پوست سر و موها به طور طبیعی با سبوم ترشح شده از غده سیاسه ترم نگه داشته می شوند این ترشح چرب مو و پوست را در برابر از دست دادن آب حفاظت میکند و ظاهری درخشان به آن می دهد. از سوی دیگر غباره دوده، ذراث گرانیتي پوست (پوسته) و آلوده کننده های دیگر به لایه چرب می چسبند.
تمامی اصول پاکسازی پوست در مورد شامپوها هم مصداق دارد: برای پاک کردن غباره دوده و آلودگی های دیگر و همچنین سلول های لایه کراتینی جداشده از پوست سر باید لايه چربی روی سر پاک شود زیرا تمام آلودگی ها به این لایه چسبیده اند. به علاوه، تمام اصولی که براساس آن صابون ها و سورفاکتانت ها پوست را تمیز می کنند، در مورد شامپو نیز مصداق دارد. سورفاکتانت های موجود در شامپو نطرات کوچک چربی را که حاوی آلودگی ها هستند احاطه می کند و با آب کشیدن از پوست سر جدا می شوند.
شامپوها برای جایگزینی صابون معمولی ساخته شده اند و ترکیب اصلی آنها سورفاکتانت است.
ترکیباتی محلول در آب که بخش اصلی صابون ها و شامپوها را تشکیل می دهند سورفاکتانت ها با ساختمان شیمیایی خود عمل تمیز کردن را انجام می دهند. بدین ترتیب که چربی را (به همراه آلودگی های چسبیده به آن احاطه می کنند و ساختمان های شیمیایی به نام میسل به وجود می آورند، به طوری که با آب کشیدن، چربی و آلودگی از پوست و مو برداشته می شود.
چهار گروه اصلی از سورفاکتانت ها وجود دارد که با ساختمان شیمیایی و بار الکتریکی خود از یکدیگر مشخص مي شوند:
سورفاکتانت های مختلف خواص گوناگونی دارند و براساس قابلیت شستشو، كق کردن، درخشان و نرم کردن مو از یکدیگر تفکیک می شوند. شامپوها معمولا فقط یک نوع سورفاکتانت ندارند و ترکیبی از چند نوع سورفاکانت برای استفاده در انواع مختلف مو مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال سورفاکتانت های آنیونی خواص تمیزکنندگی خوبی دارند، به همین دلیل در بیشتر شامپوها از این نوع سورفاکتانت استفاده می شود. در برچسب اکثر شامپوها نام های سدیم لوریل سولفات پا سدیم لورت سولفات دیده می شود که همان سورفاکتانت های آنیونی هستند.
نوع دیگری از سورفاکتانت ها از ساپوئين ها – که از گیاهان مختلف به دست می آیند-ساخته شده اند.
ساپونین ها کف خوبی تولبد میکنند ولی تأثیر کمتری در تمیز کردن واقعی دارند. به همین دلیل، معمولا با سورفاکتانتهای صناعی ترکیب می شوند تا تمیزدگی کانی و نتیجه رصابنبخش آرایشی حاصل شود.
همان طور که ذکر شد، شامپو فقط برای تمیز کردن نیست بلکه تأمین کنند؛ اهداف دیگری نیز براساس نیاز مشتری هست. شامپو باید براساس معیارهای زیر انتخاب شود:
خشک با چرب بودن موی نازکی مو؛ اینکه مو رنگ شده، بی رنگ شده یا فر شده است.
مشکلات خاص موی سر
برای مثال وجود شوره سر؛
بی خطر بودن فراورده
شامل موارد زیر می شود:
به همین شکل، شامپو باید برای فصل های مختلف سال، این که هر چند وقت یک بار مورد استفاده قرار می گیرد و نیازهای خاص مشتری مناسب باشد.
تا این لحظه، بحث ما فقط درباره نقش سورفاکتانت ها در تمیزی مو بود اما اگر شامپوها فقط حاوی مواد پاک کننده ای بود که کارشان پاک کردن لایه چربی روی پوست سر و مو است، بعد از شستشو موها خشن و شانه کردن و حالت دادن به آنها مشکل می شد. موارد دیگری که باید در شامپو به کار گرفته شود تا برای مصرف کننده مطلوب تر باشد، عبارتند از:
۲. مواد مرطوب کننده – به خصوصی برای موهای خشک
٣. حالت دهنده های
۴. مراد کف کندها
۱۰. مواد نگهدارنده
نقش مورفاکتانت ها در بالا بررسی شده است.
