پیلینگ شیمیایی پوست چیست؟

پیلینگ شیمیایی پوست روشی برای برداشتن لایه خارجی پوست از طریق سوختگی شیمیایی است. ضمن این که سوختگی بهبود می یابد، لایه خارجی جدید پوست تشکیل می شود. پوست جدیدی که ظاهر می شود صاف تر، صورتی رنگ تر و باطراوت تر است و بافت یکنواخت تری دارد. بعد از پیلینگ شیمیایی الکه های آفتاب، (لکه های پیری. – م.) روی پوست کمرنگ تر می شود. همچنین، چین و چروک های پوست تا اندازهای صاف تر و بعضی از آنها حتی به طور کامل ناپدید می شود.

ما توضیح پیلینگ شیمیایی پوست را فقط برای افزایش اطلاعات و جلب توجه و علاقه خوانندگان در این جا ذکر می کنیم و تحت هیچ شرایطی توصیه نمی کنیم که این روش برای خوددرمانی استفاده شود. پیلینگ پوست را فقط باید پزشکی انجام دهد که در این روش مهارت دارد.

پیلینگ شیمیایی برای چه مشکلات پوستی مورد استفاده قرار می گیرد؟

پیلینگ شیمیایی پوست عمدتا برای درمان ضایعات ناشی از آفتاب به شکل لکه های آفتابی و همچنین برای صاف تر کردن پوست و حذف چروک ها انجام می گیرد. برای چروک های ظریف پیلینگ سطحی کافی است. برای خطوط عمیق تر مثل آنهایی که اطراف دهان و گوشه های چشم تشکیل می شوند، پیلینگ عمیق تر لازم است.

همچنین، پیلینگ پوست سبب بهتر شدن وضعیت های زیر می شود:

• سایر اختلالات پیگمانتاسیون (رنگی) به شکل لکه های تیره روی صورت، مثل ماسک حاملگی (ملاسما)؛
• اسکارهای سطحی آکنه.

پیلینگ پوست برای مشکلات بالا استفاده می شود ولی مسئله پوست نازک را که به چهره حالت پژمرده و بی حالت می دهد، حل نمی کند. در چنین مواردی باید به درمان های جراحی توجه کرد (مثل لیفتینگ صورت که جراح زیبایی انجام می دهد).

عمق پوست و درجات پیلینگ شیمیایی

• پیلینگ فوق سطحی: فقط شامل اپیدرم می شود و ممکن است تأثیری خیلی جزئی روی درم داشته باشد.
• پیلینگ سطحی: شامل اپیدرم و خارجی ترین لایه درم می شود.
• پیلینگ متوسط به درم می رسد و عمق آن از پیلینگ سطحی نیز بیشتر است.
• پیلینگ عمیق؛ به اعماق بیشتری از درم و تا حدود نیمه آن نفوذ می کند.

هر چه عمق پیلینگ بیشتر باشد، تأثیر آن روی پوست صورت بیشتر است و در ضمن احتمال روشن شدن لکه های مختلف صورت به میزان زیادی افزایش می یابد. با پیلینگ عمیق تر می توان خطوط نسبتا عمیقی را محو کرد که با پیلینگ سطحی درمان نمی شود. مواردی پیش می آید که پیلینگ سطحی باید چند بار تکرار شود تا نتیجه رضایت بخش به دست آید.

بازسازی پوست بعد از پیلینگ شیمیایی

اگر پیلینگ سطحی باشد، پوست از طریق تقسیم سلولی و تکثیر سلول های اپیدرم بازسازی می شود، گسترش می یابد و لابه جدید اپیدرم را تولید میکند.

