فرانسه: مهد سینمای جهان

فرانسه: مهد سینمای جهان

سینمای فرانسه با برادران لومیر شناخته می‌شود. در حال حاضر 120 سال از آن زمان میگذرد که برادران لومیر هنر هفتم را پایه گذاری کردند. فرانسوی‌ها علاقه فراوانی به سینما دارند. به‌طوریکه شهر پاریس بیشترین تعداد سالن سینما را در جهان به خود اختصاص داده است. آنها تا سال 2012 بیش از 216 میلیون قطعه بلیت فروخته‌اند. که بعد از آمریکا و هند رده سوم در بازار سینمای جهان به خود جای داده است. بودجه فیلم های تولیدی سینمای فرانسه تا 90 درصد از بازار فروش آن کسب می‌شود.

شکل گیری سینمای فرانسه

«ایمل رینود»، پیش از آنکه صنعت سینما در جهان شکل بگیرد، به‌طور خلاقانه‌ای نمایش‌های تصویری را طراحی کرد. از او به عنوان اولین تئوریسین انیمیشن یاد می‌شود. هر چند او این نمایش‌ها را «پانتومیم نوری» می نامد که در آن یک داستان کامل را با تصاویر متحرک روایت می کند. هر یک از این اجراها از یک تا پنج دقیقه بود. بین سالهای 1982 تا 1900 ، فقط در یک سالن نمایش، بیش از نیم میلیون مخاطب از کارهای او دیدن کردند. این امر در آن زمان، موفقیت بزرگی در آن زمان به حساب می آمد. نمایش های ایمیل رینود از نقاشی شخصیت های بود که با مکانیسم هوشمندانه در جست وخیز بودند.

در سال 1985، آگوست و لویی (برادران لومیر) در محفل دوستانه ای از دستگاه سینماتوگراف خود رونمایی کردند. و برای اولین بار در گرند کافه پاریس به نمایش در آوردند که در آن از تماشاچیان پول دریافت کردند.

زمانی صنعت سینمای جهان شکل گرفت که برداران لومیر اختراعشان را با کشتی های که به دیگر کشورها روانه بودند، صادر کردند. همچنین این کشتیها مواد شیمیایی که برای ساخت نگاتیو از آن استفاده میشد را نیز حمل میکردند. بنابراین می توان این امر را آغاز صنعت سینما جهان دانست.

مدارس سینمایی در فرانسه

با ظهور برخی بازیگران و کارگردانان، سینما با فرهنگ مردم فرانسه عجین شد. از جمله می توان از «رومن پولانسکی»، «میشل هانکه»، «گاسپار نوئه» و «کیشلوفسکی» نام برد. به طوریکه پر مطرح ترین مدارس فیلم در جهان در فرانسه پدید آمد. در این بین براداران لومیر جزو پیشگامان تاسیس مدرسه بودند. آنها مدرسه سینمایی را با نام «مدرسه ملی لویی لومیر» برای اولین بار در جهان پایه گذاری کردند. بعد از آن مدراس دیگری نیز تاسیس شد که به آموزش فیلم سازی می پرداختند. برای مثال مدرسه فیلم «فمیس» در سال 1943 پایه گذاری شد که در آن سینماگران پرورش داده شدند. بعدها همین سینماگران جوایز سه گانه معتبر دنیا را دریافت کردند. این جوایز شامل خرس نقره ای برلین، نخل طلای کن و شیر طلای ونیز می شود. بنابراین این مدرسه دارای بیشترین جوایز فیلمی است که در بین مدارس فیلم در جهان سینما کسب شده است.

بحران در سینمای فرانسه

سینمای فرانسه در پایان جنگ جهانی اول با کمبود شدید بودجه مواجهه شد که این امر به رکود هنری بدل شد. با توجه به کمرنگ شدن تولیدات سینمایی فرانسه، هالیوود به سرعت جایگزین فیلم های فرانسوی در سالن های سینما در سراسر جهان شد. آمریکا که با هزینه های کمتری می توانست فیلم تولید کند فیلم سازان اروپایی را به مرز ورشکستگی کشاند. بنابراین دولت فرانسه مجبور شد محدودیت های را برای واردات فیلم های خارجی اعمال کند. این محدودیت ها شامل نمایش 7 فیلم خارجی به ازای تولید یک فیلم داخلی بود.