در بسیاری از موارد باید به شامبو مواد مرطوب کننده اضافه کرد زیرا تمیز کردن با سورفاکتانت مرجب پاک شدن چربی طبیعی می شود و بدون چربی طبیعی مرگدر می شود و نرمی خود را از دست می دهد. در نتیجه، مری سفت و به هم چسبیده به مستی شانه می خورد، شکننده می شود و انتهای آن شکاف می خورد (موخوره پیدا می کند. و م.)، این پدیده که در موی خشک دیده می شود، نتیجه چند عامل است؛ هوای خشک، قرار گرفتن در معرض باد، آلودگی هوا، شنا کردن در استخرهایی که به آب آنها کلر زده شده است و استفاده از شامپوهای «سخت» که مو را خشک می کنند، این عوامل به خصوص در موهای بی رنگ شده یا رنگ شده مؤثرتر است. شامپو مو را تمیز می کند ولی در عین حال لایه چربی را نیز که باعث نرمی و درخشندگی مو می شود پاک می کنند. بنابراین، شامپو را براسامی نوع مو باید انتخاب کرد. فردی با موی چرب باید شامپوی مؤثرتر در پاک کردن چربی و فردی با موی خشک باید شامپویی با قدرت تمیزکنندگی کمتر و حاری مرطوب کننده به کار برد عمومآ تنظيم شامپو از نظر مقدار ماده مرطوب کننده براساس نوع پوست سر انجام می شود؟ اگر پوست سر خشک باشد، مو خشک است و اگر پوست سر چرب باشد، موی سر نیز چرب است.
کاربرد حالت دهنده ها نرم و درخشان کردن مو است تا راحت تر شانه و حالت داده شود. حالت دهنده ها بخش مهمی از شامپوهای موهای خشک یا صدمه دیده موهای رنگ شده یا فرشده) هستند. بیشتر در ماتولوژیست ها به جای استفاده از شامپری جاری حالت دهنده استفاده از حالت دهنده را بعد از شستن مو با شامپو توصیه می کنند. به دلیل این که در این جا با دو عملکرد کاملا متفاوت مواجه هسنیم: شئن و حالت دادن به مو شامپویی که هم خاصیت تمیز کنندگی داشته باشد و هم حاری حالت دهنده باشد، عملکرد مالت دهنده تنها را ندارد. به علاوه، باقيمانده شامپر که بعد از استفاده از شامپوی حاوی حالت دهنده روی مری سر باقی می ماند، حاوی مواد پاک کننده است و باید از آن اجتناب کرد.
شامل مواد کف کننده مواد کم کنند، سختی آب، غلیظ کنندهها، مدنی کننده های شامپو که به آن حالت درخشان مدنی می دهند، رنگ ها، عطر ها و مواد نگهدارنده.
با تولید حباب در آب تولید کف می کنند. توجه کنید که شامپوهای زیادی هستند که خوب نمیز می کنند. بدون این که زیاد کف کنند. ولى وجود کف کافی و مناسب از نظر جلب رضایت مصرف کننده و بازار اهمیت دارد زیرا در حال حاضر مصرف کننده ارتباطی بین مقدار کف و قدرت پاک کنندگی احساس می کند. در واقع، احتیاجی به کف اضائی برای افزایش قدرت پاک کنندگی شامپو نیست و اثربخشی شامپو بستگی دارد به این که مو بعد از شستشو چگونه به نظر می رسد و مصرف کننده چه احساسی دارد و نه به مقدار کی تولید شده.
این مواد به بونهای کلسیم و منیزیم متصل می شوند (چنگ می اندازند و از چسبیدن آنها به اسیدهای چرب جلوگیری می کنند. از چسبیدن یونهای کلسیم به اسیدهای چرب نمکهای به وجود می آید که خوب در آب حل نمی شود. بدون اضافه کردن مواد سختی گیر، نمکهای تولیدشده روی قابلیت تمیزکنندگی شامپو تأثیر می گذارند. بدین شکل که روی مو را لایه ای از این نمکها می پوشاند و باعث میشود که مو درخشش خود را از دست بدهد.
شامپو را غليظ می کنند. این مواد هیچ تأثیری روی خصوصیات تمیزکنندگی شامپو ندارند ولی باعث می شوند که شامپو ظاهر بهتری داشته باشد. بیشتر مردم فکر میکنند که هر چه شامپو غلیظ تر باشد، مؤثرتر و از نظر مواد فعال غنی تر است. این مطلب به هیچ وجه حقیقت ندارد و قوام شامبو به اثربخشی آن ربطی ندارد. البته شامپویی که غلیظ تر است کمتر ممکن است روی پوست بلغزد و وارد چشم شود.
شامپو اضافه می شود تا به آن حالتی «صدفی و درخشان بدهد.
