نگاه کلی مواد آرایشی از علل شايع التهابات پوستی هستند. التهاب در اثر تماس پوست با جز خاصی از ماده آرایشی (که همیشه هم قابل تشخیص نیست) به وجود می آید. برای درک بهتر این موضوع ابتدا مشخص می کنیم که واژة «التهابی چه معنی میدهد، آن گاه التهابات شایع پوستی را بررسی میکنیم و در آخر التهاب پوستی را که به علت تماس با مواد خاص از جمله اجزای مواد آرایشی به وجود می آید، مورد توجه قرار میدهیم.
واژه التهاب به طور ساده پاسخ دفاعی بدن به انواع فرایندهای آسیب زا (از جمله عفونت های ویروسی، باکتریال با قارچی) و صدمات دیگر است، زنجیره ای از وقایع که در بیشتر آنها سلول های سفید خوئی (لکوسیت ها) درگیر هستند، باعث ایجاد روند التهابی می شود. التهاب با علایم زیر مشخص می شود:
واژه درماتیت به معنی التهاب پوست است. واژه اگزما معنی مشابه درماتیت دارد و در واقع این دو کلمه مترادفند.
توجه: عموما در واژه شناسی پزشکی، پسوند ” itis به معنی التهاب است و این پسوند بعد از واژه مربوط به منطقه گرفتار التهاب می آید. برای مثال، التهاب آپاندیس آپاندیسیت خوانده می شود، التهاب منتڑها (پرده های مغز. – م.) نیز مننژیت نام دارد و التهاب پوست (درم) درماتیت.
مراحل ایجاد التهاب پوست هر التهاب پوستی، صرف نظر از عامل ایجاد آن، در مراحل مختلفی خود را نشان می دهد. از نظر برخورد درمانی با این نوع ضایعه، فاز حاد و فاز مزمن التهاب با هم فرق دارند.
در واژه شناسی پزشکی، بیماری حاد به شکلی از بیماری گفته می شود که به سرعت پیشرفت می کند و مدت طولانی باقی نمی ماند (یعنی یا فروکش می کند یا این که وارد فاز مزمن می شود). در التهاب حاد پوست قرمز و متورم می شود. در موارد شدید، ترشحاتی روی پوست جمع می شود و ممکن است پوست تاول بزند.
این مرحله با التهاب طولانی مدت مشخص می شود. در التهاب مزمن پوست خشک، کلفت ضخیم و پوسته پوسته می شود و چین های طبیعی آن از بین می رود. گاهی نیز پوست ترک برمی دارد.
مرحله دیگر در ایجاد التهاب مرحله تحت حاد است که مرحله ای نائینی بین مرحله حاد و مزمن است. در التهاب پوستی تحت حاد پوست هنوز تا حدودی فرمز و متورم است ولي درجة قرمزی و تورم کمتر از مرحله حاد است. ترشح کمی وجود دارد و در مناطق خاصي پوست شروع به ریزشی می کند.
التهاب پوستی به دلایل زیر ممکن است اتفاق بیفتد:
درماتیت تماسی بیشتر توضیح داده خواهد شد زیرا این نوع درماتیت به دلیل استفاده از مواد آرایشی به وجود می آید.
عفونت پوستی – چه باکتریال، چه ویروسی و چه قارچی – واکنشی دفاعی در بدن ایجاد می کند که باعث ظهور التهاب می شود.
التهاب ناشی از پوشک: این التهاب در کودکانی که از پوشک استفاده می کنند و به دلیل نمایی طولانی با ادرار، مدفوع، باقیمانده صابون با مواد دیگری که روی این منطقه مالیده شده است به وجود می آید.
درماتیت سبوره ای: روندي التهابی است که با فرمزی و پوسته پوسته شدن مناطق خاصی مشخص می شود. مناطقی که در فرد بالغ درگیر درماتیت سبورهای می شوند، عبارتند از: سړ، چیزهای امتداد بینی و ابروها.
