از من بپرس فرهنگی

مروری بر فیلم بزرگ کردن بیبی 1938

خلاصه داستان

وارثه­ای (کاترین هپبورن) مقادیری خل و چل و احمق، ولی به شدت تو دل­برو، همراه سگش جورج و بچه یوزپلنگی به نام بیبی، و عمه ثروتمندی که یک میلیون دلاری دارایی دارد، شیفته و دیوانه­ی دیرینه­شناسی عینکی (کری گرانت) می­شود که تمام وجودش، تعارف و رودربایستی است و به تازگی هم تکه استخوانی گیرش آمده که با آن می­تواند سکلت دایناسور عزیزش را کامل کند. دیوید که نامزد هم کرده و قرار است فردا صبح ازدواج کند، ضمنا، روی یک میلیون دلاری حساب می­کند که می­تواند از عمه­ی وارثه برای کار تحقیق­اش بگیرد، اما همه چیز خلاف نقشه پیش می­رود دیرینه­شناس نمی تواند وارثه را سر عقل بیاورد. جورج (سگ مربوطه) که ذکر و فکرش، یک تکه استخوان است، استخوان دنده­ی دایناسور را می­دزدد؛ و دیرینه­شناس و وارثه به بیشه­های کانکتیکات می­زنند تا سگ، و استخوان و بچه یوزپلنگ را که قلاده­اش رها شده، پیدا کنند. دیرینه­شناس، استخوان را می­یابد و با یافتن استخوان، تازه، سوزان دیوانه را کشف می­کند و، خود را سراز پا نشناخته، عاشق و شیدای سوزان می­یابد و رهایی یافته از تمامی قید و بندهای گذشته.

تهیه کننده و کارگردان: هاوارد هاکس. فیلمنامه : دادلی نیکولز، هاگاروایلد. بازیگران: کاترین هپیورن (سوزان)، کری گرانت (دیوید)، چارلز راگلز (میجور اپلگیت)، والتر کتلت (اسلوکام)، می­رابسن (عمه)، استا (جورج)، مدت: 102 دقیقه. بودجه: 1 میلیون دلار، فروش 8/10 میلیون دلار.

برندگان اسکار سال 1938

• بهترین فیلم: نمی­تونی با خودت ببریش.

• بهترین کارگردان: فرانک کاپرا (نمی­تونی با خودت ببریش).
• بهترین بازیگر مرد: اسپنسر تریسی (شهر پسرها).
• بهترین بازیگر زن: بت دیویس (جزه­بل).
• بهترین بازیگر مرد نقش دوم: والتر برنان (کنتاکی).
• بهترین بازیگر زن نقش دوم: فی بینتر (جزه­بل)

عقل را کنار بگذار

«ببین، سوزان، مسئله این نیست که ازت خوشم نیاد، چون راستش در لحظات آرامش، به طرز غریبی به طرفت کشیده می­شم؛ ولی مشکل اینجا است که اصلا لحظات آرامشی وجود نداشته!» این را با جوش و خروش، دیوید (کری گرانت)، دیرینه­شناس بی­حالی می­گوید که در برابر بیرحم و بی انصاف طبیعت، یعنی جنس مخالف، مستأصل و تسلیم است. در این مورد، آن نیروی بی­رحم و بی­انصاف، سوزان (کاترین هپبورن) است که با باز کردن درهای عشقی پرشور در برابر او، دیوید را به دیوانگی می­کشاند. شما در حالی می­توانید از این فیلم، بهترین کمدی اسکرویال تاریخ سینما، لذت ببرید که تعقل را بگذارید کنار؛ چون در اینجا وارد دنیای ابسوردی می­شوید که مثل همانطور که دوست دارید، ویلیام شکسپیر، هیچ عقل و منطقی پشتش نخوابیده است.