چگونه پوست بعد از پیلینگ عمیق تر که به درم می رسد، بازسازی می شود در حالی که اپیدرم تقریبا به طور کامل تخریب شده است؟ در این موارد بازسازی عمدتا از طریق سلولهای پوشاننده فولیکول مو صورت میگیرد که کاملا در اعماق پوست قرار دارند. اگر چه این سلولها کاملا در اعماق» درم قرار گرفته اند، در حقیقت سلول های اپیدرم هستند. این سلولها نكتير و تقسیم می شوند تا ناحیه ای را که با پیلینگ لخت شده است، به طور کامل بپوشانند. در داخل درم بافت کلاژن جدید تشکیل می شود که جایگزین کلاژن تخریب شده با درمان شیمیایی می شود.

مواد زیر برای پیلینگ شیمیایی پوست رایج ترند:

• یخ خشک (برف دی اکسید کربن)؛
• محلول جسر شامل رزورسينول، اسید سالیسیلیک و اسید لاکتیک؛
• آلفا هیدروکسی اسیدها؛
• اسید تری کلرو استیک؛
• فنل.

مواد دیگری مشابه اینها وجود دارند که برای پیلینگ شیمیایی پوست استفاده می شوند. به علاوه، ممکن است از چند ماده به صورت فرآوردهای ترکیبی برای پیلینگ استفاده شود. هر پزشکی بسته به عمق پیلینگ، نوع پوست بیمار و تجربه شخصی خود از فرآوردهای خاص، ماده ای مناسب را انتخاب می کند.

عمق پیلینگ شیمیایی پوست

فاکتورهای اصلی که عمق سوختگی ناشی از پیلینگ را تعیین می کنند، عبارتند از:

• مواد شیمیایی (یا مخلوط مواد شیمیایی که استفاده می شود؛
• غلظت آن؛
• طول زمان تماس با پوست؛
• این که پانسمان چسبنده مورد استفاده قرار می گیرد یا نه.

غیر از عوامل فوق عوامل دیگری نیز وجود دارد، نظیر:

• ضخامت پوست؛
• استفاده از سایر درمان های اولیه قبل از پلینگ (مثل کاربرد روزانه رتینوئیک اسیدها حدود دو هفته قبل از پیلینگ شیمیایی).

مثال هایی از موادی که برای پیلینگ شیمیایی پوست استفاده می شود

پیلینگ خیلی سطحی را می توان با استفاده از اسیدتری کلرو استیک ۲۰-۱۰ درصد، محلول جستر و آلفا هیدروکسی اسید انجام داد.

پیلینگ سطحی را می توان با استفاده از اسیدتری کلرو اتیک ۳۵ درصد یا آلفا هیدروکسی اسید ۵۰-۷۰ درصد انجام داد

پیلینگ متوسط را می توان با استفاده از اسیدتری کلرو استیک ۳۵ درصد همراه با یخ خشک یا محلول جسر انجام داد.

پیلینگ عمیق معمولا با استفاده از فنل انجام می شود.

به غیر از روش های ذکر شده، روش های متعدد دیگری نیز برای پیلینگ شیمیابی وجود دارد و هر پزشک روشی را به کار می برد که در آن تجربه بیشتری دارد.

روش عمل در پیلینگ شیمیایی

در این جا پیلینگ شیمیایی با استفاده از اسیدتری کلرو استیک را توضیح می دهیم.

مراحل کار:

1- تمیز کردن پوست؛

٢. مالیدن تری کلرواستیک اسید بر روی پوست با استفاده از سواب پنبه با این کار در مدت کوتاهی پوست به رنگ سفید خاکستری در می آید که دلیل آن تخریب لایه خارجی پوست است.

3. شستن پوست بعد از دو دقیقه، در این مدت ممکن است بیمار احساس ناراحتی کند که این بستگی به غلظت ماده مؤثر دارد؛

۴. سپس از ماده ای مسدودکننده استفاده می کنیم، از کرم حاوی آنتی بیوتیک نیز می توان استفاده کرد.