دلیل اضافه کردن رنگ و عطر مشخص است. البته بهتر است از شامپوهایی که حاوی رنگ های مصنوعی و عطرهای خیلی قوی هستند کمتر استفاده شود. این شامپوها ممکن است به پوست صدمه بزنند. واکنش آلرژیک را بربیانگیزند یا حتی به لایه خارجی مو صدمه بزنند.
مواد نگهدارنده
مواد دیگری برای نگهداری طولانی مدت شامپو به آن اضافه میشود که شامل نگهدارنده های گوناگون، آنتی اکسیدان ها و محلول کننده ها هستند و موجب تثبیت مخلوط مواد در شامپو میشوند. (سورفاکتانتها خاصيت محلول کنندگی دارند.)
شامل ویتامین های مختلف (مثل ویتامین B و E)، عصاره های گیاهی، تخم مرغ، علی جوجوبا، آلوئه ورا و مواد دیگر می شود. از آنجا که در بازار شامپو دست زیاد است»، اضافه کردن این مواد از نظر فروش محصول و بازار نفش بیار مهمی دارد، به خصوص که در زمانهای مختلف مواد مختلف مد می شوند و اضافه کردن آنها به شامپو فروش را بهتر میکند.
در حال حاضر، توجه مصرف کنندگان به موادی از دسته ویتامین های B جلب شده است (به خصوص ویتامین B5 و B۶).
شرکت های آرایشی و دارویی گزارش می دهند که مصرف مرتب فرآورده های حاوی این مواد موجب تقویت مو، مرطوب شدن و درخشش آن می شود. آنها ادعا می کنند که با مصرف این ویتامین مو کم تر حالت شکننده پیدا می کند و قوی تر می شود. البته مطالعات علمی چنین چیزی را تایید نکرده و این ادعاها هنوز بررسی علمی نشده است. هنگام مصرف این مواد باید به یاد داشت که بدنه مو از کراتین مرده ساخته شده است و نمی تواند تغذیه شود، بنابراین رشد آن نمی تواند تحت تأثیر موادی که روی بخش کراتینی آن استفاده می شود، قرار گیرد.
استفاده از این مواد روی سطح خارجی مو ظاهر مو را تحت تأثیر قرار می دهد (نه رشد آن را !). مو حالت درخشان تر و ابریشمی تری پیدا میکند و راحت تر شانه می خورد و حالت می گیرد. با توجه به این تأثیرات ظاهری نسبت به شامپوهای استاندارد، مصرف شامپرهای حاوی این مواد بسته به نظر مصرف کننده است و منطقی است که بپذیریم در بسیاری از موارد مصرف کننده تمایل به استفاده از این فرآورده ها دارد. در هر حال، تولیدکنندگان مواد آرایشی پول زیادی خرج ترغیب مردم به استفاده از محصولات خود می کنند.
در مورد بسیاری از مواد اکمیابه چنین چیزی اثبات نشده است. در هر حال اگر ماده مورد نظر تأثیری روی ریشه مو دارد، بهتر است به شکل محلول مصرف شود تا چند ساعتی روی پوست بماند تا این که به صورت شامپو مصرف شود و به سرعت از روی مو شسته شود و مدت تماس آن با مو و پوست کم باشد.
شوره سر و فرآورده های ضد شوره اگرچه شوره سر بیماری با مشکلی جدی نیست، با این حال برای فرد مبتلا به آن آزار دهنده است و از نظر زیبایی احتیاج به توجه دارد. شوره سر پدیده شایعی است. ۸۰ درصد افراد در دوره ای از زندگی خود دچار شوره سر می شوند. (اکثرا در سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی)، با توجه به شیوع این پدیده، حتی می توان آن را تا حدودی طبیعی شمرد، البته تا حدی که شدید و آزار دهنده نباشد.
شوره سر در واقع تکه های کراتینی است که از پوست جدا می شود و می ریزد. اپیدرم پوست سر به طور دایم در حال تجدید ساختمان است. در کف اپیدرم سلول های جدید به طور دایم ساخته می شوند، به سمت سطح می آیند و در نهایت ریزش می کنند. اگر سرعت تجدید سلولها منطقی و طبیعی باشد معمولا حتى متوجه ریزش این سلولها نمی شویم ولی اگر سرعت تجدید ساختمان زیاد شود، سلولهای مرده کراتینی بیشتری تولید می شود که به یکدیگر می چسبند و با چشم غیرمسلح نیز دیده می شوند.