بازیگران

کاترین هپبورن: توی زندان، سوزان برای آرام کردن دیوید می­گوید که پلیس به محض آن که بفهمد ما که هستیم آزامان خواهد کرد؛ و دیوید جواب می­دهد که اتفاقاً اگر بفهمد واقعاً که هستی، در اینجا را با بتن آرمه محکم خواهند کرد. کاترین هپیورن، با وجود هنرنمایی درخشان کمیکش، ضد گیشه تلقی شد و قراردادش را هم با کمپانی آر.کی.او لغو کردند. ولی او با جان­سختی به کارش ادامه داد و به یکی از محبوب ­ترین ستارگان تاریخ سینمای آمریکا تبدیل شد. چهار اسکار گرفت و هشت بار نامزد این جایزه شد. او هرگز ازدواج نکرد ولی پیوند عاطفی­اش با جان فورد و به خصوص، اسپنسر تریسی، از معروف­ترین حکایت­های عاشقانه هالیوودی است. (برای فیلموگرافی­اش به قایق آفریکن کوئین مراجعه شود.)

کری گرانت: دیوید، شخصیت دست و پا چلفتی کری گرانت در بزرگ کردن بیبی، می­نالد که آخر چطور ممکن است این همه بدبختی سر یک نفر بیاید؟! و اتفاقا، کری گرانت، استاد ایفای نقش همین مردهای ظاهرا ناشی بود و چه خنده­ای هم از تماشاگرش می­گرفت. شخصیت هپبورن هم به همان اندازه، احمق، ولی خب، حقه باز هم هست. گرانت و هپبورن در داستان فیلادلفیا نیز باز به هم افتادند و شاهکار کمدی دیگر آفریدند. گرانت نوری بود که بهترین کمدی­های تاریخ سینما را روشن کرده است. (برای فیلموگرافی­اش به شمال از شمال­غربی رجوع شود.)

پشت صحنه

• موقعی که سوزان و دیوید وانمود می­کنند که گنگستراند، سوزان، دیوید را «جری د نپیر» صدا می­زند که همان اسم مستعار شخصیت گرانت است درحقیقت ناجور (1937). گرانت به پلیس اعتراض می­کند ومی­گوید: «سرکار، این اسم رو داره از رو فیلمی که دیده، در می­آره».
• بزرگ کردن بیبی، در گیشه فروش نکرد و چنان فاجعه­ای تلقی شد که کمپانی آر.کی.اد. هاکس را از کارگردانی تولید بعدی­اش کنار گذاشت.
• مدلی که هاکس برای زنده کردن شخصیت گرانت در ذهن داشت، هارولد لوید بود.

هاکس درباره­ی کارگردانی

• تنها در صورتی اکشن وجود دارد که خطری درمیان باشد.
• یک فیلم خوب عبارت است از سه صحنه خوب و هیچ صحنه بد.
• وقتی قلقی پیدا می­کنید که کارگر می­افتد و کارتان را جلو می­برد، می­توانید تکرارش کنید.

جملات قصار

«بازیگری، حرفه­ای کودکانه اس؛ وانمود می­کنید کس دیگری هستید و در همان حال، دستمزد را به خاطر خودتان می­گیرید.»

«یک بار جمعیتی برای گرفتن امضا دنبالم افتادند؛ بهشان گفتم: مثل همین جهنمی که مرا درش گرفتار کرده­اید.»

«همه می­خواهند کری گرانت باشند، حتی من هم می­خوام کری گرانت باشم.»

کری گرانت

نظر منتقدها

پالین کیل (نیویورکر): «احتمالا، معادل آمریکایی و قرن بیستمی کمدی­های قرن 17 و 18 انگلیسی و فرانسوی.»

فرانک­اس، نوجنت (نیویورک تایمز):«فارس»ای که فقط صدای جیغ­جیغ کاترین هپبورن در آن به گوش می­رسد و شوخی­هایی حساب شده. در بزرگ کردن بیبی، نقش کاترین هپبورن قرار بوده او را از نفس افتاده، بی­عقل و به شدت خسته­کننده نشان دهد. هپبورن موفق هم شده و ما می­توانیم ن قدر بی­رحم باشیم که آن را صرفاً پای بازی­اش نگذاریم.»