آماده کردن بیمار قبل از پیلینگ شیمیایی

بسیاری از پزشکان استفاده از رتینوئیک اسید را به مدت دو هفته قبل از پیلینگ هر شب توصیه می کنند. این کار ظاهرة تقوة مواد فعال در پیلینگ را در پوست بالا می برد و بهبود پوست بعد از پیلینگ را سریع تر و مؤثرتر می کند.

بیمارانی که پوست تیره دارند، بهتر است قبل از پیلینگ مدتی با مواد سفید کننده پوست درمان شوند. این کار از ایجاد لکه های تیره بعد از درمان جلوگیری می کند. یکی از فرآورده هایی که معمولا بدین منظور استفاده می شود، محلول کلیگن نام دارد که حاوی هیدروکینون، رتینوئیک اسید و هیدروکورتیزون است و باید به مدت سه هفته هر روز به پوست مالیده شود حدود یک ماه قبل از پیلینگ با مقدار کمی از ماده مورد استفاده در پیلینگ آزمایش نقطه ای انجام میدهیم، بدین ترتیب که مقدار کمی از محلول پیلینگ را در محلی روی پوست که دیده نمی شود (مثل پشت گوش با زیر بغل) می مالیم. در طول چند هفته بعد از این آزمایش هر واکنش ناخواسته ای که ظاهر شود (مثل التهاب با تیره شدن پوست، باید از انجام پبلینگ خودداری کرد.

دوره ایجاد شده در پیلینگ شیمیایی

پیلینگ سطحی

پوست در هنگام انجام با احساس درد خفیف همراه است. پیلینگ ملایم پوست به خصوص در استفاده از تری کلرو استیک اسید با درد قابل تحمل در هنگام درمان همراه است که بعد از اتمام درمان به سرعت از بین می رود. پیلینگ عمیق با استفاده از فنل با درد شدیدی همراه است که تا دو سه روز بعد از درمان ممکن است ادامه یابد. باید به بیمار داروی آرام بخش تزریقی یا بیهوشی عمومی داد که این بستگی به تصمیم پزشک دارد.

دوره بعد از پیلینگ شیمیایی پیلینگ سطحی اگر فقط یک بار انجام شود، هیچ تأثیر مشخصی نخواهد داشت ولی اگر در طی چند ماه تکرار شود، تأثیرات مثبتی می توان از آن به دست آورد. کمی بعد از درمان پوست قرمز می شود و طی دو روز به رنگ قهوه ای در می آید. أحساس خفيف و گذرای درد وجود خواهد داشت که می توان با کمپرس سرد یا جریان هوای سرد با بادبزن آن را بهبود بخشید. طی سه تا پنج روز بعد از درمان لایه خارجی پوست شروع به ریزش میکند و حدود یک هفته بعد از پیلینگ بهبودی حاصل می شود. در مجموع، این روش ساده و کم خطر است و بهبودی به سرعت صورت می گیرد. پیلینگ سطحی پوست را می توان با فواصل کوتاه (چند هفته ای) تکرار کرد، با هر بار پیلینگ لایه های عمیق تری از پوست ریزش می کنند.

پیلینگ متوسط

حدود یک ساعت بعد از درمان پوست قرمز می شود و معمولا درمانی به غیر از کمپرس سرد و جریان هوای سرد نیاز ندارد. کمی بعد، صورت متورم می شود و ۵ تا ۷ روز بعد پوست شروع به ریزش می کند. روند بهبودی معمولا حدود دو هفته طول می کشد و پوست جدید، نرم و ظریفی در منطقه مورد درمان ظاهر می شود. لکه های پوستی ناشی از آفتاب کمرنگ و چروک های ریز صاف می شوند، قرمزی پوست چند هفته ادامه می یابد و به تدریج از بین می رود.