شوره در موهای معمولی (نه چرب و نه خشک می تواند دیده شود. گاهی اوقات اگر پوست خیلی خشک باشد، سلولهای خشک شده ریزش می کند و ظاهری شبیه شوره ایجاد می کنند. به هر حال شوره در موهای چرب شایع تر است.
بیش تر پوسته های شوره رنگ سفید مایل به خاکستری دارند ولی اگر پوست سر خیلی جربه باشد، پوسته های بزرگ تری تولید می شود که رنگ زرد به خود می گیرند.
با وجود اختلاف نظر در این زمینه بیشتر محققان شوره سر را شکل خفیفی از درماتیت سبورئیک در نظر میگیرند. با این حال، دلیل اصلی شوره سر هنوز مشخص نیست، به نظر می رسد عوامل هورمونی و وراتی در این امر دخیل هستند. همچنین، به نظر می رسد فصل در این بیماری دخالت داشته باشند چون بیماری در زمستان تمایل بیشتری برای بروز دارد. در موارد فشار روانی و جسمی (مانند بیماری های تی دار) نیز شوره سر شدت می یابد.
ممکن است ارتباطی بین شوره سر و درماتیت سبورئیک با نوعی قارچ میکروسکویی به نام پیپرو سپوروم اواله وجود داشته باشد، این قارچ روی پوسته های سر و فولیکول موی بیماران دیده شده است. بعضی از شامپوهایی که برای درمان شوره ساخته شده اند، حاوی موادی برای از بین بردن این قارچ هم هستند.
همانطور که شامپوهای مختلف براساس یک نوع ماده اصلی (سورفاکتانت) ساخته می شوند، تولیدکنندگان مختلف مواد جانبی خاص – از جمله موادی برای درمان شوره سر را به شامپوی خود اضافه می کنند، مواد اصلی به کار رفته در این شامپرها در اصل مشترک است و این را از برچسب روی شامپو – که محتویات آن را نشان می دهد . می توان فهمید. مهم این است که بدانیم هیچ یک از تولیدکنندگان کاشف شامپو ضد شوره نیستند و هیچ یک نیز بهترین شامپوی ضد شوره را تولید نکرده اد.
چیزی که دانستنش برای مصرف کننده اهمیت دارد، این است که اگر یک شامپو تأثیری نداشت می توان با عوض کردن شامپوی مورد استفاده به نتیجه بهتری رسید. به هر حال، هر کس می تواند شامپویی را برای خود بیابد که بهود قطعی ایجاد کند.
این مواد سرعت چرخه رشد و جایگزینی سلول های اپیدرم را کم می کنند و در نتیجه شوره کم تری تولید می شود. در ضمن، این مواد حاوی موادی بر ضد قارچ بیتیرو سپوروم اوال هستند که در حال حاضر عامل کمکی در ایجاد شوره سر شناخته می شود. این مواد در بسیاری از شامپوهایی که بدون تجویز پزشک نیز فروخته می شوند، وجود دارد.
این ترکیبات متعلق به گروه سورفاکتانت های کاتیونی هستند و تأثیرات آنتی باکتریال و ضد قارچ دارند. به علاوه، تولید اسیدهای چرب آزاد را که باعث اثر تحریکی و ایجاد سوزش توسط سیوم می شوند کاهش می دهند و به همین علت خاصیت التیام بخش دارند.
خاصیت اصلی این مواد خاصیت گرانولیتیک آنهاست، بدین معنی که این مواد کرائبن موجود در لابه کراتین پوست را حل می کنند و به همین دلبل از تشکیل پوسته های کراتینی بزرگ و قابل رؤیت جلوگیری میکنند. به علاوه، این مواد مسرعت رشد و جایگزینی سلول های اپیدرم را کاهش می دهند. مشتقات گوگرد را باید در دوره های کوتاه مصرف کرد زیرا ممکن است باعث شکسته شدن محور می شوند.
معلوم نیست قطران چگونه موجب درمان شوره سر می شود ولی احتمالا از طریق کم کردن سرهنه رشد و جایگزینی سلول های اپیدرم عمل می کنند. به همین دلیل، مراد حاوی قطران در التهابات پوستی دیگر هم مؤثرنده مواردی مثل پسوریازیی که در آن سرعت جایگزینی سلول ها زیاد است قطران همچنین تا حدی خاصیت ضدعفونی کننده و ضد خارش دارد.
اثرات جانبی استفاده درازمدت از قطران به خوبی شناخته نشده است. در هر حال، این فرآورده خاصیت آلرژیک و آزار دهنده زیادی ندارد. با این حال، اتحادیه اروپا به تازگی تصمیم گرفته است که این فرآورده را از بازار خارج کنند.