درمائیت حساسیتی (آتوپیک): التهابي مزمن است که با عوامل ورائتی ارتباط دارد و با خشکی پوست و خارش شدید مشخص می شود. درماتیت حساسیتی با گروهی از بیماری های آلرژیک به نام بیماری های آتوپیک احسانی ارتباط دارد که شامل آسم، ربیت آلرژیک انب پونجه) و ورم ملتحمة آلرژیک (التهاب چشمی آلرژیک) است.
درمان این بیماری ها را در اینجا بررسی نمی کنیم چون در این موارد بیمار باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
این شکل رایج از التهاب به علت تماس پوست با مواد بخصوصی به وجود می آید. پوست به طور معمول در تماس با مواد متعددی است که تقریبا همه آنها از طرف زیر درماتیت تماسی ایجاد می کنند:
در این مورد، ماده مورد نظر تأثیر سمی مستقیم روی پوست دارد و به این دلیل شدت واکنش پوستی به غلظت ماده تحریک کننده و مدت زمان تماس بستگی دارد. در این جا حساسیت پک فرد خاص به یک ماده خاص مطرح نیست هر فردی که مدت زمانی طولانی با مارهای سمی در تماس باشید. در صورتی که غلظت آن از حد مشخصي بالاتر باشد، دچار التهاب پوستی می شود من تماس با بعضی از اسیدها درماتیت تماسی تحریکی ایجاد می کند.
آلرژی حالتی از افزایش حساسیت است که به علت واکنش ایمنی بدن په بعضی از مواد ایجاد می شود، این نوع حساسیت ممکن است به دنبال استنشاق، خوردن پا تماس مستقیم پوست با ماده حساسیت زا به وجود آید، در درماتیت تماسی آلرژیک واکنش آلرژیک به دلیل حساسیت بیش از حد به موادی که در تماس با پوست هستند، به وجود می آید.
درماتیت تماسی در همه افرادی که در تماس با مادر خاصی قرار می گیرند، به وجود نمی آید اکثرا به دلایل وراثتی آشکالی در سیستم ایمنی بیمار وجود دارد. در بیماری که آلرژی دارد سیستم ایمنی با ماده ای تحریک می شود که در حالت عادی اثر بدی روی بدن ندارد ولی در بیماری که مبتلا به درماتیت تماسی آلرژیک شده است، تحریک سیستم ایمنی به صورت التهاب پوستی نمایان می شود. در شکل کلاسیک و رایج بیماری، بیمار بدون این که واکنش حساسیت از خود نشان بدهد قبلا به دفعات در معرض مادة حساسیت زا قرار گرفته است طی این مدت، واکنش به تدریج در بدن بیمار شکل می گیرد و در مرحله ای خاص واکنش ایمنی خود را ظاهر میکند و از آن به بعد هر بار قرار گرفتن در معرض آن ماده خاص واکنش آلرژیک به همراه دارد. ماده تحریک کننده آلرژی ممکن است یک ماده پاک کننده، یک مادة آرایشی، یک فلز مانند بکل یا کروم، انواع چسب و غيره باشد. یک بار که سیستم ایمنی به مادة حساسیت زا واکنش نشان داد، دیگر نیازی به تماس با مقادیر بالایی از ماده حساسیت زا برای ایجاد واکنش آلرژیک نیست، حتی تماسی گاه به گاه و با مقادیر بسیار کم مادة حساسیت زا نیز واکنش حساسیتی ایجاد می کند.
