الفاهیدروکسی اسید این ترکیب تا حدی در کمرنگ کردن ضایعات پررنگ پوست تأثیر دارد. در گذشته، خواص روشن کننده به عصاره های میوه ها و سبزیجات خاصی نسبت داده می شد (به خصوص خیار، مرکبات و توت فرنگی)، اگر این تأثیر واقعی باشد، به علت وجود الفاهیدروکسی اسید در این عصاره ها و میوه هاست، آلفا هیدروکسی اسیدها در فصل ۱۷ بیشتر توضیح داده شده است (تصویر ۸۶ را ببینید)

فرآورده های دیگری که برای روشن کردن ضایعات پررنگ استفاده می شوند مواد دیگری که قادر به کمرنگ کردن ضایعات پر رنگ پوست هستند شامل . شیرین بیان، و عصاره گیاه لیکوریس که از ریشه آن به دست می آید . کوجیک اسید که از مخمر به دست می آید و از تولید ملانین در پوست جلوگیری میکند

این ماده اولین بار در صنایع بهداشتی ژاپن تولید و بعد در نقاط دیگر جهان نیز از آن استفاده شد)

در صنایع آرایشی اخیرا مواد دیگری نیز برای روشن کردن پوست ساخته شده است که چون نسبتا جدید هستند، قضاوت در مورد اثر آنها مشکل است. از میان این مواد جدید میتوان به آربوتین، ۴ – نیوزورسین و عصاره های مختلف گیاهی مثل عصاره گیاهان بابونها Rayseun Charahtun ، گانودرما و چای سبز اشاره کرد. تا چند دهه قبل روش پذیرفته شده برای درمان ضایعات پوستی استفاده از نمک های جیره بود. اما امروزه به دلیل عوارض بانی از این ترکیات استفاده نمی کنند . این مواد شديداسی هستند. پراکسید هیدروژن

آب اکسیژنه) هم ملانین را اکسیده و روشن می کند ولی معمولا کسی از آن برای کمرنگ کردن پوست استفاده نمی کند زیرا باعث التهاب پوستی می شود. کاربرد اصلی آب اکسیژنه در فرم های اکسیزنه) روشن کردن مو است

شکل های دیگر درمان که پزشک انجام می دهد پزشک متخصص پوست ممکن است از رونر های دیگری نیز برای کمرنگ کردن ضایعات

الفاهیدروکسی اسید

این ترکیب تا حدی در کمرنگ کردن ضایعات پررنگ پوست تأثیر دارد. در گذشته، خواص روشن کننده به عصاره های میوه ها و سبزیجات خاصی نسبت داده می شد (به خصوص خیار، مرکبات و توت فرنگی)، اگر این تأثیر واقعی باشد، به علت وجود الفاهیدروکسی اسید در این عصاره ها و میوه هاست، آلفا هیدروکسی اسیدها در فصل ۱۷ بیشتر توضیح داده شده است.

فرآورده های دیگری که برای روشن کردن ضایعات پررنگ استفاده می شوند

مواد دیگری که قادر به کمرنگ کردن ضایعات پر رنگ پوست هستند شامل:

• شیرین بیان،
• عصاره گیاه لیکوریس که از ریشه آن به دست می آید
• کوچیک اسید که از مخمر به دست می آید و از تولید ملانین در پوست جلوگیری میکند این ماده اولین بار در صنایع بهداشتی ژاپن تولید و بعد در نقاط دیگر جهان نیز از آن استفاده شد)

در صنایع آرایشی اخیرا مواد دیگری نیز برای روشن کردن پوست ساخته شده است که چون نسبتا جدید هستند، قضاوت در مورد اثر آنها مشکل است. از میان این مواد جدید میتوان به آربوتین، ۴ – نیوزورسین و عصاره های مختلف گیاهی مثل عصاره گیاهان بابونها Rayseun Charahtun ، گانودرما و چای سبز اشاره کرد. تا چند دهه قبل روش پذیرفته شده برای درمان ضایعات پوستی استفاده از نمک های جیره بود. اما امروزه به دلیل عوارض بانی از این ترکیات استفاده نمی کنند . این مواد شديداسی هستند. پراکسید هیدروژن آب اکسیژنه) هم ملانین را اکسیده و روشن می کند ولی معمولا کسی از آن برای کمرنگ کردن پوست استفاده نمی کند زیرا باعث التهاب پوستی می شود. کاربرد اصلی آب اکسیژنه در فرم های اکسیزنه) روشن کردن مو است.

شکل های دیگر درمان که پزشک انجام می دهد

پزشک متخصص پوست ممکن است از رونر های دیگری نیز برای کمرنگ کردن ضایعات پوستی استفاده کند. ممکن است این روش ها از درمان هایی که تا اینجا توضیح داده شده است مؤثرتر باشند. از میان انواع مختلف این درمان ها به موارد زیر اشاره می کنیم:

• منجمد کردن (فریز کردن) ضایعه با نیتروژن مایع
• درمان با لیزر،
• تری کلرواستیک اسید (TCA).

متخصص پوست براساس نوع ضایعه و پیشینه پزشکی بیمار درمان را انتخاب می کند.. مثلا برای لکه های پیری که از یک سری لکه تیره کوچک و جدا از هم در مناطقی مثل پشت دست و روی زمینه وسیعی از پوست سالم تشکیل شده است، به نظر می رسد بهترین راه اسپری کردن نیتروژن مایع و فریز کردن تک تک ضایعات باشد. این روش معمولا بر استفاده طولانی مدت از مواد روشن کننده بر پشت دست که بیشتر قسمت های آن پوست نرمال است، ترجیح دارد.

توجه داشته باشید که پیلینگ پوست هم ممکن است در درمان لکه های تیره مؤثر باشد. میزان بهبود به عمق پیلینگ، فراورده مورد استفاده، نوع ضایعه پوستی و میزان پررنگی آن بستگی دارد. پیلینگ شیمیایی در فصل ۲۳ مورد بحث قرار گرفته است.

نتیجه

ضایعات پررنگ پوست در پزشکی ضایعات هیپرپیگمانته نام دارند و شامل کک و مک، لکه های پیری، ملاسما یا لکه بارداری و ضایعات دیگر می شود.

برای درمان این ضایعات از مواد مختلفی می توانیم استفاده کنیم؛ از جمله هيدروكبونه رتینوئیک اسید، آلفاهیدروکسی اسید، شیرین بیان، عصاره گیاه لیکوریس، کوجیک اسید و هر ماده را می توان به تنهایی با به همراه مواد دیگر استفاده کرد. مثلا یکی را مع و دیگری را شب. در هر حال، با دیدن ضایعات پررنگ پوستی در کار باید انجام شود:

• پرهیز از آفتاب تا حد ممکن
• مراجعه به متخصص پوست