این ترکیب سرعت رشد جایگزینی سلول ها را کم می کند. همچنین گفته شده است که علبه قارچ پینیرو سپوروم اوال مؤثر است.
این داروها مستقیما روی قارچ پنیر و سپوروم اوال عمل می کنند. بعضی از این فرآورده ها به دلیل داشتن مواد ضد قارچی فقط با تجویز پزشک قابل دسترسی هستند. در مواردی که شامپوهای ضد شوره معمولی تأثیری نداشته اند، بعضی از این شامپوهای طبی ممکن است مؤثر باشند. به دلیل خاصیت دارویی، این شامپوها را باید فقط برای مدت کوتاهی مصرف کرد. روش معمولی استفاده این است که موها را هر هفته دو بار و در طی مدت یک ماه با این شامبوها بشوییم، چنین درمانی قاعدتا باید شوره سر را از بین ببرد.
برای به دست آوردن بهترین نتیجه از هر شامپوی ضد شوره، شامپو باید مدت سه الی پنج دقیقه (با براساس توصیه شرکت سازنده روی پوست سر باقی بماند و سپس شسته شود. اگر تماس شامپو با پوست سر کم تر باشد، تأثیر آن کم می شود. در موارد شدیدتر که با این شامپوها هم بهبودی حاصل نمی شود باید با درماتولوژیست مشورت کرد. درماتولوژیست ممکن است مواد چرب حاوی اسید سالیسیلیک را تجویز کند که به مدت چند ساعت روی موی سر گذاشته و سپس شسته شود. اسید سالیسیلیک پوسته های چسبیده روی پوست سر را حل می کند و از بین می برد. در موارد درماتیت سبورئیک باید با درماتولوژیست مشورت کرد.
برای افرادی که پرسث شکننده دارند و به خصوص برای کودکان استفاده میشود. به خصوصی این که این شابوها چشم را نمی سوزانند. مشخصات این شامبوها چنین است:
مو عمدتا از مواد کراتینی مرده تشکیل شده، بنابراین کوتاه کردن مو که کراتینی مرده است تأثیری روی سلولهای فعال موجود در فولیکول مو و رشد و بهبود عملکرد آنها نمی گذارد ولی کشیدن موها روی این سلول ها اثر دارد، به همین دلیل شستن موها باید به آرامی انجام شود که با شدت. بازی به ماساز شدید موها در موقع شستن نیست. به همین ترتیب، خشک کردن مو را هم باید با آرامش انجام داد. به خصوص افرادی که مرهای تکی با نازک دارند باید در خشک کردن مو دقت کافی داشته باشند و سر را با ضربات ملايم حوله خشک کنند و حوله را به سر نالند از مصرف آپ خیلی داغ باید پرهیز کرد زیرا شستن مکرر مو با آب خیلی داغ به مو آسیب می رساند. شامپو نباید وارد چشم شود (حتی شامپوهای «ملایم، که باعث سوزش چشم نمی شوند و باید به طور کامل از روی سر شینه شود زیرا باقی ماندن شامپو حتی به مقدار کم روی سر باعث التهاب پوستی می شود. به همین دلیل، بهتر است بعد از شستن موها را به مدت سه یا چهار دقیقه آبکشی کنیم.
این که هر چند وقت یک بار موها را بشوییم، از فردی به فرد دیگر فرق می کند رپتگی دارد په خشک با چرب بودن مو، میزان فعالیت بدنی، شغل فرد و این که تا چه حد در معرس گرد و غبار، درده و دیگر آلودگی های محیطی قرار دارد. افراد با موهای چرب په خصوص اگر در طی روز در مهره گرد و غبار، درده و غیره قرار بگیرند شاید احتیاج داشته باشند که هر روز موهای خود را بشوید. اگر مو به آرامی و ملایمست ننه شود، هر روز شستن آن با شامپوی روزانه اشکالی ندارد.
ورم پلک غالبا با سایر ناراحتیهای چشمی همراه است (البته نه همیشه). بنابراین، هنگامی که…
اگر بر حسب اتفاق، مبتلا به نوعی بیماری قارچ شوید (که البته تعداد مبتلایان به…
۵۰ سال پیش متخصص پوست نمی توانستند تغییرات عمده ای در پوست بوجود بیاورند. آنها…
صرف داشتن پوست خشک ، در برخی شرایط امتیازی است که مشکلات رایجی نظیر اکنه…
روزی از یکی از متخصصان پوست پرسیدم: چرا شما هرگز در مورد پزوریازیس حرفی نزده…
خطرات آفتاب در روزهای آفتابی و زیبا، قرار گرفتن در نور خورشید معنایی همراه با…