در بین همین سالها بود که «جک فیدر» با انتقال مضامین رئالیسم شاعرانه به هنر هفتم دوره نو را در سینما به وجود آورد. و کسی بود که امپرسیونیسم را در سینما پایه گذاری کرد. سینمای امپرسیونیسم به روایت واقعیت نمی پردازد، بلکه کارکترهای فیلم تصورات ذهنی‌شان را از واقعیت به نمایش می گذارند. بنابراین این سینمای فرانسه بود که برای اولین امپرسیونیسم را شکل داد.

جنبش «موج نو»

انقلاب «موج نو»، واقعه ای بود که تاثیر شگرفی در سینمای فرانسه برجای گذاشت. «فرانسوا گیرود» واژه «موج نو» را برای اولین بار در سال 1957 در روزنامه اکسپرس به کار برد. این اصطلاح در 4 می سال 1959 برای توصیف فیلم های استفاده شد که در جشنواره کن به نمایش در آمد. از مهمترین فیلم های اکران شده می توان فیلم «چهار صد ضربه» اشاره کرد.

این جنبش حاصل دست رنج منتقدان جوانی بود که در مجله مشهور «کایه دو سینما» (Cahiers Du Cinema) کار می کرد. این منتقدان بعدها دوربین در دست گرفتند و به کارگردانانی معروف تبدیل شدند. از مهمترین کارگردانانی که در این موج می توان به آنها اشاره کرد عبارت بودند از: فرانسوا تروفو، ژان لوک گدار، ژاک دمی، اریک رومر، آلن رنه و آنیس وارد.

سبک سینمای «موج نو»

موج نو نگاه جدیدی را در سینما به وجود آورد بطوریکه زندگی را به همراه آزادی هایش و بدون هیچ چون و چرایی تجربه می کند. فیلم های فرانسوی که در سال های بعد از جنگ جهانی دوم با اقتباسات ادبیاتی بی جان و به دور از هرگونه خلاقیتی همراه شده بود، با تغییر روبرو می شود و به دنبال به تصویر کشیدن دنیای خارج است.

در سینمای قبل از موج نو، فیلم های که به تصویر کشیده می شد وقایعی بود که فقط در سینما روی می داد. اما با روی کار آمدن فیلمسازان جدید، این شکل از سینما که واقعیتی دروغین را به نمایش می گذاشتند برچیده شد. و آنها تلاش کردند تا حقیقت زندگی را به تصویر بکشند. بدین صورت شکل رئالیستی سینما به وجود آمد.

بازیگران این نوع از فیلم ها، صرفا ایفای نقش نمی کردند بلکه در جریان فیلم زندگی می کردند. در واقع آنها نابازیگرانی بودند که قسمتی از یک زندگی را به تصویر می کشیدند. در واقع، آنها دوربین در دست می گرفتند و از کوچه وبازار فیلم می گرفتند.

همچنین فلسفه اگزیستانسیالیسم تاثیر بسزای در شکل گیری موج نو دارد. این فلسفه با نظرات روشنفکرانی چون پل سارتر به وجود آمد. تاکید اگزیستانسیالیسم بر انتخاب آزاد و فردیت فرد است که در نبود هرگونه توصیف منطقی و جهانشمول از هستی است که در نهایت به نوعی پوچگرایی در زندگی انسانها بدل می شد.

این سبک جدید از سینما که در سال های 1950 تا 1960 به وجود آمد، توانست تحولی بزرگ در سینمای جهان ایجاد کند. و به نقطه عطفی در تاریخ سینما بدل شد. با این وجود، موج نو نتوانست از تیغ منتقدانش در امان بماند. بطوریکه منتقدان با مشاهده گسترش این نوع از فیلم ها، آن را «بی نزاکتی نو» نامیدند.

معتبرترین مجله در دنیای سینما: کایه دوسینما

مجله معروف «کایه دوسینما» (Cahiers Du Cinema) در سال 1951 توسط ژاک دونیول والکروز، کارگردان و فیلمنامه نویس و ژوزف ماری لو دوکا، روزنامه نویس و منتقد سینما تاسیس شد. و بعد از آن آندره بازیل در شماره بعدی به آنها ملحق شد. کارگردانانی چون ژان لوک گدار، فرانسوا تروفو و اریک رومر که پایه گذاران جنبس موج نو در فرانسه بودند، در ابتدا منتقدینی بودند که در این مجله کار می کردند.