مشکل شایعی است که به علت تماس طولانی مدت با مواد پاک کننده به وجود می آید و بیشتر خانم های خانه دار و افرادی که در تماس با مواد غذایی با گل و گیاه هستند، دچار آن می شوند. تماس طولانی با مواد پاک کننده لایه چربی روی پوست را از بین می برد. تأثیر از بین رفتن لایه چربی پوست به همراه تماس مکرر با ماده پاک کننده که ممکن است حاوی مواد تحریک کننده یا آلرژیک باشد، اگزمای دست (درماتیت دست) ایجاد میکند که گاهی به نام «اگزمای خانم های خانه دار شناخته می شود. شكل مزمن اگر ما با پوسته پوسته شدن و ایجاد پوسته و شکاف در پوست دست خود را نشان می دهد
گاه به گاه ممکن است حمله های درماتیت حاد همراه با قرمز و متورم شدن پوست ایجاد شود. این التهاب در کف دست و پشت دست، لای انگشتان و زیر حلقه انگشتر، دستبند و بند ساعت دیده می شود که به دلیل باقی ماندن ماده پاک کننده و دیگر مواد تحریک کننده در آن محل و تماس طولانی مدت این مواد با پوست در این مناطق به وجود می آید. معمولا اگر بیمار از تماس با مواد پاک کننده پرهیز کند، تا حدی بهبودی حاصل می شود ولی در صورت تماس مجدد با این مواد دوباره التهاب رخ می دهد
مواد شوینده اغلب حاوی دی کرومات پتاسیم هستند که به پوست نفوذ می کنند و موجب درمانیت تماس می شوند دی کرومات پتاسیم طی روند تولید مواد شوینده وارد آنها می شود ولي نقشی در خاسبت پاک کنندگی این مواد ندارد، مواد شوینده ای نیز وجود دارند که دي کرومات پتاسیم ندارند. در موارد بسیاری حساسیت با تبكل ايجاد مي شود، فلزی که در ساخت حلفة انگشتری و گردنبند بدلی و بند ساعت کاربرد فراوان دارد. خیس شدن پوست موج رها شدن مفاد ہر بسیار کم نیکل و نیماس آن با پوست و در نهایت در میانیت آرڈیک می شود به علاوه، بعضی از مواد غذایی – په خصوصي بعضی از سبزیجات و مبودها واکنش آلرژیک را بر می انگیزند.
تماس با آب و مواد شوینده را باید به حداقل ممکن رساند. همان طور که در نسل ۴ذکر شد، تماس مکرر با آب پوست را خشک می کند. به علاوه، مواد پاک کننده برای پاک کردن چربی از روی ظروف طراحی شده اند ولی لایه چربی محافظ پوست را نیز به همان طریق پاک می کنند. برای به حداقل رساندن تماس دست با آب و پاک کننده ها بهتر است روش های زیر را به کار بندیم:
توجه: لاستیک به کار رفته در دستکش ممكن است خود حاوی مرادی باشد که واکنش آلرژیک ایجاد کند. به علاوه، در مدت استفاده از دستکش لاستیکی، پوست دایما با آبی که ممکن است به داخل آن نفوذ کرده باشد و عرق دست مرطوب می شود. به همین دلیل لازم است از دستکش هایی با أستر پنبه ای (کتانی) استفاده کنید با زیر دستکش لاستیکی دستکش کتانی بپوشید. در غیر این صورت، باید مدت زمان استفاده از دستکش لاستیکی به حداقل ممکن برسد (حداکثر چند دقیقه). اگر احساس کردید که دست دارد عرق می کند دستکش را در بیاورید تا دست هوا بخورد.
اگزمای دست ممکن است شکلی از درمانیث حساسیتی باشد
توجه داشته باشید که در موارد نادری، اگزمای دست به علت تماسی با مواد التهاب زا نیست بلکه شکلی از درماتیت حساسيني (آتوپیک) محسوب می شود. تشخیص و درمان چنین مواردی مشکل تر است و درمان های معمول و پذیرفته اگزمای دست روی آنها تأثیری ندارد
درماتیت تماسی ممکن است در اثر تماس با گیاهان، گلها با عصاره میوه ها به وجود آید. به این پدیده فیتودرماتیت (درماتیت ناشی از گیاهان) گفته می شود تصاویر ۶۱ و ۶۲ رنگی در موارد دیگر، تماس با گیاهان به خودی خود باعث التهاب پوستی نمی شود و واکنش آلرژیک زمانی اتفاق می افشد که پوست بعد از تماس با گیاه در معرض آفتاب قرار گیرد. به این پدیده، درماتیت گیاهی – نوری گفته می شود
گیاهانی که در این رابطه شناخته شده اند. شامل: گل داوودی، کرفی، انبه، مرکبات، انجیر و غیره می شود.