پیلینگ عمیق

بهبود پوست بعد از پیلینگ عمیق بیشتر از پیلینگ سطحی یا متوسط طول می کشد. صورت بیشتر ورم می کند و قرمزی پوست مشخص تر است. تورم و قرمزی پوست سه تا شش ماه طول می کشد. طی این مدت، بیمار نمی تواند هیچ آرایشی را تحمل کند و نباید از لوازم آرایشی استفاده کند. حتی رنگ کردن مو هم ممکن است باعث خارش شدید شود. پیلینگ عمیق چین های عمیق دور دهان و چشم ها را نیز از بین می برد.

موارد منع پیلینگ

مواردی وجود دارد که پزشک تصمیم میگیرد از انجام پیلینگ خودداری کند. در هر یک از موارد زیر باید از درمان به روش پیلینگ اجتناب کرد:

• بیمارانی که معمولا بعد از زخم دچار اسکار (جای زخم) شدید می شوند.
• بیمارانی که پوست تیره دارند فقط باید به طور سطحی پیلینگ شوند.
• بیمارانی که بعد از درمان به دلايل شغلی با عمل نکردن به دستورات در معرض آفتاب قرار خواهند گرفت.
• سیگاری ها نیز نباید تحت درمان پیلینگ شیمیایی پوست قرار گیرند زیرا بهبودی در آنها به خوبی غیرسیگاری ها نیست و از نظر ابتلا به عفونت بعد از درمان در معرض خطر بیشتری قرار دارند و چروک های پوستی آنها نیز سریع تر به حالت اول بر میگردد.
• بیمارانی که از نظر روانی ناپایدار هستند با تصور غیر واقعی از نتایج درمان دارند.
• 

عوارض احتمالی پیلینگ شیمیایی و درمان آنها

عوارض پیلینگ معمولا قابل پیشگیری و قابل درمان هستند و پزشک با تجربه می داند چگونه از آنها اجتناب کند. عوارض شایع شامل موارد زیر است:

عفونت باکتریال

با روش درست درمان و عمل کردن به توصیه های پزشک خطر عفونت باکتریال به حداقل می رسد. هر قدر پیلینگ سطحی تر باشد، خطر عفونت کم تر است.

تغییر رنگ پوست

ممکن است پوست کمرنگ تر یا پررنگ تر شود. استفاده از غلظت های بیش از حد قتل باعث ایجاد مناطق کمرنگ روی پوست می شود (هیپر پیگمانتاسیون). از سوی دیگر اسیدتری کلرو استیک معمولأ مناطق تیره روی پوست بر جای می گذارد (هیپرپیگمانتاسیون). برای به حداقل رساندن خطر تغییر رنگ پوست:

• پزشک باید غلظت صحیح ماده مؤثر را به کار برد.
• باید به بیمار توصیه کرد که بعد از درمان از قرار گرفتن در آفتاب پرهیز کند.
• در مورد بیمارانی که پوست تیره رنگ دارند و بعد از پیلینگ احتمالا دچار لکه های پررنگ می شوند، می توان قبل از پیلینگ پوست را با مواد بی رنگ کننده آماده کرد.

جای زخم (اسکار)

شایع ترین دلیل برای ایجاد جای زخم بعد از پیلینگ عفونت ویروسی یا باکتریال پوست است که به درستی درمان نشده باشد. انجام دقیق مراقبت های پیشگیری از عفونت و درمان سریع و مؤثر عفونت با پدیدار شدن اولین علایم، خطر ایجاد اسکار را به شدت کاهش می دهد. به ندرت پیش می آید که غلظت ماده مؤثر در پیلینگ بیش از حد لازم در نظر گرفته شود و خطر ایجاد اسکار افزایش یابد. بهتر است پزشک غلظت ماده مؤثر را کمی کم تر از آنچه در دستورالعمل درمان توصیه شده است، به کار برد تا حاشیه امنی برای اشکالات احتمالی موجود در تولید فرآورده وجود داشته باشد. مثلا استفاده از فنل با غلظت ۶۰ درصد به جای ۵۰ درصد تأثیرات شدیدی روی پوست خواهد داشت.