مجله کایه دوسینما در ابتدا به نوشتن نقدهای تند علیه سینمای فرانسه پرداخت. و سپس بخش های زیادی از صفحاتش را به معرفی تکنولوژی های سینمایی روز دنیا اختصاص داد. با این وجود، نتوانست موفقیتی کسب کند و جایی در دنیای هنر هفتم برای خود باز کند.

از شماره 21، شروع به نگارش مقالاتی کرد که به بررسی ضعف های سینمای فرانسه و به کمبودهای سینمای فرانسه در مقابل کارگردانانی چون آلفرد هیچکاک و هاوارد هاکس پرداخت. در واقع، فرانسوا تروفو خط مشی تازه ای را برای این مجله به وجود آورد. او به سنت تقلید و دنباله روی در سینمای فرانسه انتقاداتی بسیاری را وارد کرد. و بدین ترتیب، جنبش موج نو در سینمای فرانسه شکل گرفت.

جشنواره های سینمایی در فرانسه

در فرانسه 20 جشنواره و جایزه معروف سینمایی پایه گذاری شده است که از بین آنها، جشنواره کن، جشنواره سینمای آمریکایی دوویل، جایزه سزار و جایزه نخل طلا معتبرتر می باشند.
جشنواره کن برای اولین بار در سال 1939 در شهر کن برگزار شد، اما بعد از جنگ جهانی دوم، مجددا در سال 1946، با حمایت وزارت خارجه فرانسه شروع به کار کرد که هرساله به عنوان یکی از معتبرترین و پرتماشاترین جشنواره های جهان برگزار می شود.

جشنواره کن در سال 1960 بود که موقعیت خود را به دست آورد و از آن زمان به بعد به عنوان یکی از معتبرترین جشنواره های دنیا شناخته شد.در سال 1955 نخل طلا جایگزین جایزه بزرگ جشنواره شد. در 1959 نخستین بازار جشنواره کن ایجاد شد که قدرت اقتصادی را برای فیلم های شرکت کننده می داد. در ابتدا فقط یک جایزه بزرگ به بهترین فیلم داده می شد ولی در ادامه در جنبه های مختلف متمرکز شد و در هشت بخش اصلی جایزه داده می شود و همچنین چندین جایزه فرعی را نیز شامل می شود.

تحول سینمای فرانسه با ورود تکنولوژی

شاید تجهیزات فیلم سازی در جنبش موج نو در جایگاه دوم باشد، اما نقشی اساسی در آن ایفا می کند. ایجاد تحول در صنعت فیلم سازی، سنمای فرانسه را از ساختارهای سنتی جدا کرد. ظهور تجهیزات جدید باعث شد در بسیاری از موارد همچون فیلمبرداری، صداپردازی و به طور کلی شیوه به تصویر کشیدن زندگی و جهان پیرامون به چالش کشیده شود.

فیلم های موج نو در به تصویر کشیدن قهرمانان نیز متحول شد. این شخصیت ها، انسان های معمولی اند که در جریان زندگی روزمره به چالش کشیده می شوند. در واقع، جوانانی مستقل و بیکاری هستند که از جامعه و خانواده ترد شده اند و دارای روحیه ای آنارشیستی و به دنبال عشق هستند.

فیلم های پر فروش سینمای فرانسه

در سال های گذشته، آثاری چون «هنرمند»، «دست نیافتنی‌ها» و «ربوده شده 2» با ثبت فروش یک میلیارد و دویست میلیون دلار در سراسر جهان به رکورد جدیدی دست یافت. در سال 2012، صنعت سینمای فرانسه ثابت کرد که توانایی تولید فیلم های تاثیرگذار را در سطح جهانی دارد. بطوریکه فیلم «ربوده شده2» که توسط کمپانی فیلم سازی فاکس در بیشتر کشورهای دنیا به نمایش در آمد، به فروش 355 میلیون دلار دست یافت. و به عنوان پر فروشترین فیلم فرانسوی شناخته شد. همچنین فیلم «دست نیافتنی‌ها» با فروش 269 میلیون دلاری در سال 2011 در جایگاه دوم فیلم های پر فروش فرانسه قرار گرفت.