مواد آرایشی ممکن است درماتیت تماسی ایجاد کنند. البته احتمال بروز چنین پدیده ای با توجه به تعداد افرادی که از فرآورده های آرایشی استفاده می کنند، نسبتا پایین است. تخمين زده اند که حدود ۱۰ درصد خانم هایی که از فرآورده های آرایشی استفاده می کنند، حداقل یک بار در طی زندگی دچار درماتیت تماسی از مواد آرایشی می شوند. مواد آرایشی از اجزای مختلف زیر تشکیل شده اند که هر یک از آنها ممکن است التهاب پوستی ایجاد کنند:
قبل از استفاده از مواد آرایشی لازم است مطمئن شویم که مصرف کننده به هیچ یک از اجرای فرآورده حساسیت ندارد. پیش از اولین مرتبه مصرف فراورده آرایشی لازم است مقدار بسیار کمی از آن را در محلی که در معرض دید نباشد (معمولا پشت گوش) برای مدت چند روز استفاده کنم فقط در صورتی که اطمینان حاصل کردیم هیچ نوع حساسیتی نسبت به فرآورده وجود ندارد، می توان به مصرف منظم آن اقدام کرد. البته باید به یاد داشت که حساسیت نسبت به فرآورده ممکن است در طی زمان بروز کند، حتی با موادی که به طور مکرر مصرف شده اند
اگر حساسیت نسبت به فرآورده ای مشاهده شد:
1- مصرف آن باید قطع شود.
۲. باید با یک درماتولوژیست جهت تعیین جزئی از فرآورده که موجب حساسیت شده : مشورت و از کلیه فرآورده هایی که حاوی آن ماده شیمیایی خاص باشند، اجتناب کرد.
فرآورده های هیر آلرژنیک معمولا شامل اجزایی مثل عطر و مواد نگهدارنده ای که به طور آماری مشخص شده که خطر واکنش آلرژیک در مورد آنها بیشتر است، نمی شوند.
توجه: فراموش نکنید که حتی مواد هیپوآلرژنیک نیز ممکن است ایجاد حساسیت کنند.
حساسیت به یک ماده خاص مشخصهای فردی است (یعنی در هر فردی متفاوت است) و عملا هیچ ماده آرایشی وجود ندارد که هیچ گاه و برای هیچ کس حساسیت ایجاد نکند.
واژه «کم حساسیت زا» ممکن است باعث اشتباه شود. خیلی از افراد تصور می کنند که چنین فرآورده هایی هیچ مادة حساسیت زایی در خود ندارند. اگرچه فرآورده های هیپوآلرژنیک نیز ممکن است حاوی عطر و مواد نگهدارندهای باشند که حساسیت زا باشد، از نظر آماری احتمال ایجاد حساسیت مواد هیپوآلرژنیک به طور مشخص کمتر از فرآورده های عادی است
معمولا بهترین راه تشخیص علت التهاب، شبدین شرح حال دقیق از بیمار است. در پاره ای از موارد، بیمار خود تصور دقیقی از عامل ایجادکننده درماتیت دارد و می داند که التهاب بعد از استفاده از کدام فراورده بهداشتی با طبی ایجاد شده است اما ماده ایجاد کننده التهاب ممکن است در تعداد زیادی از محصولات آرایشی وجود داشته باشد و قطع مصرف یک فرآورده و جایگزینی آن با فراورده دیگر مشکل را حل نکند.