عفونت هرپس در مناطق درمان شده

معمولا برای پیشگیری از این نوع عفونت یک روز قبل از شروع پیلینگ پزشک شروع به درمان خوراکی با داروهای ضد ویروس می کند و تا چند روز بعد از پیلینگ ادامه می دهد. درمان پذیرفته شده در این مورد استفاده از قرص های آسیکلوویر است. داروهای جدیدتر برای پیشگیری یا درمان هرپس فام سیکلوویر و وال سیکلوویر است.

حساسیت به سرما

بعد از پیلینگ افزایش واضحی در حساسیت پوست نسبت به سرما به وجود می آید.

قرمزی و خارش پوست و حساسیت نسبت به مواد آرایشی به مدت طولانی

این موارد ممکن است به دنبال پیلینگ شیمیایی رخ دهد.

مشکلات قلبی و کلیوی

گزارش هایی حاکی از اختلال ریتم قلب و صدمه به کلیه بعد از پیلینگ عمیق با فنل به دلیل جذب این ماده در خون از طریق پوست دریافت شده است. به همین علت، ممکن است نیاز باشد که بیمار در حین انجام عمل پیلینگ به مونیتور قلب وصل شود تا اختلال احتمالی ریتم قلب مشاهده و بررسی شود. همچنین، باید به بیمار مایع داخل وریدی (سرم) وصل کرد تا از اختلال در کار کلیه پیشگیری شود.

اثر نور خورشید

قرار گرفتن در معرض آفتاب بعد از پیلینگ باعث ایجاد اختلال در پیگمانتاسیون پوست و ایجاد لکه های تیره در پوست جدیدی می شود که بعد از پیلینگ به وجود می آید. به همین دلیل، باید به بیمار توصیه کرد که از قرار گرفتن در برابر نور خورشید به شدت اجتناب کند. طول مدتی که بیمار نباید در معرض آفتاب قرار گیرد، بستگی به نظر پزشک دارد و متناسب با عمق پیلینگ تعیین می شود. حتی بعد از این دوره پرهیز کامل از آفتاب، بهتر است بیمار از قرار گرفتن در آفتاب تا حد ممکن اجتناب کند. اگر پرهیز کامل از آفتاب امکان ندارد، باید در مدتی که خارج از منزل به سر می برد، از ضد آفتاب قوی استفاده کند چون پوستی که بعد از پیلینگ می روید، به شدت حساس و ظریف است و اثرات منفی آفتاب روی پوست نیز کاملا شناخته شده هستند.

پرهیز از مواد آرایشی

همان طور که قبلا اشاره شد، بعد از پیلینگ عمیق بیمار نمی تواند مواد آرایشی را تحمل کند. به همین دلیل، بهتر است بیمار به مدت چند هفته تا چند ماه بعد از پیلینگ شیمیایی عمیق از مصرف فرآورده های آرایشی خودداری کند (متناسب با عمق پیلینگ)

توجه: در زنان مسن که آفتاب به پوستشان صدمه زده است، درمان عمیق و مؤثر پیلینگ توصیه نمی شود زیرا پوست جدید، صاف و بدون چروک صورت در تضاد با پوست چروکدار گردن قرار می گیرد که لکه های آفتاب نیز در آن پراکنده اند و از نظر زیبایی متناسب نیست.

نتیجه

پیلینگ شیمیایی روشی برای ریزش لایه خارجی پوست با استفاده از سوزاندن شیمیایی است. مواد مورد استفاده در پیلینگ شیمیایی شامل یخ خشک، محلول جستر، آلفاهیدروکسی اسید، اسیدتری کلرواستیک، فنل و مواد دیگر است. پیلینگ شیمیایی معمولا برای روشن کردن لکه های پوستی (مثل لکه های ناشی از آفتاب) و صاف کردن و از بین بردن چین و چروک ها به کار می رود.