کارگردان

وقتی با «فیلمی هاوارد هاکسی» روبروئید، یعنی فیلمی است که حالا در هر ژانری ساخته شده، خیلی مردانه (حتی با داشتن قهرمانی زن) است و خیلی هوشمندانه، هاکس مردها و به خصوص، زن­های قوی را دوست داشت. از سوی دیگر،، پیتر باگدائوویچ در گفتگوی طولانی­اش با هاکمن، از او پرسید که فکر نمی­کند نورپردازی بزرگ کردن بیبی، با در نظر داشتن کمدی بودنش، قدری زیادی تیره داشت؟ که هاکس پاسخ داد که «بی شک، فیلم لایه­ی تیره و تاری دارد» و خب، این ما را حوالت می­دهد به این حکایت که شاید هاکس موقع ساختن فیلم، به یک تراژدی واقعی فکر می­کرده که در همان ایام رخ داد و الهام بخش ساختن بزرگ کردن بیبی شد. موقه فیلمبرداری نری اسکاتلند (1936)، کاترین هپبورن و جانو فورد، کارگردان فیلم، عاشق یکدیگر شدند. شخصیت قوی هپبورن و شیطنت­هایش با شخصیت فورد که فردی بسیار جدی بود، اصلا نمی خواند. ولی فورد برای رسیدن به او نزدیک بود خانواده­اش را از هم فرو پاشید. هاکس در هر ژانری که سفارش گرفت، فیلم ساخت و بهترین نمونه­های ان ژانر را هم ساخت، از مادر همه­ی فیلم­های گنگستری صورت زخمی (1932) تا کمدی اسکرویال قرن بیستم (1934) که از کارول لمبارد یک ستاره ساخت. از دیگر فیلم­هایش: تنها فرشته­ها بال دارند (1939)، منشی محبوب­اش (1940)، ک بازسازی صفحه اول بود ولی این بار با شخصیت اصلی زن، داشتن و نداشتن (1944) نخستین فیلم لورن باکال؛ خواب بزرگ (1946)، رودخانه سرخ (1948)، حقه­بازی میمون بازی(1952)، آقایان موطلایی­ها را ترجیح می­دهند (1953)، ریوبرارو (1959) و تنها فیلم اسکاری­اش، سرگرد بورک (1941). خود هاکس، سرانجام در 1974 اسکاری افتخاری دریافت کرد.

بزرگ کردن بیبی، یک کمدی اسکروبال است. یعنی نوعی کمدی که در دهه 1930  در سینمای آمریکا معمول بود و اصل و اساسش را دیالوگ تشکیل می­داد که مثل مسلسل ادا می­شد. در این جا یکی از ده­ها نمونه دیالوگ­های فوق العاده این فیلم را می­آوریم. صحنه­ای است که عمه خانم پولدار سوزان (کاترین هپبورن)، در مورد پیشینه و اسم و رسم شخصیت کری گرانت، از او سؤال می­کند:

عمه خانم: این دیوید دیگه کیه؟

سوزان: اوه، یکی از دوستای مارک نه .

عمه خانم:همه اون چیزی که درباره­اش می­دونی، همینه؟

سوزان: نه، می­دونم که می­خواهم باهاش ازدواج کنم. البته اون خودش نمی­دونه، ولی من می­دونم.

عمه خانم: ببین، اگه به خاطر پول می­خوای باهاش ازدواج کنی، از همین حالا بهت بگم که اشتباه می­کنی. یه آدم خل و چل دیگه تو خانواده نمی­خوام. خودمون به اندازه کافی خل و چل داریم خب، کی می­خوای باهاش ازدواج کنی؟ اسمش چیه؟

سوزان:آها، اسمش بون (استخوان) ئه.

عمه خانم:بونز (استخوان­ها).

سوزان:نه، یه دونه «بون» (استخوان)

عمه خانم:برام مهم نیست، یه دونه استخونه یا دوتا، به هر حال، اسم مسخریه.

عمه خانم: حالا چکار می­کنه؟

سوزان: شکارچی یه .

عمه خانم:شکار؟ چی شکار می­کنه؟

سوزان: نه گمونم، حیوون