برای تشخیص این که بیمار به کدام جزء خاص فرآورده واکنش نشان داده است، یک کیت تشخیصی به نام است نوارچسب» وجود دارد. در این تست موادی که به طور معمول موجب واکنش آلرژیک می شوند روی بخش تمیز و دست نخورده ای از پوست (معمولا پوست پشت مالیده می شود. مواد روی صفحات کوچک مالیده می شود و این صفحه با نوار چسب های خاصی به پوست بیمار چسبانده می شود. بعد از ۴۸ تا ۹۶ ساعت، اگر بیمار واقعا به یکی از مواد چسبانده شده روی پوست حساسیت داشته باشد، در محل تماس التهاب پوستی ایجاد می شود (در زیر صفحه مربوط به آن ماده). این التهاب با قرمز شدن، خارش و گاهي ظهور ناول روی پوست مشخص می شود (بسته به درجه حساسیت بیمار به ماده مزبور) آلرژی پوستی به مواد آرایشی ممکن است مشکلی طولانی مدت و عذاب آور باشد، درمان آن نیز نیاز به صبر و حوصله دارد. بعد از تشخیص آلرژی با تست مزبور، بیمار باید محصولاتی را بیابد که خالی از مارو حساسیت زای مشخص شده با موادی از نظر شیمیایی مشابه آن باشند.
درمان پیش و پیش از همه بر مبنای پیشگیری است. اگر ماده حساسیت زا مشخص شده باشد باید از تمامی آن با پوست پرهیز کرد.
مؤثرترین درمان برای درماتیت، استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی (برای مالیدن روی پوست است. استروئیدها در سرکوب حالت النهایی بسیار مؤثرند. درماتولوژیست نیز طیف وسیعی از این نوع فرآورده ها را با قدرت های مختلف و برای التهابانی با شدت های مختلف در اختیار دارد. این فرآورده ها را باید فقط با تجویز پزشک استفاده کرد و هرگز نباید با آنها خوددرمانی کرد. بیشتر این داروها نقط با نسخه پزشک به فروش می رسند. فقط فرآورده هایی که غلظت پاینی از کورتیکواستروئید در خود دارند (5/. تا ۱ درصد) بدون نسخه در آمریکا به فروش می رسند. استفاده از کورتیکواستروئیدها به طور مفصل در فصل ۲۰ بررسی شده است. در موارد شدیدتر التهاب داروهای خوراکی حاوی امتروندها مثل قرص لارم می شود، حتی ممکن است به صورت واخل عضلانی تزریق شوند.
واکنش آلرژیک با رها شدن هیستامین در بافت درگیر و بروز واکنش التهابی همراه است، به همین علت داروهای ضد هیستامینی برای کم کردن پاسخ آلرژیک به کار می روند. مواد آنتی هیستامین ممکن است به صورت ژل یا کرم روی پوست مالیده شوند. اگر چه خود این فرآورده ها نیز ممکن است موجب آلرژی شوند. به همین دلیل بعضی از پزشکان بیماران را از مصرف آنتی هیستامین موضعی نهی می کنند. آنتی هیستامین های خوراکی در وضعیت های التهابی خاصی به کار می روند (مثل آلرژی های پوستی). بعضی از این داروها نیاز به تجویز پزشک دارند.
توجه: بعضی از آنتی هیستامین ها موجب خستگی و خواب آلودگی می شوند بنابراین، استفاده از آنها قبل از راندن وسائط نقلیه موتوری به شدت منع شده است. در هر نوع فعالیتی که کاهش هوشیاری خطرناک باشد نیز استفاده از این موارد ممنوع است. قبل از استفاده از آنتی هیستامین ها باید با پزشک مشورت کرد.
روش های درمانی دیگری همچون فوتوتراپی (که در آن پوست در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار میگیرد) نیز ممکن است توسط پزشک مورد استفاده قرار گیرد.
ورم پلک غالبا با سایر ناراحتیهای چشمی همراه است (البته نه همیشه). بنابراین، هنگامی که…
اگر بر حسب اتفاق، مبتلا به نوعی بیماری قارچ شوید (که البته تعداد مبتلایان به…
۵۰ سال پیش متخصص پوست نمی توانستند تغییرات عمده ای در پوست بوجود بیاورند. آنها…
صرف داشتن پوست خشک ، در برخی شرایط امتیازی است که مشکلات رایجی نظیر اکنه…
روزی از یکی از متخصصان پوست پرسیدم: چرا شما هرگز در مورد پزوریازیس حرفی نزده…
خطرات آفتاب در روزهای آفتابی و زیبا، قرار گرفتن در نور خورشید معنایی همراه با…